توسعه دهنده وب کیست؟ + راهنمای طلایی وب دولوپر شدن

افراد زیادی را دیده‌ام که به فکرشان زده است تا برنامه‌نویس شوند. این اشخاص به دنبال یک شاخهٔ ساده‌تر از برنامه‌نویسی هستند؛ همچنین شغلی با درآمد مناسب می‌خواهند. معمولا پیشنهاد من به این افراد توسعهٔ وب است. در پاسخ از من پرسیده می‌شود توسعه دهنده وب کیست؟

اگر شما هم درگیر این سؤال هستید؛ می‌خواهید مسیر تبدیل شدن به متخصص در این حرفه را یاد بگیرید؛ مهارت‌های لازم برای وب دولوپرها را بشناسید و مسیر یادگیری آن را بیابید، با من همراه شوید.

توسعه وب چیست؟

توسعهٔ وب (Web development) برخلاف اسمش، تعریف ساده‌ای دارد. منظور از این عبارت، فرایند طراحی یک وبسایت در بستر اینترنت یا شبکه‌های محلی است. به نظر برخی کارشناسان، نگه‌داری از یک سایت یا سرویس‌های اینترنتی نیز جزو این تعریف قرار می‌گیرد.

توسعه دهنده وب کیست و چه می‌کند؟

باتوجه به تعریف بالا، دیگر می‌دانید این فرد چه کسی. یک Web Developer کسی است که وبسایت‌های مختلف را می‌سازد. این کار  شامل موارد مختلفی می‌شود: کدنویسی بخش‌های سمت سرور، طراحی قسمت ظاهری وبسایت، اصلاح ظاهری و…

گاهی نیز مشتری به دنبال افزودن یک ویژگی خاص به سایت خود است. این کار را نیز توسعه دهندگان وب انجام می‌دهند. همچنین این افراد مسئول نگه‌داری سلامت وبسایت هستند. در زمان بروز مشکل نیز، این متخصصان مسئله را حل می‌کنند.

وظایف شغلی

توسعهٔ وب خود شاخه‌های مختلفی دارد. بسته به شاخه‌ای که افراد در آن فعالیت می‌کنند، این وظایف نیز متفاوت خواهد بود. در بخش‌های بعدی بیشتر به این مسئله می‌پردازم؛ اما به طور کلی برای این افراد چند وظیفهٔ عمده می‌توانم بگویم:

• راه‌اندازی و برنامه‌نویسی بخش سرور وبسایت
• برنامه‌نویسی سمت کاربر و بهینه‌سازی آن
• افزودن قابلیت‌های بصری به یک پایگاه اینترنتی
• حل مشکلات فنی

تفاوت بین طراح وب و توسعه دهنده

گاهی افراد تفاوت بین یک طراح وب (Web Designer) و توسعه دهنده وب را درک نمی‌کنند؛ به نظر برخی، همهٔ آن‌ها طراح سایت هستند. اگر دقیق به این مسئله نگاه کنید، متوجه غلط بودن این حرف می‌شوید.

طراح وب به مسائل گرافیکی یک سایت می‌پردازد. او بنرها را طراح می‌کند؛ رابط کاربری را شکل می‌دهد؛ لوگوها و آیکون‌ها را می‌سازد و…

در مقابل وب دولوپر با استفاده از برنامه‌نویسی، هستهٔ اصلی و پوستهٔ وبسایت را طراحی می‌کند. در نتیجه بین آن‌ها تفاوت بسیار زیادی وجود دارد.

انواع مختلف توسعه دهندگان وبسایت

همان‌طور که در بخش‌های قبل گفتم، این زمینه زیرشاخه‌های مختلفی دارد. وقتی می‌پرسید «توسعه دهنده وب کیست؟»، نمی‌توانید از حوزهٔ فعالیت او سؤال نکنید.

برای همین هم در این این بخش، به این موضوع پرداختم. به این قسمت خوب توجه کنید؛ زیرا اگر قصد ورود به این حرفه را دارید، درک شاخه‌های آن اهمیت زیادی برای شما دارد.

Back-End

بک‌اند حکم فونداسیون یک وبسایت را دارد. همان‌طور که این بخش در ساختمان آشکار نیست، در محصول نهایی نیز مخاطب آن را نمی‌بیند؛ اما اگر خوب طراحی و پی‌ریزی نشود، نتیجه محصولی مناسب نخواهد بود.

توسعه‌دهندگان بک‌اند بیشتر روی سمت سرور کار می‌کنند. آن‌ها در زبان‌هایی مثل PHP، Python (فریم ورک Django) و… تخصص دارند.

Front-End

این بخش از توسعهٔ وب مثل تزئینات داخلی ساختمان می‌ماند. همهٔ افراد به این قسمت چشم دارند. پس نگاه مخاطب یک وبسایت نیز به چیزی است که مشاهده می‌کند.

برای این‌که نظر او جلب شود رابط کاربری باید به خوبی طراحی شده باشد؛ کاربر لازم است بتواند به راحتی از سایت استفاده کند؛ ظاهر آن نیز باید جذاب باشد.

این کارها به عهده‌ٔ برنامه‌نویس فرانت‌اند است. آن‌ها از زبان‌های HTML و CSS استفاده می‌کنند.

اگر دوست دارید با «برنامه نویس فرانت اند» بیشتر آشنا شوید، در مقاله‌ای جداگانه این شغل را توضیح داده‌ام.

Full stack

حتما شنیده‌اید که می‌گویند فلانی همه‌چیزتمام است. توسعه‌دهندهٔ فول‌استک نیز مصداق همین حرف است. این شخص می‌تواند هم در زمینهٔ بک‌اند فعالیت کند و هم فرانت‌اند. پس تقریبا کاری نیست که از دست او بر نیاید.

برنامه نویس JavaScript

جاوا اسکریپت یا به اختصار JS زبانی است که در همهٔ مرورگرها اجرا می‌شود؛ اجرای آن نیز نیاز به افزونهٔ خاصی ندارد. به همین دلیل هم اهمیت زیادی پیدا کرده است.

با این زبان برنامه‌نویسی کارهای مختلفی می‌توانید انجام دهید؛ از زمینه‌های چندرسانه‌ای تا محاسبات ساده و پیچیده. انجام این فرایندها از طریق این زبان سرعت وبسایت را افزایش می‌دهد؛ زیرا بک‌اندِ سرور درگیر نمی‌شود و منابع کم‌تری مصرف می‌گردد.

وب‌مستر

به متخصص این حرفه مدیر وبسایت (Site Manager) نیز می‌گویند. یک وب‌مستر (Webmaster) وظیفهٔ به‌روز نگه‌داشتن سایت را دارد. او مسئول بررسی صحت عملکرد برنامه‌ها و بخش‌های مختلف است.

مزایای تبدیل شدن به یک توسعه دهنده وب

حالا دیگر می‌دانید توسعه دهنده وب کیست. سؤال مهمی که باید در این‌جا پاسخ داد این است: چرا باید وارد این حرفه شد؟ در ادامه به مزیت‌های شغلیِ توسعه‌دهندگان وب می‌پردازم. مهم‌ترین‌ها عبارتند از:

• عدم‌نیاز به مدرک دانشگاهی: مهم نیست مدرک دانشگاه در گرایش‌های رشتهٔ کامپیوتر دارید یا خیر؛ با شرکت در دوره‌های موجود یا حتی به صورت خودآموز، می‌توانید این مهارت را یاد بگیرید. پس از تسلط به سرفصل‌های مختلف، می‌توانید شروع به کار کنید.
• خلاقانه بودن این شغل: یکی از خوبی‌های این شغل، وجود چالش در آن است. متخصصان این زمینه مشغول یک کار تکراری نیستند. به همین دلیل هم با مسائل مختلف روبه‌رو می‌شوند. در نتیجه عنصر خلاقیت نیز وارد کارشان خواهد شد.
• درآمد مناسب: اگر بتوانید مهارت و سابقهٔ لازم را پیدا کنید، در آمد خوبی در انتظار شما است. میزان آن می‌تواند به حدود ۱۵ تا ۲۰ میلیون نیز برسد.
• آزادی در انتخاب شیوهٔ کار: تنها راه پیشِ روی شما، کار در یک شرکت یا استارتاپ نیست. اگر آزادی برای شما مهم است، می‌توانید به صورت فریلنسر کار کنید. امکان دورکاری نیز در برخی مواقع برای شما فراهم است.
• امکان کار با تیم‌های خارجی: اگر به کسب درآمد دلاری علاقه دارید، از طریق این شغل زمینهٔ آن برای شما فراهم خواهد شد. هم از طریق لینکدین و هم به واسطهٔ سایت‌های مختلف، می‌توانید کارفرمای خارجی پیدا کنید. چه چیزی بهتر از این؟

مهارت‌های مورد نیاز توسعه دهندگان وب

احتمالا مزایای شغلی این حرفه، ذهن شما را قلقلک داده است؛ چه کسی می‌تواند در مقابل این موارد مقاومت کند؟ البته برای کسب چنین جایگاهی باید توانایی‌های مختلفی کسب کنید؛ بسته به زمینهٔ انتخابی شما، مهارت‌های لازم تفاوت خواهد کرد. به طور کلی اما مهم‌ترین توانایی‌هایی که در توسعهٔ وب نیاز است، این موارد هستند:

1. برنامه‌نویسی
2. کار با سامانه‌های مدیریت محتوا (CMSs)
3. آشنایی با سئوی تکنیکال
4. توانایی کار با ابزارهای کنترل نسخه
5. مهارت‌های ارتباطی
6. دقت در مستند کردن تغییرات
7. برنامه‌ریزی و مدیریت
8. حل مسئله

برنامه‌نویسی

مهم نیست به کدام زمینه از این حرفه علاقه دارید؛ به‌هرحال به توانایی نوشتن کد نیاز خواهید داشت. البته تمامی زبان‌ها شبیه هم نیستند و یادگیری آن‌ها نیز درجهٔ سختی متفاوتی خواهد داشت.

اگر می‌خواهید برنامه‌نویس بک‌اند شوید باید با زبان‌هایی مثل پی‌اچ‌پی، رابی (Ruby) یا پایتون آشنا باشید. این زبان‌ها به نسبت پیچیده‌تر هستند و یادگیری آن‌ها زمان بیشتری می‌طلبد.

اگر هم که به فرانت‌اند علاقه دارید، اچ‌تی‌ام‌ال، سی‌اس‌اس و جاوا اسکریپت نیازهای اساسی شما هستند. البته می‌توانید تمرکز خود را روی جاوا اسکریپت بگذارید. در این صورت با کتابخانه‌های مختلف آن باید آشنا شوید.

کار با سامانه‌های مدیریت محتوا (CMSs)

یکی از راه‌های ساده‌سازی مدیریت وبسایت، استفاده از سامانه‌های مدیریت محتوا است. به همین دلیل هم بسیاری از سایت‌های به‌جای طراحی از صفر، از طریق آن‌ها راه‌اندازی می‌شوند.

پس بهتر است حداقل، آشنایی اجمالی با آن‌ها داشته باشید. جوملا، دروپال، پرستاشاپ (برای فروشگاه‌ها) و مهم‌تر از همه وردپرس. این‌ها مهم‌ترین سی‌ام‌اس‌های موجود به حساب می‌آیند.

طراحی

همان‌طور که در تعریف «توسعه دهنده وب کیست» گفتم، یکی از وظایف چنین فردی، طراحی بخش ظاهری وبسایت است. در نتیجه باید این شخص درکی از طراحی داشته باشد؛ البته منظورم از طراحی لزوما کارهای گرافیکی نیست.

سایت باید روان اجرا شود؛ ظاهر جذابی داشته باشد؛ استفاده از آن آسان باشد؛ منوها به درستی تعبیه شده باشند؛ وبسایت در دستگاه‌های مختلفی به درستی بارگذاری شود. همهٔ این موارد به زمینهٔ طراحی ربط دارند.

آشنایی با سئوی تکنیکال

در مقالهٔ «کارشناس سئو کیست؟» به زمینه‌های مختلف این حوزه پرداختم. یکی از زیرشاخه‌هایی سئو، مباحث تکنیکال است. این موضوع با طراحی سایت نیز پیوند مهمی دارد.

یک وبسایت باید به گونه‌ای طراحی شود که برای موتورهای جستجو نیز جذاب باشد؛ از سرعت مناسب پایگاه داده‌ها گرفته است تا شکل ظاهری و اندازهٔ فونت‌ها. به همین دلیل هم یک وب دولوپر باید با این زمینه تا حدودی آشنا باشد.

توانایی کار با ابزارهای کنترل نسخه

در طول عمر یک سایت ممکن است بارها در آن تغییرات مختلفی ایجاد شود. برای راحت‌تر شدن انجام تغییرات، ابزارهای کنترل نسخه به میان آمدند که مهم‌ترین آن‌ها گیت (Git) است. یک فرد متخصص باید بتواند با آن‌ها نیز کار کند.

مهارت‌های ارتباطی

مهارت‌های سخت دیگر به پایان رسید. حالا نوبت به مهارت‌های نرم می‌رسد. به عنوان یک توسعه دهنده وب باید بتوانید از پسِ ارتباط با افراد مختلف بربیایید. هرکارفرما یا صاحب پروژه‌ای، ویژگی‌های شخصی و اخلاقی خودش را دارد. لازم است بتوانید با این طیف وسیع اشخاص، کنار بیایید.

جدا از این مسئله، در طول پروژه‌های مختلف به همکاری با سایر افراد یا واحدها نیاز پیدا می‌کنید. در نتیجه باید دارای روحیهٔ همکاری نیز باشید.

دقت در مستند کردن تغییرات

فراموش نکنید پس از شما نیز ممکن است افراد دیگری وارد تیم شوند؛ یا حتی شما از یک پروژه جدا شوید و کسی جایگزین شما گردد. برنامه‌ای که شما نوشتید باید برای آن افراد نیز قابل فهم باشد. در نتیجه لازم است موارد مختلف را مستند کنید.

باید نسخه‌های مختلف را پشتیبانی بگیرید؛ کد خود را قابل فهم بنویسید و در آن از کامنت استفاده کنید و… این شیوهٔ فعالیت، کلاس کاری شما را چندین پله ارتقا می‌دهد.

برنامه‌ریزی و مدیریت

برای موفقیت در کار خود باید توانایی مدیریت موارد مختلف را داشته باشید. از طرفی نیز لازم است به تاریخ‌ها (Deadline)متعهد باشید. بدون داشتن یک برنامهٔ دقیق، توان مدیریت کارها از دست شما خارج می‌شود.

حل مسئله

برخی از مشتری‌ها نیازهای خاصی دارند. در نتیجه باید بتوانید به صورت خلاقانه راهی برای رفع نیاز آن‌ها پیدا کنید. گاهی نیز در نوشتن یک کد دچار چالش می‌شوید. بدون وجود توانایی حل مسئله، از پس این موارد برنخواهید آمد.

آموزش توسعه وب چه مدت زمان طول می‌کشد؟

پس از دانستن «توسعه دهندهٔ وب کیست؟» و مهارت‌های لازم برای آن، سؤالات جدیدی برای شما ایجاد شده است. احتمالا یکی از آن‌ها مدت زمان دورهٔ یادگیری است. باید بدانید این مسئله به عوامل مختلفی وجود دارد.

اگر وارد دوره‌های فشردهٔ بوت کمپ (Boot Camp) شوید این زمان چند ماه است. اگر می‌خواهید در دانشگاه این مهارت‌ها را یاد بگیرید، بسیار طول می‌کشد؛ البته اگر در دانشگاه خوبی باشید.

کسانی که به سراغ آموزش‌های آنلاین می‌روند نیز، همه‌چیز به خود آن‌ها بستگی دارد. اگر منظم باشند و سریع مطالب را یاد بگیرند، در ظرف چند ماه می‌توانند دوره را تمام کنند؛ اگر نه، ممکن است این کار حتی یک سال یا بیشتر هم طول بکشد.

پس از کسب آموزش‌های لازم در کجا می‌توانید وارد کار شوید؟

در بخش‌های قبلی هم اشاره کردم در انتخاب محل کار دست شما باز است. برای یافتن کار چندین راه مختلف در مقابل شما وجود دارد:

• فعالیت به عنوان فریلنسر: می‌توانید با ساخت یک رزومهٔ قوی، پروژه دریافت کنید. بسترهایی مثل لینکدین، سایت‌های فریلنسری و… گزینه‌های خوبی هستند. روابط شخصی هم یک روش دیگر برای پیدا کردن پروژه حساب می‌شود.
• کار در آژانس‌های طراحی سایت: تعداد این نوع سرویس‌دهنده‌ها در حال افزایش است. این کسب‌وکارها روی حوزهٔ طراحی وبسایت متمرکزند. به همین دلیل هم نیاز به نیروی کار دارند.
• همکاری با استارتاپ‌ها: همهٔ کسب‌وکارهای نوپا نیاز به یک وبسایت خوب دارند. به همین دلیل هم نیازمند یک کارشناس خوب توسعهٔ وب هستند.

منابع مختلف برای یادگیری توسعه وب

می‌توانید بر اساس شخصیت و ویژگی‌های ذهنی خود، روش‌های مختلفی پیدا کنید. به طور کار منابع اصلی جزو این دسته‌بندی‌ها هستند:

• مقالات سایت‌های معتبر: سایت‌های شناخته‌شده‌ای در سطح جهان مقالاتِ آموزشی توسعهٔ وب تولید کرده‌اند؛ البته برای استفاده از آن‌ها باید با انگلیسی آشنایی داشته باشید. از جملهٔ این وب‌سایت‌ها می‌توانم به web.dev و W3Schools اشاره کنم.
• آکادمی‌های برنامه‌نویسی: مؤسسات مختلفی این مهارت را آموزش می‌دهند؛ هم به صورت حضوری و هم به صورت مجازی. آکادمی آمانج یکی از بهترین آن‌ها است.
• ویدئوهای آموزشی: این ویدئوها را می‌توانید در جاهای مختلفی پیدا کنید. اگر دنبال محتوای رایگان هستید، یوتیوب پاسخگوی شما خواهد بود. اگر هم مدرک می‌خواهید، به سراغ سایت‌های معروف فارسی زبان بروید.

سخن پایانی

مطلب «توسعه دهنده وب کیست؟» نیز به پایان رسید. خوشحال می‌شوم با نظرات خود، من را از کیفیت این مقاله مطلع کنید. این متن را برای دوستان و آشنایان خود نیز بفرستید.

سؤالات متداول