تخته نرد

تخته نرد (Backgammon) یکی از قدیمی ترین بازی های تخته ای جهان است که قدمت آن به حدود 5000 سال پیش باز می گردد.

به گزارش خوبو، تخته نرد یک بازی دو نفره است که در آن هر بازیکن 15 مهره در اختیار دارد و باید با حرکت دادن سریعتر آن ها به سمت خانه و از بازی خارج کردنشان با توجه به دو عددی که بر روی تاس ها برایش نقش می بندد، بازی را به سود خود خاتمه دهد. در بازی تخته، مهره ها در جهت حرکت ساعت به حرکت در می آیند.

تخته نرد چیست؟

تخته نرد مسابقه ای است که بین دو بازیکن برگزار می شود و هر کس بتواند سریعتر مهره های خود را از زمین مسابقه خارج کند، برنده می شود. تخته نرد نیز همچون بازی شطرنج یک بازی فکری و استراتژیک است. در این بازی با استفاده از تاکتیک ها و مانورهای مناسب بر روی مهره ها و البته با چاشنی شانس می توانید حریف را شکست دهید. هر بازیکن 15 مهره در اختیار دارد و به نوبت تاس ها را به گردش در می آورد. اعدادی که از به گردش درآوردن تاس ها نمایان می شود، در تعیین تاکتیک و همچنین شانس برنده شدن، تاثیر زیادی دارد.

در مجموع می توان گفت تخته نرد یک بازی فوق العاده مهیج است که با استفاده از تاکتیک های مختلف می توان در آن به پیروزی رسید. با وجود اینکه نقش عامل شانسی تاس را در این بازی نمی توان کتمان کرد، اما معمولاً بازیکنان باتجربه تر و کاربلدتر با اتخاذ تاکتیک مناسب می توانند، عامل شانس را تا حد زیادی بکاهند. اما یکی از زیبایی های بازی تخته همین است که معمولاً تا آخرین لحظه و تا آخرین چرخش تاس، بازیکن پیروز مشخص نمی شود و با یک تاس ممکن است ورق برگردد.

تاریخچه تخته نرد

بین النهرین و خاورمیانه

تاریخچه پیدایش تخته نرد، به حدود 5000 سال قبل در بین النهرین (عراق امروزی) باز می گردد. قدیمی ترین تاس های جهان مربوط به این بازی به 2600 سال قبل از میلاد باز می گردد. در آن زمان از تاس چهار ضلعی استفاده می شد. سایر بازی های رومیزی که به قرن 10 تا 7 قبل از میلاد باز می گردد، در عراق، سوریه، مصر و غرب ایران یافت شده اند.

در خاورمیانه امروزی، بازی تخته نرد یکی از ویژگی های معمول قهوه خانه ها است. امروزه این بازی به اشکال مختلف در عراق، لبنان، مصر، سوریه، اردن و در سراسر جهان عرب انجام می شود.

در سرزمین شام و عراق به این بازی تاول (tawle) به معنای میز می گویند. همچنین برخی از کردها، ترک ها و فارس زبانان به این بازی شش و بش نیز می گویند. شش و بش به معنای آمدن تاس شش و پنج است که جزو تاس های خوب بازی است.

ایران

یک بازی قدیمی شبیه تخته نیز وجود دارد، که در قسمت شرقی فلات ایران انجام می شده است. کاوش های باستان شناسی در شهر سوخته نشان می دهد که این بازی 3000 سال پیش از میلاد در ایران وجود داشته است. مجموعه ای از 2 تاس و 60 مهره در یک صفحه که نگاره ای از مار بر روی آن است، در شهر سوخته یافت شده است. قوانین این بازی هنوز رمزگشایی نشده است.

قدیمی ترین اسناد موجود در جهان نشان می دهد که بازی تخته نرد به شکل امروزی یک بازی ایرانی است که توسط بزرگمهر وزیر باهوش ساسانیان ساخته شده است.

شیوه بازی کردن تخته نرد

آغاز بازی

ابتدا هر بازیکن از میان مهره ها، یک رنگ انتخاب می کند. معمولاً یک رنگ تیره (مشکی یا قهوه ای) و رنگ دیگر روشن (سفید، زرد یا قرمز) است. بازیکن باید مطابق عکس زیر مهره هایش را در جایگاه مخصوصش بچیند.

سپس هر بازیکن یکی از تاس ها را پرتاب می کند. در حالت معمول، بازیکنی که عدد بیشتری بیاورد بازی را شروع می کند. اما با توافق طرفین می توان عدد کمتر را ملاک قرار داد. در صورت مساوی شدن اعداد، طرفین دوباره تاس را پرتاب می کنند.

پس از اینکه آغاز کننده بازی مشخص شد، بازی با پرتاب دو تاس به صورت همزمان توسط وی شروع می شود. مهره های خودی با توجه به اعداد روی تاس به گردش در می آیند. باید توجه داشت اعداد روی هر تاس، موجب حرکت جداگانه مهره ها می شود. به عنوان مثال اگر اعداد تاس یک بازیکن 4 و 2 باشد، او می تواند یک مهره را 2 خانه حرکت دهد و مهره دیگرش را 4 خانه به حرکت در بیاورد. البته او همچنین می تواند با مجموع اعداد دو تاس یک مهره را حرکت دهد.

در یک حالت شما نمی توانید مهره خود را به حرکت درآورید. آن هم زمانیست که خانه مقصد شما بسته باشد. خانه بسته به حالتی اطلاق می شود که حداقل دو مهره در یک خانه روی هم باشند. به فرض مثال اگر شما 4 و 3 بیاورید و مقصد بعضی از مهره های شما، خانه بسته باشد، آن مهره ها قابلیت حرکت ندارند. اگر مهره های دیگر را نیز نتوانید حرکت دهید، نوبت بازیتان از بین می رود.

نکات بازی تخته نرد

• هر مهره با توجه به عدد روی تاس حرکت می کند.
• اعداد روی تاس ها، موجب حرکت های جداگانه مهره ها می شود.
• تنها در صورتی نمی توانید مهره خود را حرکت دهید که مقصدش خانه بسته باشد.
• تا زمانیکه مهره هایتان قابلیت حرکت دارند، شما موظف به این کار هستید. نمی توانید به بهانه تاس بد و یا قرار گرفتن در موقعیت بد، از به حرکت در آوردن مهره خود صرفنظر کنید.
• بازیکن موظف است هر دو تاس را بازی کند. مثلا اگر تاس شما عدد 6 و 5 را نشان دهد، به این صورت که اگر مهره ای را 6 خانه تکان دهید، دیگر امکان بازی عدد 5 نباشد، اما برعکس اگر مهره ای را 5 خانه تکان دهید، امکان بازی عدد 6 باشد، نمی تواند از حالت اول استفاده کند و موظف هستید هر دو عدد را بازی کنید.
• بازیکن موظف است که در حالات خاص عدد بزرگتر را بازی کند. مثلا اگر تاس شما دو عدد 6 و 5 را نشان دهد، به این صورت که اگر مهره ای را 5 خانه تکان دهید، دیگر امکان حرکت 6 نباشد، باید حتما حرکت 6 را در اولویت بازی تان قرار دهید.
• بهترین حالت بازی وقتی است که جفت بیاورید. بازیکنی که هر دو تاسش یک عدد را نشان دهد، اصطلاحاً جفت آورده است. مثلا اگر تاس دو عدد 6 را نشان دهد، شما 4 بار می توانید با مهره هایتان، عدد 6 را بازی کنید.

زدن و خوردن در بازی تخته نرد

خانه اشغال شده توسط یک مهره، تک نامیده می شود. اگر حریفتان روی مهره تک بیاید، آن مهره را می زند و جایش را می گیرد. مهره خورده شده، روی بار قرار می گیرد. تا زمانیکه حریفتان مهره روی بار دارد، باید ابتدا آن ها را وارد بازی کند. تا وقتی مهره روی بار وجود دارد، امکان به حرکت درآوردن مهره های داخل زمین نیست. زمانیکه شما مهره ای در بار دارید با توجه به خانه های خالی در زمین حریف و تاس آورده شده، می توانید وارد زمین شوید. اگر تمامی خانه های حریف بسته باشد، نوبت بازی شما از دست می رود. زمانیکه آخرین مهره خورده شده، وارد بازی شد، او نیز می تواند بازی عادی خود را از سر بگیرد و با توجه به تاس بازی کند.

خارج کردن

زمانیکه تمامی مهره ها را در خانه خودی (6 خانه سمت راست) جمع کردید، نوبت به خارج کردن آن ها از بازی می رسد. برای خارج کردن مهره ها از بازی، باید تاس را بیندازید. به ازای هر شماره تاس، می توانید یک مهره را از بازی خارج کنید. مثلا اگر تاس 1 و 3 بیاورید، می توانید یک مهره از خانه 1 و یک مهره از خانه 3 از بازی خارج کنید، اما اگر در خانه های مذکور مهره ای نداشتید، باید مهره های سایر خانه ها را به حرکت درآورید.

اگر تاسی انداختید و در خانه مذکور مهره ای نبود، با شرط اینکه در خانه های قبلی اش مهره ای نباشد، شما می توانید این مهره را از نزدیکترین خانه قبل از عدد بردارید. مثلا تمامی مهره های شما در خانه های 1 تا 4 جمع است. اگر تاس شما اعداد 5 و 6 را نشان دهد، شما می توانید دو مهره از خانه 4 بردارید. اما اگر مهره های شما در خانه های 1، 2 و 4 جمع باشد. در صورتیکه تاس شما اعداد 3 و 5 را نشان دهد، یک مهره از خانه 4 بر می دارید و عدد 3 را بازی می کنید.

اگر شما جفت بیاورید، می توانید چهار مهره از خانه عدد تاس بردارید و خارج کنید. مثلا اگر جفت 4 بیاورید، می توانید 4 مهره از خانه 4 از بازی خارج کنید، یا مازاد آن را در خانه های دیگر بازی کنید.

مطابق تصویر زیر، مهره های سیاه باید به سمت خانه 1 تا 6 حرکت کنند و زمانیکه همه مهره های سیاه در خانه های 1 تا 6 مستقر شدند، می توانید آن ها را از بازی خارج کنید. در خصوص مهره های سفید دقیقاً برعکس است. باید به خانه 19 تا 24 بروند.

مارس

در صورتیکه قبل از اینکه حریفتان بتواند، یک مهره از بازی خارج کند، تمام مهره هایتان را از زمین بازی خارج کنید، اصطلاحاً حریف را مارس کرده اید. مارس بدین معناست که شما 2 امتیاز (دست) از حریف گرفته اید. درحالیکه، در حالت عادی، فقط یک امتیاز (دست) از حریف می گیرید.

پذیرش شکست

پذیرش شکست اختیاری است. در صورتیکه بازیکنی که فکر می کند برنده بازی است، از حریفش بخواهد شکست را بپذیرد، او می تواند به بازی ادامه دهد یا شکست را بپذیرد. حتی بازیکنی که تصور می کند بازنده است نیز به طرف دیگر می تواند پیشنهاد قبول شکست را بدهد.

پیروزی در بازی تخته نرد

هر کسی بتواند زودتر به امتیاز 5 برسد و 5 دست از حریف بگیرد، پیروز می شود. هر برد، یک امتیاز یا یک دست محسوب می شود. هر مارس نیز دو امتیاز دارد. اگر بازیکنی 4 دست برده و دست آخر را مارس کند، به امتیاز یک بر نمی گردد، بلکه با امتیاز ویژه 6 پیروز شده است. اگر هر دو طرف به امتیاز 4 برسند، بازی به 2 نمی شود. بنابراین همچنان رسیدن به امتیاز 5، ملاک پیروزی است.

بیشتر بخوانید

• بازی مافیا
• معرفی پلی استیشن 5