کتاب روان درمانی اگزیستانسیال یا روان‌درمانی وجودی، کتابی بسیار مطرح در حوزه روانشناسی است. این کتاب توسط نویسنده معروف آمریکایی اروین یالوم نوشته شده است. روان درمانی اگزیستانسیال بیش از چهل سال پیش منتشر شده اما همچنان به عنوان اثری بسیار مهم چه در جهان و چه در ایران شناخته می‌شود. در ادامه شما را با نویسنده، کتاب، واکنش‌ها به کتاب و ترجمه‌های آن آشنا خواهیم کرد. با خوبو همراه باشید.
| نام کتاب | روان درمانی اگزیستانسیال | Existential psychotherapy |
| نویسنده | اروین دیوید یالوم |
| گونه ادبی | ناداستان، روانشناسی |
| انتشارات در ایران | نشر نی و نشرهای دیگر |
| مترجم | سپیده حبیب و مترجمان دیگر |
| خرید آنلاین | |
| دانلود نسخه آنلاین |
بیوگرافی اروین دیوید یالوم
اروین د. یالوم سال 1931 در واشنگتن دی.سی ایالات متحده به دنیا آمد. او را به عنوان روانپزشک هستی‌گرا و نویسنده می‌شناسیم. او تحصیل را از دهه پنجاه و با رشته پزشکی آغاز کرد. چند سال بعد در نیویورک، در رشته روانپزشکی مدرک تحصیلی گرفت. یالوم از سال 1963 در استنفورد تدریس در دانشگاه را آغاز کرد و مدتی بعد، آغازگر شیوه اگزییستانسیالیستی در روان‌درمانی شد. او جایزه انجمن روانپزشکی آمریکا را هم دریافت کرده اما بیشتر از درمان، به خاطر نویسندگی مشهور است.
با وجود کسب شهرت به خاطر تالیفات، یالوم کار درمانی را به صورت محدود ادامه داد. او همینطور با ساخت یک سری ویدئوی مستند، به آموزش تکنیک‌های تراپی خود پرداخت. از آن جمله می‌توان به فیلم مستند نبرد با مرگ مربوط به سال 2003 اشاره کرد. در این مستند، او بخشی از تلاشی تحقیقی برای یافتن ارتباط انسان و ترس از مرگ و اثرات این ترس است. نوشته‌ها و شخصیت او برای ساخت دو فیلم وقتی نیچه گریست (2007) و مستند درمان یالوم (2014) قرار گرفته‌اند.
یالوم با ماریلین یالوم ازدواج کرده بود که زنی تاریخ‌نگار و فمنیست بود. ماریلین سال 2019 فوت کرد. این دو چهار فرزند دارند که کارگردان، روانشناس، عکاس و متخصص‌زنان هستند.
تالیفات اروین یالوم
نوشته‌های یالوم بیشتر در حوزه‌هایی مانند احوالات انسان، عزلت‌نشینی، بی‌معنی بودن زندگی، اخلاق و آزادی است.
داستان
اروین یالوم 9 کتاب به صورت رمان یا داستان به چاپ رسانده است. در واقع بیشتر افرادی که اسم یالوم را شنیده‌اند، به خاطر کتاب وقتی نیچه گریست با او آشنا شده‌اند. در ادامه به کتاب‌های داستانی او اشاره می
- هر روز یک قدم نزدیک‌تر (1974): در این کتاب، یالوم سراغ روابط بیمار و درمانگر می‌رود. مجموعه‌ای خلاصه‌شده از ساعت‌ها درمان با افراد واقعی. بررسی دیدگاه‌های مختلف، خصوصیات بارز این کتاب است.
- دژخیم عشق و چند داستان روان‌درمانی دیگر (1989): یالوم اینجا هم با لحنی داستان‌گویانه این بار سراغ داستان بیماران روانی می‌رود.
- وقتی نیچه گریست (1992): یالوم، با داستانی پرپیچ‌وخم، بخشی از تایخ فلسفه و روان‌درمانی را به تصویر می‌کشد. در این داستان تخیلی، ژوزف برورر (استادِ فروید) و نیچه یکدیگر را ملاقات می‌کنند که این دیدار، نکات فراوانی دارد.
- دروغگویی روی مبل (1996): 29 داستان در مورد روابط پیچیده بیمار و روانکاو.
- مامان و معنای زندگی (1999): شش داستان روان‌درمانی در خصوص دلهره‌هایی مانند پوچی، مرگ و انزدوا روایت می‌شد.
- درمان شوپنهاور (2005): در این کتاب که سوم‌شخص روایت می‌شود، یالوم دغدغه‌های ذهنی شخصیت‌هایی به نام‌های فیلیپ و جولیوس را به چالش می‌کشد. فیلیپ، عقایدی شبیه به شوپنهاور داره و مانند او گوشه‌گیر است.
- پلیس را خبر می کنم (2005): دوستی قدیمی از یالوم درخواست کمک می‌کند. او ترس‌های شبانه بسیاری دارد که هرگز آنها را بروز نداده بود. او برای یالوم از عذاب ناشی از گذشته را تعریف می‌کند. او بازمانده‌ی هلوکاست است و با تقیه به مسیحی بودن جان سالم به در برد و حالا عذاب‌وجدان دست از سر او بر نمی‌دارد.
- مسئله اسپینوزا (2012): نویسنده سراغ زندگی باروخ اسپینوزا فیلسفوف هلندی می‌رود. او از سوی مرجعیت یهودی، تکفیر شد و هیچ یهودی حق خواندن آثار وی را ندارد. بخش دیگر کتاب مربوط به آلفرد روزنبرگ سیاستمدار آلمان نازی است. او به طرز فعالی در ضدیت با یهودیت بود و وقتی با چالش ربرو شد که فهمید قهرمان زندگی گوته، اسپینوزای یهودی بود.
- انسان موجودی یکروزه (2015): یالوم در این کتاب، به زندگی کردن با معنا در سایه‌ی اینکه عمر تمام‌شدنی است می‌پردازد.
ناداستان
- کتاب روان درمانی گروهی (1970): یکی از مهمترین کتب حوزه روانپزشکی در آمریکا شناخته می‌شود. در این کتاب، نویسنده به تکنیک‌های گروه درمانی می‌پردازد.
- روان درمانی وجودی (1980) به طور مفصل به این کتاب خواهیم پرداخت.
- درمان گروهی بیمارن بستری‌شده (1983)
- یالوم خوانان (1996): در واقع کتاب گلچینی از آثار یالوم است. در یالوم خوانان، او در مورد نوشته‌های قبلی خود صحبت می‌کند و از پشت‌صحنه آنها می‌گوید.
- هدیه‌ی درمان (2001): کتاب حاصل سی و پنج سال کار در اتاق درمان است. یالوم در این کتاب، 85 نکته مهم برای درمانگر مبتدی را برمی‌شمارد.
- خیره به خورشید نگریستن (2008): در این کتاب نویسنده سراغ مسئله همیشگی خود، مرگ و فناپذیری می‌ررود. او با تجربیات خود به خواننده کمک می‌کند تا بتواند با ترس مرگ کنار بیاید.
- من چگونه اروین یالوم شدم (2017): یالوم در این کتاب، زندگی حرفهای خود را مورد تحلیل قرار می‌دهد. او این بار نگاه تیزبین روانکاوانه‌ش را معطوف خود می‌کند.
- مسئله مرگ و زندگی (2021): آخرین کتاب یالوم تا اینجا، کتابی است که با همسرش نوشته است. مریلین یالوم در سال 2018 متوجه شد که درگیر بیماری سرطان شده و از همان زمان نوشتن این کتاب را به کمک همسرش آغاز کرد. البته عمر مریلین به زمان انتشار کتاب کفاف نداد و کتاب پس از مرگ او منتشر شد.
نقد و بررسی کتاب روان درمانی اگزیستانسیال
سال 1980 اروین یالوم کتاب جدید خود روان درمانی اگزیستانسیال را روانه بازار کرد. این کتاب به صورت روان‌درمانی وجودی هم ترجمه شده است. نکته‌ای که در مورد این نوع روان درمانی شایسته توجه است، این است که این سبک ررا نمی‌توان مانند مکاتب دیگر از جمله رفتارگرایی و روانکاوی یک مکتب مستقل در نظر گرفت. روان درمانی اگزیستانسیال این قابلیت را دارد که با سایر رویکردهای درمانی ادغام شود. در این سبک، تکنیکی برای درمان معرفی نمی‌شود. به جای آن، روشی برای تفکر د خصوص تجارب انسانی است که به بهبود برخوردهای بیمار کمک خواهد کرد.
موضوعات اساسی در روان درمانی اگزیستانسیال، مرگ، آزادی، تنهایی و معنا هستند. درمانگر سعی خواهد کرد به عمیق‌ترین مسائل زندگی در پسِ ذهن بیمار راه پیدا کند. در واقع او به دنبال پیدا کردن شیوه رنج‌بردن فرد است. در این درمان یک سری سوال در خصوص ماهیت انسان و چیزهای مانند اضطراب، ناامیدی، سوگ، تنهایی در وجود او مطرح می‌شود. همینطور درمانگر در تلاش است با نگاهی خردمندانه، باعث آشفتگی بیمار نشود.
فصول کتاب
کتاب چهار بخش دارد. بخش اول مرگ نام دارد. انسان با علم به اینکه روزی فنا خواهد شد دست به ساختن زندگی برای خود می‌زند. با این حال نمی‌توانیم در سایه مرگ زندگی کنیم. باید روش‌هایی باد بگیریم که این وحشت را کاهش دهیم. وقتی بتوانیم با ریشه‌های ترس از مرگ روبرو شویم، قادر خواهیم بود که با کیفیت بهتری به زندگی بپردازیم.
بخش دوم، آزادی نام دارد. آزادی به معنای چیزی بیشتر از داشتن امکانات در زندگی است. منظور از آزادی، این است که ما با انتخاب‌های خود زندگیی می‌کنیم. با این حال این آزادی، می‌تواند عامل ترس باشد. همینطور این آزادی سبب می‌شود که در قبال کارهایی که در جهان انجام می‌دهیم، مسئولیت‌پذیر باشیم. به دلیل همین ترس است که «دفاع‌ها یا توجیه‌ها» را به کار می‌بندیم تا مسئولیت را از خود سلب کنیم.
بخش سوم، تنهایی نام دارد. سه نوع انزوا وجود دارد. انزوا از دیگران، انزوا از دورن و حالت بنیادی‌تر که تنهایی وجودی نام دارد. ما در این جهان، تنها هستیم. تنها به دنیا می‌آییم و تنها خواهیم مُرد. به همین دلیل همیشه در جایی بین آرزوی ارتباط با دیگران و آگاهی از اینکه تنها خواهیم ماند بجنگیم. این بین تفاوتی بین تنهایی و انزوا وجود دارد. انزوا ممکن است به دلیل نداشتن مهارت‌های اجتماعی در فرد یا وجود شخصیتی ضدصمیمیت باشد. با این حال تنهایی عمیق‌تر است. اغلب افراد با فکر کردن به مرگ در تنهایی یا زمانی که فکر می‌کنند هیچکس به آنها فکر نمی‌کند، این تنهایی را لمس می‌کنند. این همان دلیلی است بسیاری از روابط مضر دل نمی‌کنند؛ چون نمی‌خواهند تنها بمانند.
بخش آخر، بی‌معنایی است. چرا زندگی می‌کنیم و چطور می‌خواهیم زندگی کنیم؟ معمولا گشتن دنبال جوابِ این سوالات موجب یک بحران می‌شود.
بخشی از متن کتاب
با اینکه اقدام به خودکشی به‌دلیل ترس از مرگ، یک پارادوکس است، چندان ناشایع نیست. خیلی‌ها گفته‌ای با این مضمون داشته‌اند: «آن‌قدر از مرگ می‌ترسم که به‌سمت خودکشی رانده می‌شوم.» فکر خودکشی تا حدودی از وحشت می‌کاهد. عملی فعالانه است؛ به فرد اجازه می‌دهد چیزی را تحت کنترل درآوَرَد که تاکنون او را کنترل می‌کرده است. به‌علاوه، همان‌طور که چارلز وال متوجه شده، در بسیاری از خودکشی‌ها، دیدگاهی جادویی نسبت به مرگ وجود دارد و آن را موقتی و بازگشت‌پذیر تلقی می‌کند. شاید فردی که اقدام به خودکشی می‌کند تا کینه و خصومتش را ابراز کند یا در دیگران احساس گناه پدید آوَرَد، به ادامۀ آگاهی پس از مرگ باور دارد و تصور می‌کند می‌تواند پیامد مرگ خویش را مزمزه کند و از آن لذت بَرَد.
نبرد دیوانه‌وار با زمان می‌تواند نشانۀ ترس قدرتمند از مرگ باشد. افراد معتادبه‌کار دقیقا طوری با زمان برخورد می‌کنند که گویی زیر فشار مرگ قریب‌الوقوعند و باید بدَوَند و تا آنجا که ممکن است بیشتر به‌دست آورند.
تنهایی اگزیستانسیال به مغاکی اشاره دارد که میان انسان و هر موجود دیگری دهان گشوده و پلی هم نمی‌توان بر آن زد. نیز بر تنهایی‌ای اشاره دارد که بسیار بنیادی‌تر و ریشه‌ای‌تر است: جدایی میان فرد و دنیا. تنهایی اگزیستانسیال دره‌ای است که از راه‌های مختلف می‌توان به آن نزدیک شد. رویارویی با مرگ و آزادی، ناگزیر آدمی را به آن دره راهنمایی خواهد کرد.
در رابطه جنسی جذبه‌ای باشکوه و سحرآمیز نهفته است. سنگرِ قدرتمندی‌ست در برابر آگاهی از اضطراب آزادی، زیرا تحت تاثیر افسون رابطه جنسی، هرگونه احساسی از این دست را که جهانمان را خود ساخته‌ایم، از دست می‌دهیم. برعکس، یک نیروی قدرتمند بیرونی «تسخیر»مان می‌کند. طلسم‌شده به‌سوی آن کشیده می‌شویم؛ «تسلیم»ش می‌شویم. می‌توانیم در برابر این جذبه مقاومت کنیم، به‌تاخیرش بیاندازیم یا تسلیمش شویم، ولی در برابر شهوتمان احساس «انتخاب» یا «آفرینش» نداریم: انگار بیرون از ماست؛ نیروی خویش را دارد و «عظیم‌تر از حیات» به‌نظر می‌آید. افراد مبتلا به روابط جنسی جبری، در گزارشی که پس از بهبودی می‌دهند، از احساس ناخوشایندی می‌گویند که نسبت به زندگی‌شان دارند. دنیا خیلی پست و پیش‌پاافتاده شده و آنها می‌پرسند: «راستی همه‌اش همین است؟»
جایگاه کتاب
برای بررسی وضعیت کتاب، سراغ ابزار گوگل ترندز رفتیم. با کمک این بخش از سایت گوگل، می‌توانیم توجه افراد را به یک کلیدواژه خاص بسنجیم. با کمک‌گیری از نتایج جستجوی کاربران، در واقع می‌توان متوجه شد یک کتاب (در این مثال) چه اندازه توجه را به خود جلب کرده است. این کتاب یالوم را با کتاب‌هایی از کارل یونگ، زیگموند فروید و اریک فروم مقایسه کردیم. حقیقت این است که به نسبت، این روان درمانی وجودی یالوم، جایگاه رفیعی ندارد.
کتاب در ویکی پدیا صفحه دارد اما به شکلی عجیب این صفحه تنها به زبان‌های انگلیسی و فارسی در دسترس است.
حقیقت این است که این کتاب، با وجود شهرتی که در ایران به دست آورده، بین کتاب‌های یالوم هم محبوب‌ترین نیست. سراغ گودریدز هم رفتیم. این سایت به نوعی شبکه اجتماعی علاقه‌مندان به کتاب است. در واقع اگر بنا بر امتیازاتی که کاربران به کتاب‌های یالوم داده‌اند مبنا را قرار بدهیم، این کتاب در جایگاه دوازدهم قرار می‌گیرد. به هر حال؛ از پنج هزار نفری که به این کتاب امتیاز داده‌اند، میانگین 4.44 به دست آمده است. این یعنی اگرچه تعداد کمی این کتاب را خوانده‌اند، عمومِ آنها که خوانده‌اند به آن علاقه داشته‌اند. در ادامه یک کامنت مثبت و یک کامنت منفی را از کاربران گودریدز می‌آوریم.
نظر مثبت
5 از 5 به کتاب نمره داده است:
از بهترین آثار یالوم و مسلما جامع ترینشون. تمام آثاری که بعد از این اثر از یالوم به چاپ رسید رو میتونین داخل این کتاب بخونین. نثر شیوا، ساده و بی پروا. چرا این کتاب به یکی از کتاب های فوق العاده ای که تا حالا خوندم تبدیل شد؟ چون این کتاب منو درمان کرد. دقیقا بعد از گذشت مدت زمان زیاد و سپری کردن زمان زیادی در بخش تاریک زندگی فردی و اجتماعی، زمانی که حتی خودت باور میکنی که دیگه راه حلی وجود نداره، راه حلی نمیتونه وجود داشته باشه، نجات دهنده ای نیست و … این کتاب ظاهر میشه و بهت نشون میده که تک تک تراژدی هایی که برات اتفاق افتاده، تک تک مسائل شخصی ای که تا حالا داشتی که باعث شده روت اثر بزرگی بذاره، همش به سادگی قابل شناسایی، طبقه بندی و درمانه.
مهم ترین نکات این اثر، جامع بودن و طبقه بندی فوق العاده ش در مورد تمام مسائل اگزیستانسیالیه که یک نفر در زندگیش میتونه باهاش روبرو بشه و از همه مهم تر ارائه راهکار و درمان برای تک تک مسائل ذکر شده ست. مرگ، آزادی، تنهایی و پوچی، چهار مساله اصلی ذکر شده در این کتاب هستن که به صورت کامل تمام مشکلات اگزیستانسیال بشر رو در قالب این چهار بخش دسته بندی میکنه و به درمان اونا می پردازه. بعد از خوندن این اثر و عملی کردن راهکاری ذکر شده، زنگی جدیدتون شروع میشه. دانش لازم رو بدست می آرین، به خود آگاهی میرسین، وقتی حس بد یا خوبی بهتون دست میده به راحتی میتونین ریشه ش رو شناسایی کنین و رفتار مناسب داشته باشین. خلاصه بگم که این اثر رو از دست ندین، چون درمان مشکل اگزیستانسیال شما داخلش قرار داره. این کتاب از تاثیرگذار ترین کتاب های زندگیم بود و هست.
کامنت فارسی از صالح
نظر منفی
دو ستاره از 5 ستاره:
من یکی روان درمانگر باتجربه و از طرفداران یالوم هستم. با این حال این کتاب بزرگ یکی از پروژه‌های یالوم است که احتمالا برای انجام کاری متفاوت سراغ آن رفته است. کتاب با لحنی آمرانه، فاقد قدرتی است که بیشتر کتاب‌های یالوم را ویژه می‌کند. احتمالا برای او خیلی طول کشید تا این کتاب را با جا دادن تعداد بسیار زیادی نقل‌قول از فلاسفه و حتی موارد منسوخ مربوط به فروید پر کند. تا اینطور سراغ چیزهایی بی‌معنی مثل اضطراب اختگی و عقده اُدیپ برود.
اطلاعات به درد نخور کتاب بسیار زیاد است. انگار کسی با دقت حداقلی یک پاورپوینت برای ارائه آماده کرده باشد. این چیزی است که در هیچ‌کدام از کتاب‌های دیگر یالوم نمی‌بینید. به ندرت بارقه‌ای از آن یالوم شورشی، آسیب‌پذیر، صادق و فروتن که قهرمانِ من است در این کتاب دیده می‌شود. بیشتر اینجا یالومِ روانپزشک، دانشگاهی، محقق و وظیفه‌شناس را می‌بینید که سعی دارد ایده‌هایش را مقبول نظر دنیای پزشکی جلوه دهد. زندگی در این کتاب جریان ندارد.
اگر هدفی از چاپ کتاب وجود داشت، این بود که او حرفهای قبلی را کادوپیچ کند و دم در بگذارد تا برای کارهای مهم بعدی آماده شود. چیزهایی که سرشار از زندگی و صداقت باشند.
ویل مایرهافر
بهترین ترجمه کتاب روان درمانی اگزیستانسیال
خوشبختانه این کتاب دیگر ترجمه‌های متعدد نشده است. تنها یک ترجمه از این کتاب وجود دارد که توسط نشر نی به چاپ رسیده است. سپیده حبیب این نسخه را با نام روان درمانی اگزیستانسیال و در قطع رقعی روانه بازار کرده است.
حبیب سال 1375 با مدرک پزشکی عمومی در دانشگاه علوم پزشکی فارغ التحصیل شد. او سال 1381 هم توانست تخصص روانپزشکی را بگیرد. او بیشتر به خاطر ترجمه کتب اروین د. یالوم در ایران معروف است. از کتاب‌هایی که او ترجمه کرده می‌توان به روان درمانی اگزیستانسیال، وقتی نیچه گریست، درمان شوپنهاور، مامان و معنای زندگی و هنر درمان اشاره کرد. او همینطور کتاب موضوع مرگ و زندگی آخرین نوشته‌ی یالوم را ترجمه کرده است.
نظرات کاربران