شنا کردن عبارت است از مجموعه حرکات منظم بدن که عمدتا توسط دست‌ها و پاها انجام می‌شود. این مهارت امکان پیشروی موجودات زنده در آب را بدون هرگونه کمک خارجی امکان‌پذیر می‌کند. آموختن شنا موجب تقويت قوای جسمانی می‌شود و در اضطراری مثل افتادن ناگهاني درون آب، شنا زندگی انسان را نجات خواهد داد. به همین جهت ورزش شنا از اهمیت بالایی برخوردار است.
بسياری از حيوانات هنگام تولد و به طور غريزی، قادر به شنا کردن هستند اما انسان بايد شنا را پس از تولد ياد بگيرد. پیش از این با رشته بسکتبال آشنا شدید و حالا برای آشنایی با رشته ورزشی شنا با سایت خوبو همراه باشید.
ورزش شنا
افراد علاقه‌مند به ورزش شنا تمرينات خود را معمولا در استخرهای کم‌عمق و کناره درياها شروع می‌کنند. آنها ابتدا شناور ماندن روی آب و سپس حرکات پا را مي‌آموزند و در پايان حرکات دست را نيز ياد خواهند گرفت. براي شنا کردن آسان و روان، لازم است مفاصل اصلی شناگران از انعطاف بالایی برخوردار باشد.
یک شناگر تازه‌کار بايد چگونگی حرکات هماهنگ دست با نفس کشيدن را تمرين کند. ورزش شنا یکی از ورزش‌های آبی است که ورزشکاران با شنا کردن در آب استخر به رقابت می‌پردازند.
تاریخچه ورزش شنا
شواهد تحقیقات روی ورزش شنا نشان می‌دهد که قدمت شنا و شنا کردن به 2600 سال قبل از میلاد بازمی‌گردد. شنا در تمدن مصر و بعد از آن در تمدن‌های مادها، آشور، یونان و روم باستان رواج یافت. آنچه از تارخچه ورزش شنا و آموزش آن می‌دانیم بر اساس یافته‌هایی است که در حروف تصویری هیروگلیف مصریان دیده شده است. یونانی‌های باستان و رومی‌ها شنا را جزو برنامه‌های مهم آموزش نظامی خود قرار داده بودند.
شنا مانند الفبا یکی از موارد درسی در آموزش مردان این تمدن‌ها بوده است. سابقه شنا در شرق به قرن اول قبل از میلاد بازمی‌گردد. ژاپن جایی است که شواهد تاریخی از مسابقات شنا در آن پیدا شده است. در قرن هفدهم به دستور رسمی حکومت، شنا به صورت اجباری در مدارس تدریس می‌شد. مسابقات سازمان‌یافته شنا در قرن ۱۹ میلادی قبل از ورود ژاپن به دنیای غرب شکل گرفت.
طبق یافته‌ها، مردم ساحل‌نشین اقیانوس آرام شنا را در سال‌های اول تولد به کودکان می‌آموختند. نشانه‌هایی از مسابقات گاه‌وبیگاه ورزش شما میان مردم یونان باستان وجود دارد. همچنین یکی از بوکسورهای معروف یونان شنا را به عنوان تمرین در برنامه ورزشی خود گنجانده بود.
تاریخچه استخر شنا
رومی‌ها اولین استخرهای شنا را تأسیس کردند. گفته می‌شود که در سده یکم پیش از میلاد گایوس ماسناس رایزن سیاسی سزار روم، نخستین استخر آب گرم را ساخت. عدم تمایل اروپاییان به شنا در سده‌های میانه را ترس از گسترش و سرایت عفونت و بیماری‌های مسری نسبت داده‌اند.
از طرفی شواهد نشان می‌دهد در سواحل بریتانیای کبیر در اواخر قرن ۱۷ میلادی از شنا در آب برای درمان استفاده می‌شد. البته تا پیش از قرن نوزدهم شنا به عنوان تفریح و ورزش در میان مردم جایگاهی پیدا نکرد. زمانی که نخستین سازمان شنا در سال ۱۸۳۷ تأسیس شد در پایتخت بریتانیا یعنی لندن، ۶ استخر سر پوشیده وجود داشت که مجهز به تخته شیرجه بودند.
در سال ۱۸۴۶ اولین مسابقه شنا در مسافت ۴۴۰ یارد در استرالیا بر پا شد که بعد از آن هر ساله نیز به اجرا درآمد. باشگاه شنای متروپولیتین لندن در سال ۱۸۶۹ تأسیس شد که بعدها به انجمن شنای غیر حرفه‌ای تغییر نام پیدا کردکه در واقع هیئت رئیسه شنای غیر حرفه‌ای بریتانیا بود. فدراسیون‌های ملی شنا در چندین کشور اروپایی در سال ۱۸۸۲ تا ۱۸۸۹ شکل گرفتند.
تاریخچه شنا در ایران
تاریخچه ورزش شنا در ایران بسیار کوتاه است. این رشته ورزشی نسبت به سایر رشته‌ها در ایران پیشرفت چندانی حاصل نکرده است. موقعیت جغرافیایی ایران که در شمال و جنوب کشور به دریا متصل بوده برای شنا مناسب است. همچنین به جهت تأکیدات مذهبی باید شنا را مورد توجه بیشتری قرار داد.
در گذشته، مکان‌هایی شبیه استخر سرپوشیده به نام چال حوض در حمام‌ها می‌ساختند. ابعاد این چال حوض‌ها که از ۱۰ متر تجاوز نمی‌کرد برای شنا کردن و آب‌بازی بود. در اطراف چال حوض‌ها، سکوهایی به ارتفاع ۲ یا ۳ متر وجود داشت که از بالای آن به درون آب می‌پریدند. روشنایی چال حوض‌ها از سوراخ کوچکی که در سقف بود، تأمین می‌شد.
در این گونه آبگیرهای غیر بهداشتی، هیچ گونه مقرراتی وجود نداشت. هر کس می‌توانست قبل از استحمام یا پس از آن وارد چال حوض شود و به آب‌بازی و شنا بپردازد. تا سال ۱۳۱۴ در سراسر ایران حتی یک استخر شنا هم نبود. فقط در اردوگاه نظامی اقدسیه تهران یک استخر برای آموزش شنا به دانشجویان دانشکده افسری ساخته بودند.
در سال ۱۳۱۴ استخر دیگری در باغ فردوس شمیران احداث شد که متعلق به وزارت فرهنگ بود. نخستین استخری که برای استفاده ورزشکاران و تعلیم اصول جدید شنا به آنها به وجود آمد، در سال ۱۳۱۴ در منظریه تهران بود. پایه‌های ورزش شنای نوین در ایران از همان استخر منظریه گذاشته شد.
رواج ورزش شنا
در ابتدای قرن نوزدهم شنا از همه نظر رشد می‌کند. در سال ۱۸۱۰ لرد بایرون شاعر نامدار بریتانیا تنگه داردانل را با شنا کردن پیمود. اولین مدرسه‌ای که در سال ۱۸۱۰ شنا را در برنامه خود گنجاند، مدرسه فورتا در آلمان بود. درسال ۱۸۷۵ یک شناگر آمریکایی دریای مانش را با شنای قورباغه در مدت ۲۲ ساعت طی کرد و مورد توجه قرار گرفت.
در سال ۱۸۷۸ شنای تروجن ابداع شد که نام نخستین نمایش دهنده آن یعنی جیمز تروج برایش انتخاب شد. تروجن با مشاهده بومیان آمریکای جنوبی، استراحت هر دو دست را به‌طور متناوب در خارج از آب قرار داد. وی در همین دوره این شنای کرال را با یک ضربه پای قورباغه ترکیب کرد.
پیشرفت بعدی، اجرای دو ضربه پا در یک دور بود یعنی دو ضربه پا در هر حرکت دست که موجب کوتاهتر و سریعتر شدن حرکات دست شد. در آخر ضربه پای شنای قورباغه با ضربه عمودی جایگزین و شنای کرال سینه متولد شد. ابداع‌کننده این سبک شناگر استرالیایی (ریچارد کاویل) در آستانه قرن بیستم بوده است.
ضربه پا در شنای کاویل به (ضربه کرال استرالیایی) معروف و آن عبارت‌اند از ۴ ضربه پا در هر حرکت دست می‌شد. در سال۱۹۰۶ هم وطن او یعنی سیسیل هالی این حرکت را به اروپا برد. در همین دوره کرال در آمریکا نیز پیشرفت کرد و بالاخره شیوه آمریکایی ۶ ضربه پا، جهان را فتح کرد.
آغاز مسابقات شنا
نخستین مسابقات ورزش شنا به نام قهرمانی۱۰۰ یارد جهان در سال ۱۸۵۸ در استرالیا برگزار شد. بعد از آن طرح برگزاری مسابقات شنا در کشورهای مختلف رواج یافت و در نیمه دوم قرن نوزدهم مسابقات این ورزش با جدیت بیشتری شروع شد.
- سال ۱۸۶۹ اولین دوره مسابقات شنای قهرمانی انگلستان
- سال ۱۸۷۷ اولین دوره مسابقات شنای قهرمانی آمریکا
- سال ۱۸۹۹ اولین دوره مسابقات شنای قهرمانی فرانسه
- سال ۱۸۹۶ اولین دوره مسابقات شنا در بازی‌های المپیک (دوران جدید)
برنامه مسابقات شنای مردان در المپیک شامل رقابت‌های کرال سینه، کرال پشت و قورباغه می‌شد. این بخش در سال ۱۹۰۸ جنبه استاندارد پیدا کرد و تا سال ۱۹۵۲ بدون تغییر باقی ماند. برای اولین بار در المپیک ۱۹۰۸ لندن مسابقات شنا در استخرهایی برگزار شد که طول آنها ۱۰۰ متر بود. در مسابقات المپیک ۱۹۵۶ ملبورن مشکل جدیدی بروز کرد.
در این مسابقات ماسارو یوروکاوا، قهرمان المپیک و همچنین تعداد دیگری از شناگران بیشتر مسیر خود را زیر آب طی کردند. این مسئله باعث شد تا قانون جدیدی از سوی کنگره فینا وضع شود و شنای زیر آبی حذف شد. از آن به بعد می‌بایست پس از شیرجه یا برگشت، با هر ضربه پا، سر شناگر باید سطح آب را بشکافد.
افزایش بحث و جدل درباره قوانین شنا، به‌خصوص شنای قورباغه، سبب پدید آمدن کمیته فنی شنا در فینا در سال ۱۹۵۴ شد. استفاده از وسایل زمان‌سنجش الکترونیکی و رایانه ای کردن اطلاعات مربوط به شنا و نیز استفاده از دستگاه‌های تلویزیونی مدار بسته برای رده‌بندی شناگران در پایان شناها از سال ۱۹۶۴ و از بازی‌های المپیک توکیو آغاز شد.
در خصوص پیشینه استارت و برگشت باید گفت که استارت در ابتدا در آب انجام می‌شد. بدین‌صورت که شناگران در آب می‌ایستادند یا دراز می‌کشیدند. این شیوه تا زمان ساخت سکوهایی که شیرجه به درون آب را ممکن ساخت، ادامه یافت.
انواع شنا
همانطور که گفته شد در طول پیدایش و رواج ورزش شنا انواع مختلفی از آن ابداع گردید. در حال حاضر شنا به چهار نوع کلی تقسیم می‌شود. وجه تمایز این چهار رشته عمدتا مربوط به نوع حرکت دست‌ها و پاها است.
شنای قورباغه
شنای قورباغه قدیمی‌ترین و رایج‌ترین گونه شنا است. دلیل این امر این است که در این نوع از شنا، شناگر قادر است در حین شنا به راحتی نفس بکشد. در استخرها معمولا ابتدا شنا قورباغه به شناگران آموزش داده می‌شود. یادگیری شنای قورباغه آسان بوده و با توجه به سرعت کندش برای مسافت‌های طولانی مناسب است. شنای قورباغه هم جهت شنا کردن در دریا وهم در موقع نجات غریق مفید است.
در شنای قورباغه بدن در حالتی افقی روی آب قرار گرفته؛ هر دو دست، آب را از جلو گرفته و توسط کف و ساعد به طرف عقب و زیر شکم می‌کشند. دست‌ها از همان زیر آب، به جلو آمده کشیده می‌شوند و مجددا عمل کشش آب توسط دست‌ها انجام می‌گردد. پاها نیز توسط فشار و ضربه‌ای که به آب وارد می‌آورند آب را به عقب می‌رانند. بدین روش که هر ضربه توسط کف پا زده می‌شود و برای اینکار مفصل ضربه و فشار لازم به آب وارد می‌شود.
شنای پروانه
شنای پروانه یکی از زیباترین و مشکل‌ترین انواع شنا است که در مسابقات بینندگان بالایی هم دارد. در حالی که دیگر انواع شنا توسط مبتدیان به راحتی انجام می‌شود، پروانه به تکنیک مناسب نیاز دارد. برای شناگران تازه‌کار یادگیری پروانه دشوار است. در این نوع شنا حرکت پاها مانند حرکت دلفین در آب است و از کمر آغاز می‌شود دست‌ها نیز به‌طور همزمان و از طرفین به سمت جلو پرتاب می‌شود و و همزمان با این عمل سر از آب بیرون آمده و هواگیری انجام می‌شود.
کرال پشت
کرال پشت نوعی از شنا است که در آن بدن به شکل افقی به پشت به موازات سطح آب قرار می‌گیرد. در شنای کرال پشت سر تا گوش‌ها داخل آب است و پاها به حالت ضربدر به آب ضربه می‌زنند. کرال پشت را به سادگی می‌توان یاد گرفت. در این شنا صورت همیشه خارج از آب قرار دارد و دم و بازدم به آسانی انجام پذیراست.
کرال سینه
کرال سینه یکی از انواع شنا است که حرکاتی کاملا تعریف‌شده و مشخص دارد. شانه‌ها باید با آب در موازات یک خط قرار بگیرند و حرکت‌های دست‌ها و پاها باید همزمان انجام شود. دست‌ها از سینه دور می‌شوند و به دور مفصل بازو می‌چرخند سپس دوباره به جای اولیه بازمی‌گردند. همچنین پاها که صاف هستند، بالا و پایین می‌روند. کرال سینه سریع‌ترین روش شنا است و تقریبا همه شناگران در مسابقات شنای آزاد از آن استفاده می‌کنند.
انواع مسابقات در ورزش شنا
ورزش شنا را می‌توان از نظر انواع مسابقات با دو و میدانی تشبیه کرد. البته تعداد مسابقات شنا به اندازه دو و میدانی نیست. در ادامه با انواع مسابقات شنا آشنا شوید.
شنای امدادی
نوعی شنا که در آن، چهار نفر به صورت گروهی و به‌طور امدادی طول مسیر مسابقه را طی می‌کنند.
شنای استقامت
نوعی مسابقه شنا با مسافت‌های طولانی به وسیله انواع شناها که معمولا در آب‌های آزاد صورت می‌پذیرد.
شنای مختلط
نوعی مسابقه شنا که در آن از چهار نوع شنای مختلف کرال سینه، کرال پشت، قورباغه و پروانه استفاده می‌شود. جهت شرکت در این مسابقه که در ماده‌ه‌های ۱۰۰،۲۰۰، ۴۰۰ متر برگزار می‌شوند باید ترتیب را رعایت کنند.
ترتیب‌های شنای مختلط انفرادی که شناگر باید یک چهارم مسیر هرنوع شنا را پوشش بدهد عبارت است از:
- پروانه
- کرال پشت
- قورباغه
- شنای آزاد (کرال سینه)
ترتیب‌های شنای مختلط تیمی نیز عبارت است از:
- کرال پشت
- قورباغه
- پروانه
- شنای آزاد (کرال سینه)
شنای آزاد
نوعی مسابقه شنا که شناگر برای طی کردن مسیر مسابقه مجاز است از تمامی شناهای موجود استفاده کند. برای هر طول استخر باید یک شنا انتخاب شود و تا آخر طول همان شنا استفاده شود. به عبارتی در بین مسیر نمی‌تواند شنا را به شنای دیگر تبدیل کند.
بزرگان ورزش شنا
اولین شناگر مردی که شنای ۱۰۰ متر کرال سینه را در کمتر از یک دقیقه شنا کرد، جانی ویسمولر آمریکایی بود. او این مسافت را در 58.6 ثانیه در سال ۱۹۲۲ شنا کرد. اولین زنی که این مسافت را زیر یک دقیقه شنا کرد داون فریزر است. او در سال ۱۹۶۲، ۱۰۰ متر کرال سینه را در 59.9 ثانیه پیمود.
موفقترین قهرمان مرد المپیک تمامی ادوار شنا مایکل فلپس آمریکایی است. این شناگر در المپیک ۲۰۰۸ پکن صاحب ۸ مدال طلا شد. در میان زنان کریستین اتو با کسب ۶ مدال طلا در المپیک ۱۹۸۸ سئول، ۴ مدال طلا در رشته‌های انفرادی و ۲ مدال طلا در مسابقات تیمی، پرافتخارترین زن شناگر است.
استخر شنا
بدیهی است برای برگزاری هرچه بهتر ورزش شنا به یک محل مناسب نیاز است. استخر شنا محل مخصوصی است برای شنا، شیرجه، و واترپلو و سینکرونایز (رقص در آب) که در اندازه‌های مختلف ساخته می‌شود. البته لازم به ذکر است استخرهایی که در آنها مسابقات رسمی را برگزار می‌کنند باید دارای مشخصاتی معین باشد.
در استخرهایی که رکوردگیری می‌کنند، دمای آب باید ۲۲ تا ۲۴ درجه سانتی گراد باشد. این مشخصات از طرف فدراسیون بین‌المللی شنای آماتور، که آن را فینا (FINA) می‌نامند به شرح زیر تعیین شده است:
- طول: ۵۰ متر؛ عرض: حداقل ۲۱ متر
- عمق: حداقل ۸۰/ ۱ متر
- شمار خطوط: ۸ خط (عرض هر خط ۵/ ۲ متر)
لوازم شنا
جدا از استخر، ورزش شنا به تجهیزات خاصی نیاز دارد. البته این تجهیزات چندان هم پیچیده نیستند. لوازم شنا از قیمت چندان بالایی نیز برخوردار نیستند و خرید تجهیزات شنا نیز چندان دشوار نیست. در ادامه با این تجهیزات آشنا شوید.
لباس ورزش شنا
لباس مخصوص شنا آقایان یک شلوار کوتاه و چسبیده به بدن است که باید وزن آن بسیار کم باشد و آب را در خود نگه ندارد. طبق مقررات بین‌المللی، شلوار شنا هنگام مسابقات بین‌المللی و رکوردگیری، باید از پارچه‌ای به رنگ روشن و به صورت یک تکه باشد.
لباس شنا در زنان با مردان متفاوت است. عده‌ای نیز پوشیدن مایو را به خاطر اشغال کردن قسمت کمتری از بدن و راحتی مایو نسبت به لباس شنا ترجیح می‌دهند. در ضمن مایوی زنانه به دو شکل دو تکه و یک تکه وجود دارد. مایوی استاندارد برای خانم‌ها در مسابقات فقط یک تکه است.
کلاه ورزش شنا
استفاده از کلاه شنا سرعت فرد را افزایش داده و این کار به افراد تازه‌کار اعتماد به نفس می‌دهد. همچنین افرادی که موهای بلند دارند از ریختن موهایشان به داخل آب جلوگیری کرده و کلر موجود در اب به موهای افرادی که حساسیت دارند اثرگذار نخواهد بود. خانم‌ها که موهای بلند دارند حتما باید از کلاه استفاده کنند که این کار به بهداشت استخر کمک زیادی می‌کند.
عینک ورزش شنا
از عینک شنا بیشتر برای دیدن دیوار استخر و انجام برگشت سالتو استفاده می‌شود. در ضمن، به‌دلیل وجود کلر در آب و آسیب ندیدن چشم، استفاده از آن مفید است اما استفاده نکردن از عینک هم مانعی ندارد.
نظرات کاربران