فیلم رستاخیز

فیلم رستاخیز فیلمی ایرانی است که توسط احمدرضا درویش در سال ۱۳۹۱ ساخته شده و در سی و دومین دوره جشنواره بین‌المللی فیلم فجر اکران شد.

به گزارش خوبو، رستاخیز یکی از بهترین فیلم‌های دهه 90 سینمای ایران است که مورد توجه تماشاگران، منتقدین و جشنواره‌‌ فیلم فجر قرار گرفت. این فیلم از سایت معتبر IMDB، نمره متوسط 6.7 را کسب کرده است. 1100 نفر به این فیلم نمره داده‎اند.

عوامل و بازیگران فیلم رستاخیز

رستاخیز فیلمی است که در ژانر درام، تاریخی و جنگی توسط احمدرضا درویش ساخته شده است. احمدرضا درویش از فیلم‌سازان به‌نام سینمای ایران است که فیلم‌های زیادی را حول محور جنگ ایران و عراق ساخته است و رستاخیز در کنار کیمیا، سرزمین خورشید، متولد ماه مهر و دوئل از مطرح‌ترین آن‌ها است.

• این فیلم از ۲۴ بازیگر که نقش‌های پیش‌برنده را به عهده دارند بهره برده و حدود ۴۰ بازیگر دیگر و هفت بازیگر زن و مرد مهمان نیز در آن بازی کرده‌اند. به غیر از بازیگران ایرانی، بازیگرانی از عراق، کویت، لبنان، آمریکا و سوریه بازی کرده‌اند.
• تدوین این فیلم توسط طارق انور تدوینگر نامزد اسکار بهترین تدوین ۲۰۱۰ برای فیلم سخنرانی پادشاه صورت گرفت.
• موسیقی فیلم توسط استفن واربک آهنگساز برجسته و برنده جایزه اسکار بهترین موسیقی فیلم شکسپیر عاشق نوشته شده و اجرای آن را ارکستر فیلارمونیک بلژیک برعهده داشته و در استودیو گلکسی بروکسل ضبط شده‌است.
• این فیلم از تکنیک‌های جلوه‌های ویژه تصویری سی جی ای بهره می‌برد و با پرده عریض اسکوپ و بهره‌مندی از صدای دالبی دیجیتال ساخته شده‌است.
• رستاخیز در روز ۲۴ تیر ۱۳۹۴ با مجوز قانونی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به اکران عمومی درآمد اما ساعاتی پس از آن در پی انتقاد برخی علمای دینی و اعتراض برخی از افراد مذهبی با محتوای آن از جمله به تصویر کشیدن ابوالفضل عباس از پرده سینماها به پایین کشیده شد. از سوی وزیر ارشاد وقت به درویش پیشنهاد داده شده که صورت شخصیت مورد اختلاف برای نمایش را با تاباندن نور بپوشانید اما کارگردان فیلم این کار را از نظر فنی برای رستاخیز غیر ممکن و همچنین این راه حل را موجب «وهم قضیه» دانسته است.
• پس از ۹ سال توقیف این فیلم از توقیف درآمد و مجوز اکران آنلاین گرفت و در ۱۶ اسفند ۱۴۰۰ اکران آنلاین شد.
• دو نسخه از این فیلم وجود دارد‌. نسخه اولیه دو ساعت و چهل دقیقه زمان دارد اما نسخه دوم دو ساعت و ده دقیقه. نسخه اول در جشنواره‌ها و نسخه دوم در اکران عمومی و آنلاین اکران شد. در نسخه دوم سکانس‌های شقایق فراهانی، پرویز پورحسینی و سعید علیپور بازیگر نقش علی اکبر حذف شده است و همچنین برخی سکانس‌ها اصلاح و کوتاه شده است. اما سکانس‌های ابوالفضل عباس علی‌رغم اعتراض‌ها حذف نشده است. برخی از این حذفیات به دلیل سانسور و برخی در جهت کوتاه شدن و تندتر شدن روند فیلم حذف شده‌اند.

خلاصه داستان

بعد از مرگ معاویه پسر ابوسفیان، یزید بن معاویه (بابک حمیدیان) خود را خلیفه مسلمین می‌خواند و به فرماندار مدینه نامه می‌نویسد که از امام حسین بیعت بگیرد. بکیر بن حر (آرش آصفی) که به عنوان پیک مخصوص دربار یزید بن معاویه برگزیده شده است مأمور رساندن نامه یزید بن معاویه به مدینه می‌گردد. او که جوانی چابک و پرانرژی است و در تکاپوی حقیقت است در مدینه متوجه می‌شود که حامل نامه‌ای است که در آن به کشتن امام حسین فرمان داده شده‌است. بکیر در مکه با اندیشه‌ها و خط فکری امام حسین آشنا می‌شود.

مردم کوفه با فرستادن نامه‌های بسیار زیاد، امام حسین را به کوفه دعوت کرده‌اند تا در قیام بر ضد یزید پسر معاویه، آن‌ها را یاری کنند. حر ابن یزید ریاحی (فرهاد قائمیان)، به همراه بکیر و دو هزار سوار از سوی عبیداله بن زیاد (بابک حمیدیان) مأمور می‌شوند به سمت کاروان امام حسین که به سمت کوفه در حرکت هستند بروند. کاروان امام حسین در شماری اندک، در کربلا به محاصره هزاران نفر از لشکریان یزید درمی‌آیند. در این میان حُر و پسرش که سخنان حسین ابن علی را شنیده و به اشتباه راه خود پی برده‌اند، تصمیم می‌گیرند که به اردوی حسین ابن علی پناه ببرند و همراه او شهید می‌شوند.

نقد و بررسی فیلم رستاخیز

روز رستاخیز یا «حسین، کسی که گفت نه» (عنوان انگلیسی فیلم) را می توان به دو پاره اصلی تقسیم کرد. پاره اول از فوت معاویه تا شب عاشورا و پاره دوم از شب عاشورا تا شهادت امام حسین (ع) و پایان فیلم. پاره اول یک درام درگیر کننده است که تعلیق خوبی را ایجاد می‌کند. همراهی مخاطب با بُکیر و دیدن وقایع و ماجراهایی که به قیام کربلا منجر می‌شود و سیر تحول شخصیتی وی بر اساس اتفاقات افتاده قابلیت همذات پنداری را ایجاد می‌کند. پاره اول فیلم سعی کرده است با دراماتیزه کردن وقایع تاریخی واقعی از عناصر داستانی و سینمایی بهره بگیرد تا مخاطب را با شخصیت اصلی همراه نماید. خرده داستان عشق بّکیر به خواهر سفیر امام حسین (ع) به بصره و ماجرای پیرمردی (پدر همان دختر) که ناجی عبیدالله بن زیاد می شود از این جمله عناصر است. نویسنده سعی کرده است فقط بر واقعیات صرف اکتفا نکند و از تاریخ یک اثر سینمایی بسازد. ضرباهنگ (ریتم) رستاخیز تا شب عاشورا مناسب بوده و با داستان پیش می‌رود ولی در پاره دوم فیلم که از شب عاشورا شروع می‌شود به دو دلیل فیلم افت می‌کند، یک دلیل غیر سینمایی و دلیل دیگر سینمایی است.

دلیل اول که خارج از فضای سینماست تصور مخاطب شیعه نسبت وقایع کربلاست که بر اساس دانسته‌ها و آموزه‌های قبلی تصاویر ذهنی به مراتب تراژیک تر و نیز سلحشورانه تری را ترسیم کرده است و ماجراهای روز عاشورا وی را اغنا نمی‌کند زیرا مخاط بر صحنه‌های زیباتری را از قبل در ذهن پرورانده است. دلیل دیگر سینمایی است. تغییر شخصیت محوری داستان (بُکیر) که از ابتدای فیلم با وی همراه بوده ایم به امام حسین (ع) لطمه جدی ای به فیلم زده است. از سوی دیگر درگیری ها و رزم های طراحی شده در صحنه نبرد چندان از کیفیت مطلوب برخوردار نیست. گویی اینکه سعی شده است تا جایی که می شود از نوع رزم‌های ماورائی که در روایات تاریخی شیعه نقل شده است به تصاویر قابل فهم تر و به واقیعات زمینی نزدیکتر برسد، ولی در طراحی زمینی حوادث نیز چندان موفق نیست. البته صحنه شهادت حضرت عباس (ع) به مراتب از سریال مختار جذاب‌تر و بهتر تصویر شده است. پاره دوم فیلم بیشتر از اینکه روایتی یکنواخت و در ادامه داستان تحول شخصیتی بکیر داشته باشد به تصویر مکرر حوادث تاریخی روز عاشورا می‌انجامد که هم به ضرباهنگ فیلم لطمه می‌زند و هم به خط داستانی فیلم.

مجموع بازی بازیگران قابل قبول و متناسب با فضای فیلم و داستان است که در این بین بازی بابک حمیدیان بازیگر نقش یزید و عبیدالله زیاد چمشگیر است. البته در انتخاب بازیگران باید بیشتر دقت می‌شد و وسواس بیشتری به خرج داده می‌شد. مخصوصا برای شخصیت‌های جانبی چون شمر. کارگردانی فیلم چه در میزانسن و چه دکوپاژ علی‌الخصوص در پاره اول خوب است و تدوین فیلم در حفظ ضرباهنگ فیلم بسیار نمود پیدا می‌کند. صحنه پایانی فیلم و شهادت امام حسین (ع) که به‌صورت غیر مستقیم نشان داده شده است بسیار خوب است که جا دارد با جلوه ویژه مطلوب‌تری تبدیل گرداب خون به دریایی که هدایتگر و تداعی کننده سفینه نجات حسینی است، دوباره ساخته شود. موسیقی فیل نیز متناسب با ضربآهنگ فیلم بوده و بدون اینکه بر فیلم سوار شود پیش برنده حس دراماتیک و در پاره دوم تراژیک فیلم است.

آنچه در محتوای فیلم باید در نظر داشت، انتخاب مخاطب اصلی فیلم است. به نظر می‌رسد نویسنده فیلم مخاطب اصلی فیلم را مخاطبان بین المللی و حتی غیر شیعی در نظر گرفته باشد. به همین دلیل آنچه که برای شیعیان که عمری است داستان های مربوط به امام حسین(ع) را شنیده‌اند، پیش فرض است در فیلم یا کاملا توضیح داده می‌شود و اگر قابل توضیح نباشد اصلا به آن پرداخته نمی‌شود. به همین دلیل خیلی از وقایع ماورائی غیر قابل درک فیلم، در مدتی کوتاه برای مخاطب نمایش داده شده و یا کاملا زمینی شده است. به طور مثال پاشیدن خون حضرت علی اصغر به آسمان در این فیلم با بازگشتن خون و ریخته شدن روی زمین ترسیم شده است که البته کج سلیقگی شده و می شد این بازگشت را حذف کرد ولی اشاره ای هم به آسمان رفتن آن نکرد. یا ماجرای حضرت قاسم و ازرق شامی طور دیگری ترسیم شده است. نشان دادن چهره حضرت عباس (ع)، علی اکبر (ع) و قاسم (ع) نیز بر حواشی خواهد افزود که البته در فضای بین المللی منطقی است که این ترسیم صورت پذیرد تا مخاطب بدون قضاوت بر اساس شخصیت پردازی ها با شخصیت های داستان همراهی کند ولی در بین شیعیان به احتمال قریب به یقین حاشیه ساز خواهد شد کما اینکه نمایندگان مجلس شورای اسلامی به این ماجرا متعرض شده‌اند. از دیگر سو نگاه فیلمساز به اصل حرکت امام حسین (ع) است که البته در بین علمای شیعه از گذشته تاکنون خود محل اختلاف بوده و هست. آنچه که مشخص است فیلمساز سعی کرده قرائتی از حرکت امام حسین (ع) را که جنبه عارفانه بیشتری داشته است انتخاب کند.

در اقوال علمای شیعه سه نظر نسبت به این حرکت وجود دارد که عده ای حرکت امام حسین را قیام در جهت برپایی حکومت حق می‌دانند و اصل را بر حاکمیت می‌دهند. گروهی دیگر اصل را قیام بر ضد ظلم و ستم و جلوگیری از انحراف سنت رسول (ص) می‌دانند و اصل را بر اصلاح امت اسلامی می‌دانند که اگر امت اسلامی همراهی می‌کردند در عمل و رویه ماجرا نیز محقق می‌شد. و در نهایت گروهی نیز اصل را بر شهادت امام حسین (ع) می‌گذارند و معتقدند در هر صورت باید امام حسین (ع) به شهادت می‌رسید تا خون امام احیاگر اسلام ناب باشد که فیلم این دید سوم را که نگاهی عارفانه تر است دنبال می‌کند. البته هر سه نگاه می‌تواند با یکدیگر همراه باشد و منافاتی نیز باهم ندارند ولی مهم آن است که اصل بر چه چیزی قرار گیرد و با هر سه تفکر می‌توان سه فیلم متفاوت ساخت.

سکانس‌هایی در رستاخیز وجود دارد که توسط امدادهای غیبی دشمنان امام از مرگ و دشواری نجات پیدا می‌کنند تا بتوانند رسالت خود را که به شهادت رساندن امام و یارانش است، انجام دهند که این به نگاه سوم نزدیک تر است. خود این نگاه نیز ممکن است برای رستاخیز حواشی ای را ایجاد کند و دو گروه اول را بر ضد فیلم بشوراند. یکی دیگر از حواشی که علی‌الخصوص در فضای کنونی جهان اسلامی ممکن است اختلاف افکن شود شخصیت شریح قاضی (انوشیروان ارجمند) در فیلم است که به عنوان بازوی فقهی عبیدالله بن زیاد بسیار پررنگ است و به نظر می‌رسد برادران اهل تسنن را برآشفته سازد. یکی از حرکات فرمیک رستاخیز که کاملا ماهیت محتوایی دارد انتخاب یک بازیگر برای دو نقش یزید و عبیدالله است که ماهیت مشترک این دو را در رذالت بسیار خوب نشان می‌دهد. آنچه که مشخص است ساخته شدن چنین فیلمی با رسالت بین المللی برای شناساندن امام حسین (ع) به جهانیان، لازم  می‌نماید که در پخش جهانی آن و کمک به ترویج آن تمام سعی و تلاش را انجام داد.

این نقد فیلم بر اساس نسخه نمایش داده شده در سی و دومین جشنواره فیلم فجر نوشته شده است.

نویسنده: ترما مداحی
منبع: سایت فیلموویز

فهرست جوایز فیلم رستاخیز

در سی و دومین دوره برگزاری جشنواره بین‌المللی فیلم فجر در سال 1392، فیلم رستاخیز نامزد دریافت یازده سیمرغ بلورین جشنواره برای بهترین فیلم، بهترین کارگردانی (احمدرضا درویش)، بهترین بازیگر نقش اول مرد (آرش آصفی)، بهترین بازیگر نقش مکمل مرد (بابک حمیدیان)، بهترین فیلمبرداری (حسین جعفریان)، بهترین موسیقی متن (استیون واربک)، بهترین جلوه های ویژه بصری (سایمون فریم)، بهترین جلوه های ویژه میدانی (حمیدرضا سلیمانی)، بهترین چهره پردازی (محسن موسوی)، بهترین طراحی صحنه و لباس (مجید میرفخرایی) و بهترین صدای فیلم (یدالله نجفی، جرمی پرایز، دن جانسون، ریچارد کانوی) شد و در پایان موفق به کسب هشت سیمرغ بلورین و یک تقدیرنامه شد.

• برنده سیمرغ بلورین بهترین فیلم (تقی علیقلی زاده)، دوره ۳۲ جشنواره فیلم فجر در سال ۱۳۹۲
• برنده سیمرغ بلورین بهترین کارگردانی (احمدرضا درویش)، دوره ۳۲ جشنواره فیلم فجر در سال ۱۳۹۲
• برنده سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش مکمل مرد (بابک حمیدیان)، دوره ۳۲ جشنواره فیلم فجر در سال ۱۳۹۲
• برنده سیمرغ بلورین بهترین فیلمبرداری (حسین جعفریان)، دوره ۳۲ جشنواره فیلم فجر در سال ۱۳۹۲
• برنده سیمرغ بلورین بهترین موسیقی متن (استیون واربک)، دوره ۳۲ جشنواره فیلم فجر در سال ۱۳۹۲
• برنده سیمرغ بلورین بهترین جلوه های ویژه میدانی (حمیدرضا سلیمانی)، دوره ۳۲ جشنواره فیلم فجر در سال ۱۳۹۲
• برنده سیمرغ بلورین بهترین چهره پردازی (محسن موسوی)، دوره ۳۲ جشنواره فیلم فجر در سال ۱۳۹۲
• برنده سیمرغ بلورین بهترین طراحی صحنه و لباس (مجید میرفخرایی)، دوره ۳۲ جشنواره فیلم فجر در سال ۱۳۹۲
• تقدیر ویژه از سید علی قائم مقامی (مدیر تولید)، دوره ۳۲ جشنواره فیلم فجر در سال ۱۳۹۲
• بیرق طلایی بهترین فیلم نامه (احمدرضا درویش)، بخش بین الملل جشنواره فیلم فجر
• برنده جایزه بهترین فیلم، جشنواره بین‌المللی فیلم بغداد 2015
• برنده جایزه بهترین فیلم از نگاه تماشاگران، جشنواره بین‌المللی فیلم بغداد 2015
• لوح تقدیر و نشان ویژه – جشنواره بین‌المللی فیلم نهج 2017

بیشتر بخوانید

• فیلم تنگه ابوقریب
• فیلم ماجرای نیمروز: رد خون