پونزی در مقابل طرح‌های هرمی؛ تفاوت چیست؟

برنامه سرمایه گذاری تقلبی که به عنوان طرح پونزی شناخته می‌شود، سرمایه گذاران را با وعده سود بسیار بالا جذب می‌کند. 

طرح پونزی از نام چارلز پونزی گرفته شده است که در اوایل قرن بیستم به دلیل استفاده از این روش محبوبیت پیدا کرد. بر اساس یک فرض فریبنده عمل می کند، جایی که بازده پرداخت شده به سرمایه گذاران قبلی نه از سود مشروع بلکه از سرمایه گذاری شرکت کنندگان جدید حاصل می شود. این طرح‌ها به تزریق مداوم سرمایه‌گذاران جدید برای حمایت از پرداخت‌ها وابسته هستند، زیرا فاقد پشتوانه قانونی فعالیت تجاری هستند.

طرح‌های پونزی به دلیل عدم شفافیت بدنام هستند و اغلب فقط اطلاعات مبهم یا نادرستی در مورد نحوه عملکرد آنها ارائه می‌دهند. این طرح‌ها در نهایت غیرقابل اجرا هستند و به ناچار با کاهش جریان سرمایه‌گذاران جدید از بین می‌روند و بسیاری از سرمایه‌گذاران را با زیان‌های قابل‌توجهی مواجه می‌کند. طرح‌های پونزی در اکثر حوزه‌های قضایی به دلیل ماهیت متقلبانه‌شان غیرقانونی است و مقامات به شدت آنها را دنبال می‌کنند تا از سرمایه‌گذاران در برابر آسیب‌های مالی محافظت کنند.

یکی از شناخته شده ترین طرح های پونزی در بخش مالی توسط برنی مدوف ایجاد شد. طرح پونزی او در سال 2008 پس از اذعان به اداره یک شرکت سرمایه گذاری جعلی برای سال ها کشف شد. مادوف با تظاهر به اینکه یک شرکت سرمایه گذاری قانونی است و به آنها وعده سودهای مداوم و کلان می داد، مشتریان خود را فریب داد. اما به جای اینکه واقعاً پول سرمایه گذاران قبلی را سرمایه گذاری کند، از سرمایه گذاری های اضافی به عنوان اهرمی برای پرداخت پاداش به آنها استفاده کرد.

مادوف سال‌ها صورت‌های مالی ساخت تا ظاهر موفقیت آمیز این طرح را حفظ کند. در نتیجه فروپاشی نهایی این طرح در طول بحران مالی جهانی، صدها سرمایه گذار متحمل ضررهای هنگفتی شدند و یکی از بزرگترین کلاهبرداری های مالی تاریخ فاش شد. بعداً، مدوف بازداشت شد، مجرم شناخته شد و به خاطر نقشش در اجرای این کلاهبرداری پونزی به ۱۵۰ سال زندان محکوم شد.

طرح‌های پونزی در کریپتو

طرح‌های پونزی به قلمرو ارزهای دیجیتال نفوذ کرده و جوایز سریع را در این بازار در حال توسعه جذب کرده‌اند.

نمونه‌هایی از طرح‌های پولزی ارز دیجیتال عبارتند از PlusToken ، یک فریب عظیم که سرمایه‌گذاران آسیایی را از میلیاردها دلار فریب داد، و Bitconnect، یک پلتفرم وام دهی که در سال 2018 سقوط کرد. این رویدادها ارزش احتیاط و شک و تردید را هنگام ورود به بازار ارزهای دیجیتال از زمان وعده داده شده نشان می‌دهد. پول آسان گاهی اوقات می تواند انگیزه های شوم را پنهان کند. بنابراین، سرمایه‌گذاران اگر می‌خواهند از خود در برابر این طرح‌های متقلبانه محافظت کنند، باید یاد بگیرند که علائم هشدار دهنده را تشخیص دهند. 

به طور معمول، این طرح‌ها در مورد استراتژی‌های سرمایه‌گذاری خود شفاف نیستند و وعده‌هایی با بازدهی بیش از حد، اغلب با ضمانت، می‌دهند. آنها اغلب به طور قابل توجهی به سیستم های ارجاع متکی هستند، سرمایه گذاران را برای حرکت سریع تحت فشار قرار می دهند و از بازرسی ها یا ممیزی های نظارتی اجتناب می‌کنند.

طرح هرمی چیست؟

یک طرح هرمی یک طرح سرمایه گذاری غیر صادقانه است که افراد را با ادعای سودهای کلان، معمولاً با استخدام شرکت کنندگان جدید، فریب می دهد. 

افراد درگیر در یک طرح هرمی ملزم به سرمایه گذاری اولیه مالی هستند و به جای درگیر شدن در فروش محصولات یا خدمات واقعی، تاکید اصلی آنها بر متقاعد کردن دیگران برای تبدیل شدن به بخشی از این طرح است. یک ساختار هرمی سلسله مراتبی با مسئولیت نیروهای جدید برای جذب نیروهای جدید ایجاد می شود که شرکت کنندگان بیشتری را به همراه خواهند داشت. شرکت‌کنندگان اولیه غالباً از سرمایه‌گذاران بعدی مبالغی را برای سود خود دریافت می‌کنند که ظاهر شکوفایی را نشان می‌دهد.

با سخت‌تر شدن یافتن شرکای جدید برای حمایت از هرم در حال گسترش، طرح‌های هرمی ناپایدار و محکوم به شکست هستند. کسانی که در بالاترین سطح سود قرار می گیرند، زمانی که در نهایت سقوط می کنند، معمولا به قیمت کسانی که پایین تر از سلسله مراتب هستند و سرمایه گذاری های خود را از دست می دهند، سود می برند. به دلیل شخصیت استثمارگرانه و آسیبی که به افراد بیگناهی وارد می کنند که طعمه آنها می شوند، طرح های هرمی در بسیاری از کشورها ممنوع است.

طرح های هرمی همان مدل بازاریابی چند سطحی (MLM) را انتخاب می کنند. با این حال، شرکت کنندگان MLM می توانند هم از فروش این محصولات و هم از استخدام اعضای جدید کمیسیون بگیرند. در مقابل، محصولات یا خدمات قانونی اغلب در طرح‌های هرمی غایب هستند و تاکید اصلی بر استخدام شرکت‌کنندگان بدون ارائه ارزش واقعی است.

پرونده Telexfree نمونه ای از طرح های هرمی در صنعت مالی است. در حالی که Telexfree، که از سال 2012 تا 2014 اجرا می‌شد، ظاهراً خدمات تلفن اینترنتی را ارائه می‌کرد، هدف اصلی آن جذب مشارکت‌کنندگان بود. به سرمایه گذاران وعده سودهای کلان در ازای قرار دادن تبلیغات اینترنتی و جذب اعضای جدید داده شد. هزاران نفر قبل از اینکه این طرح سرانجام شکست بخورد فریب خوردند.

طرح‌های هرمی در کریپتو

متأسفانه، طرح‌های هرمی وارد حوزه ارزهای دیجیتال شده‌اند و طعمه جذابیت ثروت سریع در این بازار نوظهور شده‌اند.

طرح‌های هرمی اغلب پرچم‌های قرمز را برافراشته می‌کنند، زیرا وعده بازدهی فوق‌العاده بالایی می‌دهند و به جای ارائه کالاها یا خدمات واقعی، بر جذب شرکت‌کنندگان جدید تأکید می‌کنند. عاملان طرح‌های هرمی ارزهای دیجیتال اغلب فقط جزئیات کلی یا مبهم را در مورد روش‌های تولید بازده یا برنامه‌های سرمایه‌گذاری ارائه می‌کنند. با این حال، به دلیل نوسانات ذاتی دارایی های دیجیتال، هیچ تضمینی در دنیای ارزهای دیجیتال وجود ندارد. از هرگونه سرمایه گذاری که نوید سود می دهد باید اجتناب کرد.

در کلاهبرداری های هرمی اغلب هیچ محصول یا خدمات واقعی ارائه نمی شود. به جای عملیات تجاری واقعی، جذب نیرو و سرمایه گذاری اکثر درآمد این طرح را تشکیل می دهد. علاوه بر این، طرح‌های هرمی ممکن است طرح‌های جبرانی پیچیده‌ای را ارائه دهند که درک آن‌ها چالش برانگیز است. اگر کسی نمی تواند بفهمد که استراتژی چگونه سود ایجاد می کند، باید با احتیاط عمل کند.

یک نمونه معروف از ترکیب پونزی و طرح‌های هرمی، OneCoin است که از سال 2014 تا 2017 اجرا می‌شد. این ارز دیجیتال به‌عنوان یک ارز دیجیتال پیشرفته که از فناوری بلاکچین پیشرفته استفاده می‌کرد، به بازار عرضه شد . با این حال، غیرشفاف بود و فاقد قابلیت‌های بلاکچین واقعی بود. هدف اصلی این طرح جذب شرکت‌کنندگان جدید از طریق ارائه جوایز قابل توجه به کسانی بود که سرمایه‌گذاری‌های بسته OneCoin را انجام دادند و شرکت‌کنندگان جدید را وارد کردند.

پونزی در مقابل طرح های هرمی

هر دو طرح با دادن وعده‌های فریبنده اما نادرست سرمایه‌گذاران را فریب می‌دهند و اکثر شرکت‌کنندگان در نهایت متحمل ضررهای مالی زیادی می‌شوند. 

افراد می توانند با درک تفاوت‌هایشان از خود در برابر این طرح‌های تقلبی محافظت کنند. در اینجا تفاوت های اصلی بین هر دو طرح وجود دارد:

پیامدهای قانونی شرکت در طرح های پونزی شامل کلاهبرداری احتمالی، اختلاس و اتهامات کلاهبرداری اوراق بهادار است. در صورت مجرم شناخته شدن، ممکن است حکم زندان صادر شود. مدت مجازات بستگی به دامنه جرم دارد.

قربانیان ممکن است در قالب جریمه های کیفری جبران خسارت کنند و مجریان قانون ممکن است اموال و وسایل نقلیه ای را که از طریق فریب به دست آمده اند توقیف کنند. دادگاه همچنین ممکن است برای جبران خسارات مالی قربانیان غرامت بپردازد.

در یک کلاهبرداری در طرح‌های هرمی، قربانیان این اختیار را دارند که برای بازیابی خسارات و پاسخگو کردن مروجین طرح، دعوای مدنی ارائه کنند. برای محافظت از مشتریان و حفظ یکپارچگی بازار، نهادهای نظارتی به طور مداوم بر طرح‌های هرمی نظارت و بررسی می‌کنند. با این حال، سرمایه گذاران باید احتیاط کنند و قبل از تصمیم گیری در مورد سرمایه گذاری دقت لازم را انجام دهند