جهیزیه چیست؟ نسبت جهیزیه در مناطق مختلف و فرهنگهای مختلف ایران چگونه است؟ اجزای تشکیلدهنده جهاز کامل و تاریخچه آن به کجا برمیگردد؟
برای تبلیغات در این صفحه و دریافت قیمت و جزییات با شماره 09122252370 در واتس اپ یا تلگرام تماس بگیرید.
یکی از سنتها و آیینهای شاد در ایران و جهان گرفتن مراسم عروسی است. ازدواج آدابورسوم مختص خود را دارد که در طول تاریخ بدون تغییر همچنان پابرجاست. انتخاب همسر در فرهنگهای مختلف بخصوص در ایران رسم و رسومات خاصی دارد که در طی زمان دچار تنوع و پیچیدگیهای شده است. در فرهنگ ایرانی وقتی دو جوان به عقد هم دربیایند باید به فکر خرید جهیزیه عروس باشند.
در بعضی از شهرهای ایران بخش زیادی از جهیزیه را دختر تهیه میکند تا بتوانند باری ازروی دوش داماد بردارند. خرید جهیزیه عروس یکی از جذابترین و درعینحال پرمشغلهترین مراحل در ازدواج است که در ادامه بیشتر راجب نسبت جهیزیه در مناطق مختلف و فرهنگهای مختلف ایران صحبت خواهیم کرد.
جهیزیه چیست؟
بسیاری از افراد شاید در هنگام ازدواج این سؤال برایشان پیش بیاید که جهیزیه از کجا آمده است؟ این سنت ابتدا در کشورهای آفریقایی مرسوم بوده است. با سرمایه اولیه که توسط خانواده عروس تأمین شده و به داماد در شروع زندگی مشترک کمک میکنند. در روم باستان نیز جهاز رواج داشته و این آدابورسوم حتی در کشورهای آسیایی و اروپایی نیز بوده است.
بهمرورزمان این عادتها در جوامع مختلف از بین رفت و با پرداخت جهیزیه از طرف پدر و مادر لیستی از لوازمی که خریداری میشد را تهیه میکردند. به مجموعه این وسایل که از طرف خانواده عروس هنگام رفتن به خانه شوهر داده میشود جهیزیه میگویند. طبق عرف و رسومات هر منطقه در زمان ازدواج دختر جهیزیه خود را به منزل شوهر میبرد تا در کنار هم از آنها استفاده کنند.
بر طبق قوانین مدنی و رسومات نیز تأمین معاش و کلیه لوازم خانگی برعهده مرد است و زن هم به نشانه صمیمیت و داشتن علاقه به زندگی مشترک همسر خود را یاری میکند. بعضی از حقوقدانها نیز به این اعتقاد دارند که اختصاص دادن جهیزیه به دختر نوعی تعدیل در قانون مربوط به ارث است.
جهیزیه از نظر قانون
یکی از حقوق مادی زن که در قانون هر زمانی که بخواهد میتواند آن را مطالبه کند جهیزیه است. در کشور خودمان جهیزیه بهعنوان امانت و بنا بر عرف از سوی زن در اختیار مرد قرار میگیرد. طبق قانون مدنی نیز تهیه نفقه زن برعهده مرد خواهد بود. نفقه هم شامل همه نیازهای متعارف زن و متناسب با وضعیت زن ازجمله مسکن، غذا، البسه، هزینههای درمانی و بهداشتی و… همگی برعهده مرد است. برای همین نسبت جهاز در مناطق مختلف و فرهنگهای مختلف ایران با یکدیگر فرق دارد.
هدف اصلی در خرید جهیزیه چیست؟
در دنیای مدرن امروز خرید جهیزیه معنای اصلی خود را ازدستداده است. اما هنوز اعتبار لازم را در بین خانوادههای ایرانی حفظ کرده است. در گذشته جهیزیه بهعنوان کمک مالی به دختر در نظر گرفته میشد. چرا که در آن زمان درآمد خانه کامل برعهده مرد بود. به همین خاطر در بیشتر خانوادهها از همان بدو تولد دختر شروع به جمعکردن جهیزیه برای دخترانشان میکردند. این وسایل که اقلام زیادی را تشکیل میداد را تا زمان ازدواج دختر نگه میداشتند.
اما امروزه زنان در کنار مردان درآمد خانه خود را تأمین میکنند. به همین خاطر بیشتر زوجین اقلام موردنیاز جهیزیه را بهصورت اشتراکی تهیه میکنند. دراینبین بسیاری از خانوادهها هم هستند که همچنان رسوم خرید جهیزیه را از یاد نبردهاند و آن را برای فرزند خود تهیه کرده و او را به خانه بخت میفرستند. در ادامه به نسبت جهیزیه در مناطق مختلف هم خواهیم پرداخت.
آدابورسوم جهیزیه در دوران معاصر
در بسیاری از نقاط جهان جهیزیه بهویژه در کشورهای خاورمیانه، آسیای جنوبی و شمال آفریقا یک سنت و روش محسوب میشود. در کشورهایی که تعصبات مردانه، قوانین ارث و ناکافی داشته و در بیشتر جوامعی که از زنان انتظار دارند در کنار خانواده همسر و یا نزدیک آنها زندگی کنند جهیزیه رواج بیشتری دارد.
البته در بوتان که در آسیای جنوبی واقع شده، سیستم جهیزیه وجود ندارد. دختران در هنگام تولد فامیلی پدر را به ارث نمیبرند بلکه باید مشابه فامیلی شوهرانشان باشد.
همچنین در روستا زمینهای روستایی به نام دختر بوده و زنان میتواند چند همسر داشته باشند. در عربستان مهریه 4000 دلار و در جمهوری آذربایجان میانگین آن 2000 منات برآورد شده است. همچنین در میان اقوام مختلف هند این نرخ در حدود 100 هزار تا یک میلیون و 500 هزار روپیه را تعیین میکنند. در ترکیه نرخ مهریه 35 هزار لیر بوده و در میان اقوام مختلف چین نیز حدود 10 هزار یوان است.
جهیزیه در بنگلادش
در بنگلادش رسم اصلی کمکهزینه عروس بوده که به آن ضمانت میگفتند. برای این کار خانواده داماد به عروس مبلغی پرداخت میکردند که جهیزیه بعدها که به آن جوتوک گفته میشد جایگزین شد. این تغییرات از دهه 1960 شروع و در دهه 2000 جهیزیه جایگزین مهریه شد. جوتوک در بنگلادش به یک مشکل جدی تبدیل شده که سالانه بین 0.6 تا 2.8 ساقدوش از عروسها به دلیل خشونت میمیرند.
همزمان با رشد اقتصادی طبقه متوسط در بنگلادش تعداد جهیزیهها نیز افزایشیافته است. مهریه ارزش زن را افزایش داده و همین بر فساد، شکنجه، خشونتهای سیاسی و جنسیتی تأثیرگذار بوده که میتوان خلاف آن را نیز ثابت کرد.
جهیزیه در هند
در هند به جهیزیه Dahej میگویند. در زبان عربی به آن جاحظ گفته میشود. جهیزیه پرداخت نقدی یا هدیه از طرف خانواده عروس به خانواده داماد در هنگام ازدواج بود. جهیزیه شامل: پول نقد، وسایل برقی، جواهرات، تختخواب، مبلمان، ظروف سفالی و ماشین و دیگر وسایل منزل است. با این کار تازهعروسها خانه خود را برای زندگی مشترک آماده میکنند. جهیزیه در کشور هند فشار مالی زیادی را به خانواده دختر وارد میکند.
مهریه در هند باتوجهبه قوانینی که آن را منع کرده هنوز بهعنوان یک سنت در بین مردم محبوبیت دارد. همچنین قوانین دیگری هم برای حل این مشکل که شامل محدودکردن مهریه طرح شده است. قوانین نسبت جهیزیه در مناطق مختلف هند محدود به دین خاص و هندوها نیست. بهعنوانمثال مسلمانان هند به مهریه جهاز میگویند و آن را با جاهز فاطمی یکی میدانند.
جهیزیه در ترکیه
در ترکیه به جهیزیه “چاییز” میگویند. چاییز املاک و پولی است که خانواده عروس به زوجها در هنگام ازدواج میدهند. نسبت جهیزیه در مناطق مختلف ترکیه جدا از مهریه عروس و داماد بوده و در دوران معاصر جایگزین جهیزیه با تبادل هدایا در مراسم عروس توسط خانوادهها صورت میگرفت. جهیزیه در ترکیه اغلب به میزان توانایی خانوادهها که شامل اثاثیه، جواهرات، پوشاک، لوازمخانگی و پول نقد است. بعضی از این مهریهها پس از ازدواج برای زوج باقی میماند. بعضی دیگر برای خانواده و بستگان داماد در نظر گرفته میشود.
جهیزیه در ترکیه معمولاً بین خانواده داماد و عروس بهصورت توافقی انجام می شود. سپس قبل از تاریخ عروسی نهایی خواهد شد. حتی امروزه هم تهیه کردن جهاز برای خودنمایی است. در روستاهای ترکیه این خودنماییها بیشتر از جانب زنان بهویژه خانواده داماد مورد بررسی بازدید قرار میگیرد.
جهیزیه در ایران
در ایران جهیزیه بیش از 1000 سال است که رواج دارد و نسبت جهیزیه در مناطق مختلف و فرهنگهای مختلف ایران با یکدیگر متفاوت بوده که به آن جهاز میگویند. خانواده عروس وسایلی مانند: جواهرات، اثاثیه، لباس، پول نقد و دیگر لوازم را به عروس میدهند تا با خود به خانه جدید خود ببرد. مهریه از شیربها جداست و در قوانین مذهبی این مهریه یا شیربها در روستاها و دیگر مناطق پرداخت میشود.
در بیشتر شهرهای ایران دادن جهیزیه از طرف دختر رایج بود. با توجه به میزان توانایی خانواده جهیزیههای بزرگ و کوچک در نظر گرفته میشود.
رسوم و آداب تاریخی جهیزیه در گوشه کنار دنیا
همانطور که قبلاً هم اشاره کردیم خرید لوازم خانه بهعنوان جهیزیه بهرسم و رسومات مناطق مختلف بستگی دارد. شهرهای مختلف ایران هرکدام آدابورسوم خاص خود را دارند. در بعضی مناطق رسم است که داماد چند قلم از لوازم برقی سنگین را مانند: تلویزیون، یخچال، ماشین لباسشویی و… تهیه کند. در مناطق دیگر همخانوادهها باهم توافق میکنند و لوازم رابین دو خانواده تقسیم خواهند کرد. پس هر کجای ایران که باشید باید طبق رسم و رسومات شهر خود پیش بروید.
اگر به گوشهوکنار جهان هم بخواهیم نگاهی بیندازیم و کشورهای مختلف را با یکدیگر مقایسه کنیم در کشورهای آسیایی نسبت به اروپا و آمریکا مردم پایبند رسومات و سنت هستند.
امپراتوری روم
در روم جهیزیه از طرف خانواده دختر و توسط عروس در هنگام ازدواج به پدر داماد و یا خود داماد داده میشود. در زمان رومیها جهیزیه یک رسم متداول بود و خانواده عروس آن را با اشتیاق زیاد تهیه میکردند که برای تأمین بخشی از هزینههای شروع زندگی به داماد کمک کنند. دو نوع جهیزیه در روم رواج داشت که یکی از آنها از طرف پدر یا خانواده عروس در زمان ازدواج به داماد پرداخت میشد. دیگری توسط شخص دیگری غیر از پدر و یا سرپرست عروس باتوجهبه خانواده داماد میدادند. البته به شرطی که دوباره آن را به کسی که جهیزیه را داده برگردانند.
اگر هم پدر عروس فوت شده بود، از خانواده او در حد توانشان انتظار دادن جهیزیه را داشتند. در خانواده داماد هم رسم بود که بعد از سه سال مهریه تعیین شده را بهصورت اقساط به عروس پرداخت کند. اگر هم جهیزیه یکجا تحویل داده میشد رومیان آن خانواده را ستایش میکردند. البته نسبت جهاز در مناطق مختلف هم متفاوت بود.
یونان باستان
در یونان باستان رسم بر این بود که به عروس مهریه بدهند. 500 سال قبل از میلاد مسیح این رسم به دادن جهیزیه تغییر یافت. شوهر هم در جهیزیه همسرش مالکیت خاصی داشت. زن نیز میتوانست اموالی را به خانه خود بیاورد که در جهیزیه وجود نداشتند. مهریه هم نوعی پشتیبانی از زن در برابر بدرفتاری شوهر و خانواده او بود.
در برخی فرهنگها نیز اگر عروس زودتر از داماد فوت میکرد جهیزیه را به خانواده عروس برمیگرداندند. در سال 1983 در یونان باستان مهریه با اصلاحات قانونی از قانون خانواده حذف شد.
جهیزیه در چین
در دورههای مختلف تاریخ چین جهیزیه مرسوم بوده که شامل جواهرات، زمین، پول، تجهیزات خیاطی و مجموعه وسایل خانه است.
باید گفت که جهیزیه نوعی ارث برای دختران چینی بود. در چین سنتی املاکی که متعلق به خانواده است فقط برای پسران بهصورت مساوی یا به شکل ارث اختصاص داده میشود. به همین خاطر جهیزیه تنها راه دادن دارایی به دختر بود. این جهیزیه از اموال غیرمنقول مانند زمین و اموال منقول مانند جواهرات و لباس را شامل میشد.
در آن زمان جهیزیه که دختر با خود به خانه شوهر میآورد از لوازمی که داماد تهیه میکرد تفکیک میشد. داماد این اجازه را داشت که برای تأمین نیازهای همسر و فرزندانش آن را نقد کند. این داراییهایی که عروس با خود میبرد بهعنوان ثروت جداگانه زوجین محسوب میشد. اگر زنی جهیزیه زیادی را با خود به خانه داماد ببرد از فضیلت بیشتری برخوردار است. نسبت جهیزیه در مناطق مختلف چین باهم متفاوت بوده و جهیزیه و عروسی از دوران باستان تا قرن بیستم همچنان انجام میشد.
آدابورسوم ازدواج و جهیزیه در میان اقوام ایرانی
یکی از سنتهای قدیمی ایرانیان ازدواج است که باتوجهبه اینکه اقوام مختلف بافرهنگ و تمدنهای متفاوت در آن زندگی میکنند آدابورسومها مختص خود را دارند. در ادامه بهرسم و رسومات و نسبت جهیزیه در مناطق و فرهنگهای مختلف ایران خواهیم پرداخت.
آدابورسوم ازدواج در میان قوم کورد
یکی از اقوام بزرگ و بااصالت ایران قوم کورد است که آدابورسوم خاصی برای ازدواج و جهیزیه دارند. در هنگام ازدواج خانواده پسر دختری را در نظر میگیرند و مراسم خواستگاری انجام میشود. سپس با توافق طرفین و دادن جواب مثبت مراسم دست ماچ کردن داماد برگزار خواهد شد. در این مراسم باید داماد باید دست تمام فامیل عروس را ببوسد، دامادی خود را اعلام کند.
بعد از آن مراسم عقد برگزار میشود. سپس مراسم دیگری به نام شیرینیخوران هم انجام خواهد شد. در روز عروسی هم عروس به همراه فامیل به جلوی منزل داماد میروند و داماد با پاشیدن سیب، نقل و انار روی سر عروس از او استقبال میکند.
نسبت جهیزیه در مناطق مختلف کردستان هم متفاوت است. معمولا بیشتر با دادن چند دست رختخواب و چند عدد لوازم ضروری منزل عروس را به خانه بخت همراهی میکنند.
آدابورسوم ازدواج اقوام لر
قوم لر که در مناطق جنوب باختری و غرب زندگی میکنند که یکی از مناطق قدیمی و ایران و حتی جهان است. این قوم سنتها و رسوم قدیمی و اصیلی دارند. برای ازدواج، از طرف خانواده داماد دختری در نظر گرفته میشود که به آن مراسم سرنجه میگویند. سپس مراسم خواستگاری یا کیخانی برگزار شده و پس از توافق دو طرف خانواده عروس جهیزیه یا سیاهه را رونوشت و امضا میکنند. بعد هم مبلغ مهریه و شیربها تعیین میشود که به آن خرج برون گفته میشود.
پدر عروس هم در انتها ممکن است مقداری از شیربها را به داماد بدهد که به آن ته دستمالی میگویند. بعد هم مراسم عروسی و دهل زنان و پایکوبی شروع میشود. خانواده داماد به مهمانان غذا میدهند که به بزبرنج معروف است. در شب عروسی هم فامیل به داماد پول هدیه خواهند داد که به آن اوزی گفته میشود.
آدابورسوم ازدواج اقوام اصفهانی
مردم اصفهان با آن لهجه زیبای اصفهانی خود رسم و رسومات ازدواج را تا دهههای پیش دنبال میکردند. اما بهمرورزمان در حال تغییر است. در اصفهان تا 10 – 20 سال پیش بیشتر مرسوم بوده، پس از خواستگاری و توافق طرفین مادرشوهر که اصفهانیها به او خارسو میگویند، با یکپارچه ترمه، دستبند و یک جفت گوشواره برای عروس به خانه عروس میرود که به آن شیرینیخوران گفته میشود.
مراسم عقد هم که با جشن برگزار میشود. عاقد به اتاقی که عروس و داماد در مقابل سفره عقد نشستهاند میرود و خطبه عقد را جاری میکند. بعدازاین مراسم روز عروسی مشخص میشود که معمولاً بین چند هفته تا یک سال رواج دارد. در این مدت عروس باید جهیزیه خود را آماده کند. شب قبل از عروسی نیز مراسم حنابندان برگزار خواهد شد.
آدابورسوم ازدواج ترکها
ترکها نیز مانند سایر مناطق ایران برای ازدواج در ابتدا با انتخاب دختر و خواستگاری کردن شروع میشود. برای بار اول مادر داماد به همراه خواهر داماد و یا یکی از اقوام بسیار نزدیک به منزل دختر میرود، سپس با صحبتهایی که ردوبدل میشود در صورت توافق مراسم خواستگاری رسمی انجام خواهد شد.
سپس مراسم بله برون صورتمیگیرد که در آن خانواده داماد به همراه هدایایی، انگشتر نشان و گل و قند به منزل پدری عروس میروند. در زمان قدیم اغلب این مراسم بعد از اذان عصر انجام میشده است. در این مراسم در مورد جهیزیه، شیربها و مهریه صحبت خواهد شد. مهریه با یک جلد قران شروع شده و درگذشته شامل مبلغی پول به همراه یک یا دو تخته فرش دستبافت مراسم با توافق طرفین اجرا خواهد شد.
اجزای تشکیلدهنده جهیزیه کامل
در عرف و فرهنگ خانوادههای ایرانی پس از اینکه دو جوان به عقد هم درآمدند خرید جهیزیه شروع میشود. بر اساس قوانین جمهوری اسلامی جهیزیه برعهده زوجین بوده اما عرف و سنت مقدار بیشتر آن را برعهده خانواده دختر میگذارد. با این کار مقداری از باری که بر دوش داماد است را سبک خواهند کرد. خرید جهیزیه عروس نیز چند ماه مانده به مراسم توسط خانواده دختر آغاز میشود.
تهیه این لوازم علاوه بر اینکه به بودجه قابلتوجهی نیاز دارد و صرف زمان و سلیقه هم نیازمند است. در برخی مواقع هم به دلیل کمبود وقت خانوادهها خرید بعضی از وسایل را از قلم میندازند و یا بدون تحقیق و بررسی دست به انتخاب میزنند. برای اینکه دچار چنین مشکلاتی نشوید باید به چند موردتوجه کنید.
- تهیه لیست جهاز
- مشورت قبل از خرید
- زمانبندی برای خرید جهیزیه
- دوری کردن از چشم و هم چشمی
- نگاهکردن به لوازم تازهعروس
خرید جهیزیه
یکی از چالشهای اصلی در حین ازدواج خرید جهیزیه بوده که در زمانهای قدیم خرید جهیزیه را خانواده عروس انجام میدادند و خیلی ساده بود. اما امروزه خرید جهاز بسیار پرزرق و برق شده و خانوادهها هزینه زیادی را باید متحمل شوند. چندماه قبل از مراسم عروسی باید برای خرید وسایل اقدام کنید. در گذشته هروقت دختر به سن ازدواج میرسید مادر او کمکم شروع به خرید جهیزیه برای دخترش میکرد.
این روزها اما با تغییرات زیاد و بهروز شدن وسایل این امکان وجود ندارد. با کوچکتر شدن خانهها نیز باید لوازمی را تهیه کرد که بهراحتی بتوان آن را چید. برای اینکه در هنگام خرید جهاز دچار سردرگمی نشوید باید لیستی از وسایل موردنیاز خود را تهیه کنید. با این لیست دیگر دچار فراموشی و بینظمی نخواهید شد. هرکدام از کالاها را بر اساس کاربردی که دارند دستهبندی نمایید. به چند روش میتوانید این کار را انجام دهید که بهعنوانمثال لیست جهیزیه مختص به وسایل برقی و یا چوبی را در دستههای جدا قرار دهید.
منزل زوجین را در هنگام خرید جهیزیه در نظر بگیرید
قبل از خرید جهاز باید منزل مسکونی که قرار است عروس و داماد آنجا زندگی کنند را در نظر بگیرید. سپس باتوجهبه متراژ آنجا لوازم موردنیاز جهیزیه را خریداری کنید. با انجامدادن این کار از خرید وسایل غیرضروری خودداری میکنید.
اگر بدون اینکه این عوامل را در نظر بگیرید احتمال اینکه بعضی از وسایل در خانه جایی نداشته باشند زیاد خواهد بود.
مشورت کردن هنگام خرید جهیزیه
باتوجهبه اینکه نسبت جهیزیه در مناطق مختلف و فرهنگهای مختلف ایران متفاوت است بهتر خواهد بود هنگام خرید جهاز با اطرافیان خود مشورت کنید. برای خرید لوازم حتماً راجب برندهای موجود در بازار تحقیق کرده و اطلاعات لازم را حتی میتوانید در اینترنت کسب نمایید. البته در این مورد هم سلیقه و شرایط اقتصادی هرکسی با دیگری متفاوت است.
نکته دیگری که باید در هنگام خرید جهاز به آن توجه کنید این است که در مورد برند هر وسیلهای بهصورت جداگانه تحقیق کنید چرا که امکان دارد تلویزیون یک برند کیفیت بالایی داشته باشد اما از همان برند ماشین لباسشویی آن کیفیت مناسبی نداشته باشد.
خرید وسایل آشپزخانه
یکی از پرخرجترین قسمتهای خرید جهیزیه مربوط به وسایل آشپزخانه است. این قسمت از منزل به قلب خانه معروف بوده که زمان خرید لوازم این قسمت مثل این میماند که نصف بیشتر جهیزیه خود را تهیه کرده باشید. در این دو سال اخیر که قیمت وسایل به شکل سرسامآوری افزایش پیدا کرده به همین خاطر بهتر است از خرید لوازم غیرضروری اجتناب کنید. قبل از خرید لوازم آشپزخانه با تهیه لیست رنگ مورد دلخواه خود را انتخاب کنید.
خرید وسایل بزرگ و مهم آشپزخانه
در ابتدای لیست جهاز خود ابتدا وسایل بزرگ و ضروری را قرار دهید. این لوازم که شامل: یخچال، ماشین لباسشویی، اجاقگاز و سایر اثاثیه برقی است. با خرید این اقلام از لیست جهاز خود تا حد زیادی خیال خودتان را راحت خواهید کرد. سپس با خیالی آسوده به دنبال خرید دیگر لوازم خواهید رفت. برای خرید این وسایل بزرگ وقت و انرژی زیادی را صرف کنید چون قرار است سالها برای شما کار کنند.
در این مقاله از خوبو به طور جامع و کامل به نسبت جهیزیه در مناطق مختلف و فرهنگهای مختلف ایران همچنین اجزای تشکیلدهنده جهاز کامل اشاره کردیم. مراسم ازدواج در ایران سنتهای زیادی داشته که باید خانوادهها طبق رسوم خود آن را دنبال کنند. امیدواریم با آشنایی با این رسم و رسومات بتوانید بهترین تصمیم را برای داشتن یک زندگی آرام و بدون دغدغه بگیرید.
نظرات کاربران