حتماً هنگام رفتن به یک کافی‌شاپ و با نگاه‌کردن به منو آن‌ها لیستی از انواع قهوه و همچنین فرآورده‌هایی که از ترکیبات دیگر با قهوه به دست می‌آیند را دیده‌اید. قهوه یکی از نوشیدنی‌های پرطرف‌دار این روزها در میان مردم است. تنوع بسیاری که در این نوشیدنی وجود دارد باعث شده است اکثر افراد بتوانند طعم مطلوب خود را از میان آن‌ها پیدا کنند و به نوشیدنی موردعلاقه خود تبدیل کنند.
منشأ تفاوت‌هایی که در طعم و نام انواع مختلف قهوه حاکم است، برخی از عواملی است که به‌تفصیل در این مقاله به آن اشاره شده است. اگر شما هنوز به دنبال یافتن طعم موردعلاقه خود از این نوشیدنی هستید، با خواندن این مقاله از مجله خوبو با انواع مختلف قهوه در جهان از نقطه‌نظرهای گوناگون آشنا شوید.
دلایل تمایز انواع قهوه
قهوه گیاهی است که در بسیاری از کشورها نظیر، برزیل، اتیوپی، جامائیکا و غیره کشت می‌شود. همان‌طور که در بالا نیز اشاره شد، چندین عامل باعث ایجاد تفاوت در طعم این نوشیدنی و انواع مختلفی که شناخته شده است، می‌شود. ازجمله مواردی که این تنوع را ایجاد کرده است عبارت‌اند از:
- نوع گیاه قهوه (دانه‌های قهوه)
- سطح رست شدن دانه‌های قهوه
- روش تهیه آن که شامل استفاده از چه دستگاه‌هایی و چگونگی دم کردن آن است.
- نوع نوشیدنی‌های تهیه شده با قهوه
- روش کشت قهوه و منطقه‌ای که این گیاه در آن رشد کرده است.
در ادامه هر یک از این عوامل و تأثیراتی که بر روی انواع دسته‌بندی قهوه قرار داده‌اند بررسی شده است.
دانه‌های قهوه
دانه‌های قهوه را می‌توان به 4 نوع عربیکا، روبوستا، لیبریکا و اکسلسا طبقه‌بندی کرد. این‌ها 4 گونه اصلی گیاه قهوه هستند و همه انواع قهوه به‌طورکلی یکی از این گیاهان خواهند بود.
رایج‌ترین انواع دانه‌های قهوه عربیکا و روبوستا هستند که به طور حتم در فروشگاه‌های قهوه‌فروشی نام این دو دانه را میان محصولات دیده‌اید. در مجموع 90 درصد از تولید جهانی قهوه را این دو نوع یعنی روبوستا و عربیکا تشکیل می‌دهند.
بنابراین یکی از عواملی که باعث می‌شود قهوه به انواع مختلفی تقسیم شود، نوع گیاه و در ادامه دانه‌ای است که پودر قهوه مصرفی از آن نشئت گرفته است.
عربیکا
قهوه عربیکا بیش‌ترین سهم بازار را به خود اختصاص داده است. به‌طوری‌که حدود 60 درصد از قهوه‌های تجاری را تشکیل می‌دهد. این در حالی است که گران‌ترین دانه قهوه محسوب می‌شود.
خواستگاه اصلی این دانه از کشور اتیوپی است. گیاهان عربیکا زمانی که در ارتفاعات بالا در خاک‌های آتشفشانی رشد می‌کنند، با بارندگی فراوان، بهترین کیفیت را خواهند داشت. بااین‌وجود این گیاهان بیشتر در معرض آفت و نابودی قرار می‌گیرند.
به چند دلیل این نوع گیاه قهوه محبوب‌ترین نوع دانه‌ای است که برای تهیه قهوه استفاده می‌شود.
- طعم شیرین
- میزان کافئین کمتر
- کیفیت بالا
- میزان اسیدیته کمتر
- بو بسیار ملایم
تفاوتی که دانه عربیکا با دیگر دانه رایج در بازار قهوه (روبوستا) دارد این است که شکل ظاهری عربیکا بیضی و کشیده‌تر است. همچنین مدت‌زمان کشت دانه‌های آن هم بین 7 تا 9 است. ده‌ها نوع قهوه عربیکا وجود دارد، اما رایج‌ترین آن‌ها بوربون، کاتورا و تایپیکا هستند. تنوعی که این نوع دانه دارد باعث شده است که طعم عصاره قهوه عربیکا متفاوت و بر اساس آن باشد.
روبوستا
بعد از عربیکا، جایگاه محبوب‌ترین دانه قهوه به روبوستا تعلق می‌گیرد. یکی از دلایلی که این نام را برای این دانه در نظر گرفته‌اند، مقاومت و جان‌سختی آن در برابر بیماری و آفت‌های مربوط به کشت است. منشأ روبوستا در اندونزی و جنوب صحرای آفریقا است که همچنان یکی از تولیدکنندگان اصلی است.
سهم این دانه در بازار حدود 40 درصد از تولیدات انواع قهوه است. بااین‌حال یک انتخاب مقرون‌به‌صرفه‌تر است. به‌طوری‌که قهوه فوری که یکی از انواع قهوه در دسته‌بندی دیگری است از 100 درصد روبوستا تشکیل شده است. ازجمله ویژگی‌هایی که دانه روبوستا را در میان رایج‌ترین دانه قهوه مصرفی قرار داده است می‌توان به موارد زیر اشاره داشت.
- در محیط‌های وسیع‌تر ازجمله ارتفاعات کم به‌خوبی رشد می‌کنند.
- غلظت کافئین موجود در این دانه‌ها بسیار بالاتر است. این خود دلیلی است برای جلوگیری از آفات.
- طعم روبوستا تیره و خاکی است و می‌تواند طعمی تلخ یا سوخته داشته باشد.
- قیمت آن به نسبت دانه‌های عربیکا ارزان‌تر است.
- میزان چربی کمتری دارد.
- برای افرادی که تمایل به احساس طعم ترشی در قهوه هستند، روبوستا به دلیل داشتن اسیدیته بالاتر بیشتر مورداستفاده قرار می‌گیرند.
- ترکیبات قهوه‌ای که از روبوستا به وجود می‌آیند می‌توانند انتخاب مناسبی برای آن دسته از افرادی باشد که به دنبال مصرف قهوه سنگین و اثرگذارتر هستند. آن هم به دلیل وجود میزان بالای کافئین است.
از تفاوت‌هایی که این گیاه با عربیکا دارد آن است که مدت‌زمان لازم برای کشت آن بیشتر از عربیکا است و چیزی میان 9 تا 11 ماه است. همچنین شکل ظاهری دانه روبوستا کوچک‌تر و گردتر است.
لیبریکا
قهوه لیبریکا در بین محصولات تجاری نسبتاً کمیاب است و کمتر از 2 درصد از قهوه تولید شده در سراسر جهان را تشکیل می‌دهد. این دانه تقریباً منحصراً در مالزی و لیبریا تولید می‌شود. فیلیپین به‌عنوان بزرگ‌ترین تولیدکننده این دانه قهوه ناشناخته مشغول به کشت آن است. آن هم به دلیل آنکه در طول زمان‌های گذشته قهوه تولیدی از این دانه موردعلاقه افراد آن منطقه شده است.
به دلیل کمیاب بودن قهوه لیبریکا، انواع آن چندان شناخته شده نیست. این دانه در موارد زیر با دو دانه متداول قهوه در بازار تفاوت دارد.
- این دانه از گیاهانی با ارتفاع بسیار بلندی تهیه می‌شود.
- شکل ظاهری دانه‌های لیبریکا بسیار کشیده‌تر از سایر انواع قهوه است. در انتهای یک سمت آن شکل قلاب منحصربه‌فردی دارند.
- قهوه لیبرا نسبت به عربیکا یا روبوستا کافئین کمتری دارد.
- طعم قهوه لیبریکا شیرین‌تر از عربیکا است و طعم‌های میوه‌ای و گلی قوی دارد.
- · طعم آن گاهی اوقات دودی و چوبی است و به دلیل کمیاب بودن طعم آن کاملاً مشخص است و تفاوت در آن با سایر قهوه‌ها به‌وضوح حس می‌شود.
اکسلسا
اکسلسا درگذشته یکی از انواع قهوه در نظر گرفته می‌شد، اما اکنون در طبقه‌بندی یک نوع فرعی از لیبریکا قرار دارد. به همین خاطر هیچ‌گونه نوعی از این قهوه در دنیا یافت نمی‌شود. مانند سایر قهوه‌های لیبریکا، اکسلسا روی درختان بلند رشد می‌کند.
شکل ظاهری دانه اکسلسا شکل منحصربه‌فردی دارد اما به بلندای دانه لیبریکا نیست. دانه قهوه اکسلسا در صورت رشد صحیح می‌تواند طعم‌های شیرین و میوه‌ای با اسیدیته ترش ایجاد کند.
انواع مختلف قهوه بر اساس میزان رست دانه‌ها
یکی از بارزترین دلایلی که طعم متفاوتی را در انواع قهوه به وجود می‌آورد، میزان رستشان دانه‌های قهوه برای مصرف است. دانه‌های قهوه هنگامی که برداشت می‌شوند خام و سبز هستند.
واضح است که در این مرحله نمی‌توان آن‌ها را برای مصرف یعنی همان دم‌کردن استفاده کرد. درنتیجه عمل برشته کردن یا همان به‌اصطلاح رست قهوه باید انجام شود.
انواع روست قهوه صرفاً به مدت‌زمان برشته شدن دانه‌های قهوه سبز اشاره دارد که با مشاهده دانه‌ها می‌توانید نوع آن را حدس بزنید. هر سطح رست ویژگی‌های مختلفی از دانه را نشان می‌دهد که آن را برای روش‌های مختلف دم کردن مناسب می‌کند. همان‌طور که انواع مختلفی از قهوه وجود دارد، انواع رست نیز وجود دارد که تأثیر مشخصی بر نتیجه نهایی دارد.
رست با درجه روشن
دانه‌هایی که کمتر برشته می‌شوند دارای طعمی معطر همراه با بوی میوه‌ای و گلی و میزان اسیدیته خوب است. رنگ این دانه‌ها قهوه‌ای رنگ‌پریده خواهد بود. همچنین سطح این دانه‌ها نباید روغنی باشند و شکل ظاهری خشکی خواهند داشت. زمانی که می‌خواهید طعم طبیعی دانه‌ها حفظ شود و تلخی بسیار کمی را احساس کنید، از رست روشن استفاده کنید.
رست متوسط
دانه‌های برشته با میزان متوسط طعم غنی‌تری در کنار کمی تلخی دارند. میزان اسیدیته این دانه‌ها نسبت به رست روشن کمتر است. با دیدن دانه‌هایی که رنگ آن قهوه‌ای متوسط، بدون وجود چربی روی سطح آن و البته با بوی قوی‌تر به‌طوری‌که طعم قهوه را با بو آن احساس کنید، می‌توانید نتیجه بگیرید که رست متوسط است.
تعادل موجود در طعم دلپذیر، تلخی قهوه‌هایی که با رست متوسط تهیه می‌شوند بسیار مطلوب اکثر افراد خواهد بود. دانه‌های برشته متوسط معمولاً برای دم کردن با دستگاه‌های قطره‌ای اتوماتیک یا تهیه قهوه‌های دمی سرد استفاده می‌شود.
رست تیره متوسط
دانه‌هایی که میزان رست متوسط با رنگ قهوه‌ای تیره‌ای دارند، با داشتن طعم‌های عمیقی از شکلات و مغزها و همراه با مزه‌ای در میان تلخی و شیرینی یکی از بهترین انواع قهوه در میان دوستداران قهوه است. سطح دانه‌ها پس از رست کمی روغنی خواهد شد.
وقتی صحبت از طعم و مزه به میان می‌آید، برشته کردن طولانی‌مدت تمام اسیدیته را از بین می‌برد و اجازه می‌دهد بیشتر رایحه‌های خود دانه قهوه ظاهر شود. دانه‌هایی با رست تیره متوسط برای فرنچ پرس، موکا پات یا دم کردن اسپرسو بهترین است.
رست تیره
این نوع دانه‌ها با رنگ بسیار تیره و بوی تند و تلخ آن به‌راحتی قابل‌تشخیص هستند. دانه‌های سیاه براق و کاملاً روغنی هستند که درنتیجه آن طعم منحصربه‌فردی را در آن‌ها ایجاد می‌کند.
در هنگام نوشیدن قهوه از این نوع دانه‌ها می‌توانید رگه‌هایی از چربی را نیز احساس کنید. همان‌طور که اشاره شد به دلیل مدت‌زمان طولانی که این دانه‌ها برشته می‌شوند، هیچ اسیدیته ندارند.
اگر قهوه موردعلاقه شما در دسته انواع قهوه با طعم تلخ مانند Espresso قرار دارد، این نوع دانه‌ها با این میزان رست بهترین انتخاب برای شما خواهد بود.
موضوع دیگری که در کنار رست دانه‌ها می‌تواند باعث تفاوت شود، میزان آسیب دانه‌های قهوه است. میزان آسیاب شدن دانه‌ها قبل از دم کردن هم سطوح مختلفی مانند بسیار ریز در حد پودر و یا میزان متوسط و … دارد.
دم کردن و روش‌های تهیه انواع قهوه برای سرو کردن چگونه است؟
یکی دیگر از مواردی که در وجود انواع قهوه تأثیر دارد، روش دم کردن آن است. قهوه‌ها با دستگاه‌ها و روش‌های مختلفی تهیه می‌شوند. روش‌های دم کردن شامل فشار، غوطه‌وری، فیلتراسیون و جوشاندن است. همچنین روش دم کردن به‌صورت سردوگرم نیز می‌تواند در ایجاد این تفاوت‌‌ها نقش داشته باشد.
قطره‌ای
این نوع قهوه با روش فیلتراسیون تهیه می‌شود که در آن آب جوش به‌آرامی روی پودر قهوه که در یک سبد فیلتر نگهداری می‌شود، ریخته می‌شود. البته که این روش با استفاده از دستگاه قطره‌ای که خودکار کار می‌کند، تهیه می‌شود.
روش پور اور (pour over)
راه دیگر برای دم کردن قهوه دقیقاً مشابه روش بالا است با این تفاوت که به‌صورت کاملاً دستی آب داغ اضافه می‌شود و از هیچ دستگاهی استفاده نمی‌شود. کنترل بیش‌تری باتوجه‌به سلیقه خود در این روش می‌توانید داشته باشید؛ به‌عنوان‌مثال غلظت مطلوب قهوه را خودتان تعیین می‌کنید.
اسپرسو
اسپرسو به‌طورکلی به معنای فشار است. Espresso یک روش دم کردن با فشار است که در آن آب گرم از طریق قهوه ریز آسیاب شده (پودری) عبور می‌کند. این قهوه با استفاده از دستگاه اسپرسوساز یا موکا پات تهیه می‌شود. همان‌طور که می‌دانید تهیه قوه با این روش طعم تلخی بسیاری را در قهوه ایجاد می‌کند.
کلدبرو
احتمالاً این اصطلاح را در دنیای قهوه شنیده باشید. قهوه‌هایی که از طریق دم کردن به‌صورت سرد تهیه می‌شوند همان کلدبرو هستند. به این صورت که با استفاده از روش غوطه‌وری قهوه را به مدت یک روز در آب سرد قرار می‌دهند. انواع قهوه با این روش دمی طعمی ملایم و شیرین با اسیدیته بسیار کم دارد.
برای قهوه سرد دم به قهوه‌ساز خاصی نیاز نیست و مردم اغلب آن را در شیشه‌های معمولی دم می‌کنند.
به‌عنوان یک نکته باید در نظر داشته باشید که برای داشتن یک قهوه عالی، هرکدام از انواع قهوه از نظر دانه و یا رست، روش دم کردن مخصوصی را دارند. به این‌گونه که همه دانه‌ها و هر نوع محصول قهوه‌ای با هر شیوه دم‌کردنی سازگار نیست.
انواع مختلف نوشیدنی‌ها بر پایه قهوه
وجود عواملی دیگر در سرو قهوه می‌تواند دلیلی برای وجود انواع قهوه باشد؛ همچون:
- نسبت قهوه به آب
- نسبت قهوه به شیر
- افزودن مواد دیگر
تا اینجا متوجه شدید که انواع قهوه بر چه اساسی از یکدیگر تمایز می‌شوند. در ادامه انواع مختلفی از این نوشیدنی که بسیار رایج است معرفی شده‌اند.
انواع قهوه: ترک
یکی از انواع روش‌هایی که قهوه را دم می‌کنند منجر به تهیه قهوه‌ترک می‌شود. پودر قهوه، آب جوش، قهوه‌جوش و شعله مستقیم تنها چیزی است که برای ساخت یک قهوه‌ترک نیاز است. قهوه‌ترک طعمی قوی، شیرین و بافت غلیظی دارد.
انواع قهوه: فرانسه
این روش در دسته شیوه‌های دم کردن گرم قهوه قرار می‌گیرد. برای نوشیدن قهوه به این روش باید از لیوان‌های فرنچ پرس استفاده کنید. به این صورت که باگذشت زمان کم و عبور آب داغ از بافت قهوه، عصاره قهوه به کمک بخش توری مانند فرنچ پرس از آن جدا و این نوشیدنی تهیه می‌شود. میزان دانه‌های آسیاب شده برای این قهوه بزرگ‌تر است. برای تهیه این نوع قهوه باید از دانه‌هایی با رست بالا و تیره استفاده شود.
انواع قهوه: ایتالیایی
قهوه ایتالیایی در سراسر جهان شهرت دارد. این قهوه را می‌توان از دانه‌های مختلف تهیه کرد و معمولاً به میزان بیش‌تری رست می‌شوند و طعم قهوه واقعی را برای عاشقان قهوه ایجاد می‌کنند. دانه‌های عربیکا به دلیل ویژگی‌هایی که دارند برای این نوع از قهوه استفاده می‌شوند.
انواع قهوه: یونانی
قهوه یونانی را می‌توان تا حدی شبیه به قهوه‌ترک دانست. به این معنا که روش تهیه و دم کردن آن به همان صورت است؛ با این تفاوت که در قهوه یونانی مواد افزودنی مانند شکر یا شیر اضافه خواهد شد.
انواع قهوه: کمکس
یکی دیگر از روش‌های دم کردن گرم قهوه با استفاده از کمکس است. با قراردادن دانه‌های رست متوسط و آسیاب شده به صورتی که دانه‌های خردشده قهوه در آن معلوم باشد، در فیلتر و اضافه‌کردن آب جوش، عصاره دم شده قهوه پس از مدتی از این دستگاه که به‌صورت یک لیوان است عبور می‌کند و آماده سرو می‌شود.
انواع قهوه‌ای که تاکنون معرفی شد به روش دمی آماده می‌شوند. در ادامه انواع دیگری از نوشیدنی‌های قهوه که بر اساس فشار یا همان پایه Espresso بررسی شده‌اند.
انواع قهوه بر اساس اسپرسو
آمریکانو
این قهوه با آب داغ تهیه می‌شود. میزان زیاد آب آن باعث می‌شود که طعمی در حد Espresso نداشته باشد.
کاپوچینو
کاپوچینو یکی از انواع مختلف نوشیدنی قهوه بر پایه Espresso است که با افزودن شیر بخارپز و شیر هم زده شده، طعم شیرین و سبکی به نسبت قهوه‌های دیگر دارد.
ماکیاتو
ترکیب اسپرسو با مقدار بیش‌تری فوم شیر یک ماکیاتو را می‌سازد. این نوع برای افرادی که از طعم تلخ بیزار هستند می‌تواند انتخاب مناسبی باشد.
موکا
موکا یکی از شیرین‌ترین انواع قهوه است که شامل یک شات Espresso با شیر و فوم روی آن که با پودر شکلات مخلوط شده است.
لاته
ترکیبات این نوشیدنی مانند کاپوچینو است؛ اما نسبت شیر آن بیشتر است. طعم آن برای افرادی که زیاد به قهوه علاقه ندارند بسیار مطلوب است.
فلت وایت
یک شات دوبل Espresso است که روی آن شیر بخارپز شده است. به دلیل شات اضافی، طعم قهوه قوی‌تری نسبت به لاته دارد.
آفوگاتو
اسپرسو و بستنی به هر میزانی که دلخواه است می‌تواند یک آفوگاتو با طعمی بین تلخی و شیرینی خاصی را ایجاد کند.
این در حالی است که نباید از قهوه‌های سرد نیز غافل شد. نوشیدنی‌هایی مانند:
- فراپوچینو
- آیس کافی
- کلد برو
که با اضافه‌کردن یخ به همان ترکیبات همیشگی قهوه، این نوشیدنی‌ها تهیه می‌شوند. همان‌طور که دیدید ترکیبات همه آن‌ها یکسان است و فقط با کم‌وزیاد شدن مقدار این مواد ترکیبات مختلفی از قهوه تهیه می‌شود.
سخن پایانی درباره انواع قهوه
به دلیل محبوبیت قهوه و تأثیرات مثبتی که برای بدن ایجاد می‌کند، بیشتر افراد تمایل دارند آن را مصرف کنند. باتوجه‌به وجود سلیقه‌های مختلف در زمینه طعم قهوه که هر فرد دارد، برای داشتن انتخاب‌های متنوع، انواع قهوه به اشکال مختلفی تهیه می‌شود. بااین‌وجود هر فردی می‌تواند نوشیدنی مخصوص خود را باتوجه‌به توضیحاتی که در این مقاله در زمینه نوع دانه، روش دمی، دستگاه مورداستفاده و … داده شد، تهیه کند.
نظرات کاربران