آشنایی با مهمترین معماران ایرانی؛ از طراح پل طبیعت تا ورزشگاه آزادی و میدان آزادی

معماری از دیرباز نقشی مهم در انتقال فرهنگ و تمدن ایرانی داشته است. از ستون‌های تخت جمشید تاکنون، نمودهای متفاوتی از کیفیت بالای معماری این کشور در خاک برای نسل ما نگه‌داری حفظ شده است. در دنیای مدرن نیز در دوره‌های متفاوت تلاش شده نمادهایی جدید که روایتگرد مردم صده‌ی ما است، ساخته شود. این بین معماران ایرانی بزرگی مشغول شدند و جلوه‌های زیبا برای ما و آیندگان به جا گذاشتند. با برخی از این نام‌های ماندگار آشنا خواهید شد. با سایت خوبو همراه باشید.

داریوش بوربور

داریوش بوربور در اردیبهشت 1313 در تهران متولد شد. او را به عنوان معمار، شهرساز، طراح، نقاش و نویسنده می‌شناسیم. او در دهه چهل شمسی دفتر مهندسی خود را بنیان‌گذاری کرد و به شکلی نوین سعی کرد کار معماری خود را پیش ببرد؛ به طوری که مورد توجه صاحب‌نظران بین‌المللی نیز قرار گرفت. بوربور در دهه پنجاه موسسه Sphere Iran را برای تدوین طرح جامع محیط زیست ایران تاسیس کرد. همینطور با تلاش او بود که در دهه شصت پژوهشگاه و کتابخانه مطالعات ایرانشناسی راه‌اندازی شد.

او به عنوان آغازکننده شهرسازی مدرن ایرانی شناخته می‌شود. به بیانی دیگر او پدر شهرسازی نوین ایران است. بوربور جوایز بین‌المللی زیادی در زمینه معماری طی دهه‌های اخیر دریافت کرده که از آن جمله می‌توان به معرفی شدن به عنوان یکی از پنجاه آرشیتکت برجسته جهان در همایشی در بلگراد اشاره کرد.

از ساخته‌های او می‌توان به میدان اردیبهشت (15 خرداد) مشهد، مرکز ورزشی قصر یخ تهران، بازار رضای مشهد، موزه و کتابخانه آستان قدس رضوی و طرح‌های جامع شهرهای نوشهر-چالوس و آبادان-خرمشهر اشاره کرد. او همینطور معمار طرح گسترش حرم رضوی در سال 1347 بود.

عبدالعزیز فرمانفرمائیان

فرمانفرمائیان در آخرین سال قرن سیزدهم شمسی به دنیا آمده و از معروف‌ترین معماران ایرانی است. او بنیانگذار نظام مهندسی نوین ایران است. او از افراد نامی سلسله‌ی فرمانفرمائیان از مهمترین خاندان‌های شناخته‌شده‌ی ایرانی است. این خاندان نوادگان عباس میرزا ولیعهد محبوب سلسله‌ی قاجاریه هستند و افراد زیادی از آنها در بالاترین سمت‌های دولتی قرار گرفته‌اند.

از این استاد برجسته معماری آثار مهمی باقی مانده که برای ما ایرانیان، مهمترین نمود آن ورزشگاه آزادی است. از دیگر ساخته‌های او می‌توان به ساختمان شرکت نفت، مسجد دانشگاه تهران، ساختمان وزارت کشاورزی و کار، پست، کاخ مادر سعدآباد، کاخ نیاوران، ساختمان اداری صدا و سیما، موزه فرش، فرودگاه مهرآباد و ساختمان بورس تهران اشاره کرد.

فرمانفرمائیان پس از انلاب ایران را ترک کرد و تا زمان مرگ در سال 1392، در اروپا سکونت داشت. از نکات حاشیه‌ای در مورد خروج او از ایران شکایتی بود که از دولت ایران مطرح کرد. او اینطور در دوره ریاست جمهوری بیل کلینتون توانست تمام خسارت خود بابت خروج از ایران که حدود یک میلیون دلار بود را از محل حساب‌های بلوکه شده ایران دریافت نماید.

بهرام شیردل

بهرام شیردل در سال 1330 در تهران متولد شد. او پس از دوره‌های تحصیل در اصفهان زیر نظر نسرین فقیه راهی کانادا شد و در شهر تورنتو مدرک کارشناسی حرفه‌ای معماری را گرفت. پس از آن به آمریکا رفت و در کرنبورگ دوره کارشناسی ارشد را گذراند. او پایان‌نامه خود را در مورد بافت تاریخی اصفهانی به رشته تحریر در آورد. پس از آن تاریخ، او در دانشگاه‌هایی در لندن، هیوستون، هاروارد، شیکاگو، اوهایو، کالیفرنیا و شارجه به تدریس معماری پرداخته است. پس از این، او در سال 1374 به ایران برگشت و مدتی در دانشگاه آزاد همدان به تدریس پرداخت.

دفتر مهندسان مشاور شیردل و همکاران در سال 1376 در تهران تاسیس شد و فعالیت معماری او در ایران کلید خورد. فعالیت‌های شیردل طی دو دهه اخیر تاثیر مثبت زیادی بر معماران جوان ایرانی داشته است. او طی این مدت در مسابقاتی حول محور معماری مربوط به کتابخانه اسکندریه و مرکز گردهمایی نارا در ژاپن شرکت کرده و به جوایزی رسیده است. او همینطور در مسابقه طراحی موزه ملی اسکاتبلند، کتابخانه کانسای ژاپن و طراحی شهری در متاپولیس لس‌آنجلس و همینطور طرحی برای طراحی پدیده‌ی کیش به موفقیت رسید.

از ساخته‌های شیردل می‌توان به مرکز فرهنگی اکباتان، ساختمان سفارت ایتالیا، طرح بلوار بسیج یزد، اداره ثبت اسناد تهران، سفارت ایران در برزیل، موزه‌ی مصر و مرکز تجارت جهانی شیراز اشاره کرد.

حسین امانت

حسین امانت معماری ایرانی سال 1321 در تهران و در خانواده‌ای بهایی که اصالتی کاشانی داشت متولد شد. امانت در دانشکده‌ی هنرهای زیبای دانشگاه تهران درس خواند و از شاگردان حیدر غیاثی و هوشنگ سیحون بود. امانت را به ساخت برج شهیاد (آزادی) به عنوان مهمترین نماد شهر تهران می‌شناسیم. این برج به بهانه جشن‌های 2500 ساله شاهنشاهی ایران و به عنوان نمادی از ایران مدرن در سده‌ی بیستم ساخته شد. از دیگر ساخته‌های امانت می‌توان به ساختمان اولیه‌ی دانشگاه صنعتی شریف، موزه پاسارگاد و سفارتخانه ایران در پکن اشاره کرد.

پس از انقلاب به خاطر وجود نام بهاییت کنار او، امانت از ایران خارج شد. در سال‌های اخیر او در کانادا ساکن بوده است. با این حال همچنان فعالیت خود را حفظ کرده است. از ساخته‌های چهار دهه اخیر او می‌توان به بارگاه باب در حیفا، یادمان ملی هلوکاست در کانادا، ساختمان رادیو و تلویزیون پکن و مراکز بهاییان در دو شهر آمریکا و یک شهر اسرائیل اشاره کرد.

کامران دیبا

کامران طباطبایی دیبا در اسفند 1315 در تهران متولد شد. او که پسرعموی فرح دیبا آخرین ملکه‌ی ایران بود، به عنوان معمار، شهرساز و نقاش شناخته می‌شود. خاندان طباطبایی از خانواده‌های درباری ایران در دوره قاجار بودند. کامران معماری را در دانشگاه هاروارد فرا گرفت. همینطور در دوره تحصیل، دائما راهی کتابخانه کنگره آمریکا می‌شد و در زمینه فلسفه و روانشناسی مطالعه می‌کرد. دیبا پس از فارغ‌التحصیلی در رشته جامعه‌شناسی هم تحصیل کرد.

در بازگشت به تهران، او از محیط فرهنگی ایران برای ایده‌های جدید ناامید بود. به قول خود با یک فضای بسته در تهران روبرو شده بود. او در ادامه به عنوان رئیس و طراح ارشد به پروژه‌ی مهندسین مشاور DAZ پیوست که در سال‌های منجر به انقلاب، نقشی پررنگ در فضای معماری ایران به دست آوردند.

کارهای مهمی از کامران دیبا در سال‌های پیش از انقلاب باقی مانده است. از آن جمله می‌توان به موزه هنرهای معاصر تهران، فرهنگسرای نیاوران، فرهنگسرای دانشجو، پارک شفق یوسف‌آباد، دفتر مخصوص شهبانو فرح و منزل مسکونی پرویز تناولی نقاش و مجسمه‌ساز مشهور ایرانی اشاراه کرد.

او در تابستان 1357 از ایران خارج شد و بعد از مدتی تصمیم گرفت دیگر به کشور برنگردد. او طی دهه‌های اخیر عموما در اسپانیا و فرانسه زندگی کرده است. از پروژه‌های اخیر او می‌توان به یک سری طرح‌های خانه‌سازی در ویرجینیای آمریکا و یک سری طرح‌های توسعه هتل‌ها در اسپانیا اشاره کرد. او همینطور چندین مرتبه نمایشگاه‌هایی از نقاشی‌های خود برپا کرده است.

بهرام شیردل اعتقاد دارد بسیاری از طرح‌های مهم او پیش از انقلاب در ایران، به صورت کپی از آثار مهم معماری جهان بوده است.

لیلا عراقیان

لیلا عراقیان سال 1362 در تهران متولد شد. او در رشته ریاضی دیپلم گرفت و به نقاشی هم علاقه نشان داد. بعدها وقتی فهمید معماری ترکیبی از ریاضی و نقاشی است، راهی این رشته شد. او در دانشگاه شهید بهشتی مدرک کارشناسی معماری را گرفت و بعد برای مقطع ارشد در دانشگاه بریتیش کلمبیا درس خواند و فارغ‌التحصیل شد. او در سال 1384 با کمک علیرضا بهزادی شرکت سازه‌های پارچه‌ای دیبا را تاسیس کرد. این همان شرکتی بود که پس از اجرای سازه‌های چادری پارک آب و آتش، در مسابقه ساخت پل طبیعت شرکت جست و به برتری رسید. اینطور سازه‌ی پل طبیعت به عنوان یکی از نمادهای جدید تهران، چیزی است که لیلا عراقیان را به شهرت رساند.