ایران بین دو انقلاب کتابی تاریخ است که توسط یرواند آبراهیمیان نویسنده‌ی ایرانی‌الاصل در ایالت متحده نوشته و منتشر شد. کتاب در ایران هم ترجمه شد و محل بحث و تبادل نظر بسیاری شد. در ادامه شما را با نویسنده، کتاب، واکنش‌ها به کتاب و ترجمه‌های آن آشنا خواهیم کرد. با خوبو همراه باشید
| نام کتاب | ایران بین دو انقلاب | Iran Between Two Revolutions |
| نویسنده | یرواند آبراهامیان | Ervand Abrahamian |
| گونه ادبی | ناداستان، تاریخ، جامعه‌شناسی تاریخی |
| انتشارات در ایران | نی و مرکز |
| مترجم | احمد گل‌محمدی، محمدابراهیم فتاحی و مترجمان دیگر |
| تعداد صفحه | 561 |
| سال انتشار | 1982 |
| خرید آنلاین | |
| دانلود نسخه آنلاین |
بیوگرافی یرواند آبراهامیان
آبراهامیان سال 1940 در تهران متولد شد. والدین او ارمنی‌تبار بودند. او در تهران و مدرسه‌ی مهر تحصیل کرد و بعد راهی انگلستان شد و در مدرسه‌ی راگبی به تحصیل مشغول شد. آبراهامیان سال 1963 از دانشگاه آکسفورد مدرک لیانس درافت کرد. او آن دوره بیشتر روی تاریخ اروپا مطالعه می‌کرد. آبراهامیان در ادامه راهی نیویورک شد و در دانشکده‌ی کلمبیا، مدرک فوق‌لیسانس خود را دریافت نمود. او در سال 1969 نیز مدرک دکترای خود را در همین دانشگاه به دست آورد. عنوان پایان‌نامه‌ی او «پایگاه‌های اجتماعی در سیاست ایران: حزب توده 1941-53» بود. او، آنجا تا حد بسیاری به شکل سیاسی جدید ایران پس از کودتای 28 مرداد تاکید می‌کند.
آبراهامیان جزء فدراسیون دانشجویان مبارز ایرانی بود که در مخالفت با سیاست‌های شاه در دهه شصت و هفتاد میلادی فعالیت داشتند. برای مثال او در سال 1976، یکی از اعضای اصلی کمیته‌ی هنری و فکری این کنفدراسیون و همینطور عضوی از حزب کارگران سوسیالیست آمریکا بود. وقتی او توانست تابعیت آمریکایی را بگیرد، نام جد (Jed) را برای خود انتخاب کرد. او همینطور در اواخر دهه شصت میلادی با هلن ماری هاربیسون که دختر تاریخ‌نگار، ای. هریس هاربیسون است، نامزد کرده بود. دهه‌ها بعد، او سال 2019 با ماری نولان استاد درس تاریخ دانشگاه نیویورک ازدواج کرد. آبراهامیان دو فرزند دارد که اِما و رفیع نام دارند.
آبراهامیان سابقه تدریس در دانشگاه‌های پرینستون، نیویورک و آکسفورد را دارد. با این حال بیشتر در دانشگاه نیویورک (CUNY) دوام آورد. بیشتر حوزه‌ی تحقیقات او خاورمیانه و ایران است. او خود را فردی شکاک براساس اصول عقلانی و همینطور دموکراتیک-سوسیالیست معرفی می‌نماید. همینطور با وجود رشد در خانواده‌ای ارمنی‌تبار، آبراهامیان آتئیست-آگنوستیک است. آبراهامیان مهمترین تاریخ‌نگار معاصر ایرانی است. او همینطور سال 2010 وارد آکادمی هنر و علوم آمریکا شد.
بررسی آثار
- ایران بین دو انقلاب (1982)
- اسلام رادیکال: مجاهدین ایرانی (1989)
- کتاب، پژوهشی در تاریخ ایران مدرن است. دو بخشی است، بخش اول مربوط به تاریخ از پهلوی تا انقلاب و سقوط شاه است. بخش دومم در خصوص دولت موقت در ایران و همینطور فعالیت‌های سیاسی مجاهدین، بنی‌صدر، شریعتی و همینطور احزاب توده و مارکسیست است.
- خمنی‌ایسم (1993)
- اعترافات شکنجه شدگان (1999)
- آبراهامیان در این کتاب به ابراز ندامت‌های علنی و حاصل شکنجه در تاریخ مدرن ایران، از ابتدا تا انتهای قرن چهاردهم خورشیدی می‌پردازد.
- اختراع محور شرارت: حقیقت در مورد کره شمالی، ایران و سوریه
- هدف قرار دادنِ ایران (2007) – مشترک با نوام چامسکی
- تاریخ ایرانِ مدرن (2008)
- تاریخ ایران از دوره‌ی قاجار تا دوره‌ی ریاست جمهوری محمود احمدی‌نژاد مورد بررسی قرار گرفته است.
- کودتای 1953 (2013)
نقد و بررسی کتاب ایران بین دو انقلاب
ایران میان دو انقلاب کتابی بود که آبراهامیان سال 1982 به زبان انگلیسی منتشر کرد. این کتاب تاریخی که بخشی مهم از تاریخ اخیر ایران را پوشش می‌دهد، با سفارش و کمک دانشگاه پرینستون آمریکا (نیوجرسی) به چاپ رسید. این کتاب که شامل یازده بخش می‌شود، در ایران توسط بیش از سی ناشر ترجمه شد و بسیار موردتوجه قرار گرفت و هرچند برخی متخصصان، باور دارند آبراهامیان با توجه به اندیشه‌های چپ، گاه از مسیر بی‌طرفی خارج شده است.
آبراهامیان تلاش کرده در این کتاب، کاری فراتر از بیان وقایع تاریخی انجام دهد و به طرف گوناگون، ردپای جامعه‌شناسی سیاسی و تاریخی نیز در آن دیده می‌شود. نویسنده، کتاب را از زمان انقلاب مشروطه در دوران قاجار آغاز می‌کند و تا انقلاب 57 بسط می‌دهد. بخش‌های اصلی کتاب، عقبه‌های تاریخی، سیاست‌های ضدمردمی و تشریح ایران امروزی (در زمان چاپ کتاب) بوده‌اند. هدف اصلی از نوشتن کتاب، دادن چشم‌اندازی جدید به محققان انگلیسی‌زبان در خصوص ایران مدرن یاد شده است.
آبراهامیان اینطور استدلال می‌کند که طی دوره‌ای صد ساله هرگز ارتباط سالمی بین دولت و ساختار اجتماعی مردم در ایران برقرار نشده است. به بیان دیگر، دولت‌ها حتی به صورت مشروطه، از دل طبقات اجتماعی برنیامده‌اند. همین باعث می‌شود که افراد حکمران و سایرین، بسیار دور از یکدیگر باشند و تعارضی دائمی شکل بگیرد. موارد اینچنین سبب انقلاب سال 57 شد.
بخشی از متن کتاب
«تماس با غرب، غیر از پدید آوردن روشنفکران جدید و طبقه متوسط سنتی، نارضایی اجتماعی وسیعی نیز ایجاد کرد. روشنفکران، نگران پیشرفت سریع، نارضایتی فزاینده خود را از حرکت بطئی نوسازی و رشد فراوان فساد دربار اظهار می‌داشتند. طبقه متوسط سنتی، بی‌دفاع در برابر رقبای بیگانه، کمکم دریافتند که قاجارها بیشتر درصدد تقویت دولت در برابر جامعه‌اند تا حمایت جامعه در برابر قدرتهای سلطه‌جو. در این میان، سطح زندگی عامه مردم بویژه پیشه‌وران شهری و توده دهقانان، از سویی بر اثر رقابت غرب، از طرفی در نتیجه واگذاری هر چه بیشتر امتیازات، و از جانبی به دلیل آن که تولید ناخالص ملی با رشد تدریجی جمعیت کاستی گرفت، پایین آمد. در نظر مجدالاسلام کرمانی، نمونه روشنفکران اواخر قرن سیزدهم، سلسله فاسد قاجار، به کمک مقامات غرب و با فروختن اراضی، واگذاری امتیازات و مزایا، و حتی فروختن دهقانان به بردگی برای ترکمنها ــ «خلاصه همه مملکت» ــ و بر باد دادن عواید آن در دربار، تجملات، مستمریها، هدایا و مسافرتهای خارج، کشور را تاراج کرد.
درباره اقتصاد تقریباً اطلاعات و یافته‌هایی در دست نیست اما شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد متوسط سطح زندگی مردم در طول قرن سیزدهم رو به کاهش گذاشت. در عین آن که ناظران اوایل قرن چهاردهم متفقاً زندگی روستاییان را سخت فلاکت‌بار و به طور مدهشی ناامن وصف می‌کنند، سیاحان اوایل قرن سیزدهم آنان را اغلب در وضع خوبی یافته بودند. مثلا شیل در روستاها «آثار چشمگیری از رفاه و آسایش که برای کشور خودم آرزو می‌کنم»، یافت. «در کشور کم جمعیتی چون ایران زمیندار می‌خواهد که دهقانانش را راضی نگهدارد تا در املاک او سکونت دائم داشته باشند. بنابراین با دهقانان خوشرفتاری می‌کند.» همینطور بنجامین دریافت که کارگران می‌توانستند دنبال دستمزد بیشتر باشند؛ زیرا هم سیار و هم کمیاب بودند. «رعایای شاه فقیر نیستند؛ اندک اثری از فقر شدید در کشور می‌توان دید.» استیک نیز نشان می‌دهد که کمبود نیروی کار، موضع شغلی کشاورزِ نسق‌دار را مستحکم کرده بود. «به طور کلی به نظر می‌رسد که رعیت ایرانی مادام که حق مالکانه را بپردازد، از امنیت تصرف بر ملک و کشت برخوردار است.» سرانجام، فریزر زندگی روستایی را به نحوی توصیف می‌کند که یک قرن پس از آن ممکن نبود توصیف شود:
کشاورزان… زیر بار جور ارباب خود قرار دارند. با این حال خانه‌هاشان تمیز و راحت است و بندرت از نان مرغوب گندم و ماست و پنیر محروم می‌مانند. میوه اغلب در دسترس است و گهگاه گوشت نیز همراه با آش یا به صورت خورشت با پلو فراهم می‌شود. زنها و بچه‌هاشان، مثل خودشان لباس کافی هرچند زمخت، به تن دارند و اگر مهمانی سر برسد، به زحمت می‌توان کسی را یافت که برای پذیرایی از او نتواند نمدی توی اتاقی زیر پایش پهن کند. در واقع بالا بودن دستمزد نشان می‌دهد که کشاورزی سود زیادی دارد. در عین حال، غذا ارزان است و می‌توان پذیرفت که به رغم آز و حرص ناشی از رنج و زحمت، کشاورز چیزی برای خود کنار نمی‌گذارد. جور و اجحاف مثل چیزهای دیگر پس از حدّی معین بی‌اثر می‌شود و قدرتش را از دست می‌دهد؛ اما هرگز دروغ و فریب به وجود نمی‌آورد.
نشر مرکز/ ترجمه‌ی کاظم فیروزمند، حسن شمس آوری و محسن مدیرشانه‌چی
جایگاه کتاب
برای بررسی جایگاه کتاب در نزد مخاطبان به سراغ گوگل ترندز رفتیم. این ابزاری از گوگل است که به ما در مقایسه کلیدواژه (اینجا یک سری کتاب) با شرایط قابل تعیین، کمک می‌کند. دیتای مربوط به این ابزار، از نتایج جستجوی کاربران تعیین شده است. از همین ابزار برای بررسی وضعیت کتاب حاضر استفاده کردیم. به این ترتیب، کتاب را با یک سری کتاب در فضای مشترک مقایسه کردیم. ایران میان دو انقلاب را با کتاب‌های ایرانیان دکتر کاتوزیان، انقلاب تصور ناپذیر در ایران و تمام مردان شاه مقایسه کردیم. این چهار کتاب طی ده سال اخیر، به اندازه‌ای تقریبا نزدیک به هم توجه جلب خود کرده‌اند.
همینطور سراغ گودریدز رفتیم. گودریدز سایتی شبیه به شبکه اجتماعی برای عاشقان کتاب است. به صفحه‌ی آبراهامیان در گودریدز رفتیم. چیزی که از این صفحه بر می‌آید این است که آبراهامیان شهرت پررنگی در غرب ندارد. به این صورت که بالاتر از کتاب‌های دیگر او، ترجمه‌ی فارسی ایران میان دو انقلاب قرار گرفته و آنهم تنها 1300 امتیاز گرفته است. اگرچه این نویسنده-تاریخ‌نگار در بین قشر سیاسی و دانشگاهی آمریکا موردتوجه است، بین عموم مردم غربی شناخته شده نیست. در ادامه یک نظر مثبت و یک نظر منفی را در خصوص کتاب، از کامنت‌های فارسی گودریدز کتاب ایران میان دو انقلاب می‌آوریم.
نظر مثبت
5 از 5 به کتاب نمره داده است:
مدت‌هاست که می‌دونم دید من از تاریخ به چند قطعه ار این پازل محدوده و من نه تصویر اصلی رو دارم و نه حتی مطمئنم این قطعه‌ها واقعا به پازل اصلی تعلق دارند. ایران بین دو انقلاب بخشی از این تصویرعظیم رو برای من روشن کرد و حالا حداقل می‌دونم قطعه‌های این قسمت از پازل باید چه چیزهایی باشند. با اینکه من در خوندن تاریخ تازه‌کارتر از اینم که جزئیات رو درست درک کنم یا به درستی تحلیل کنم، همین دید وسیع هم به شدت کمکم کرد
جدای پر آشوب بودن وضعیت جامعه‌ای که در اون زندگی می‌کنیم، ندونستن خیلی عذابم میده. این که نمی‌فهمم “چرا” به اینجا رسیده و زندگی بین آدم‌هایی که هر کدوم خودشون رو کارشناس می‌دونند، این قضیه رو سخت‌تر می‌کنه. برای همین به حقیقتی نیاز داشتم که از بین پست‌های توئیتر و اینستاگرام و صحبت‌های تاکسی‌ای به دست نیامده باشه
آبراهامیان با جزئیات بسیار زیاد، اسامی و آمارها، تاریخ بین این دو انقلاب سرنوشت ساز ایران رو بررسی می‌کنه. بخش مربوط به حزب توده انقدر کامل بود که من توقع داشتم بخش انقلاب اسلامی هم کامل‌تر باشه که به نظرم خیلی خلاصه‌تر از سایر بخش‌ها بررسی شد. با وجود اینکه نویسنده در طول روایت تاریخ سعی می‌کنه بی‌طرفی رو حفظ کنه، حرف اصلیش رو در نتیجه‌گیری میزنه که اون قسمت رو چندین بار گوش دادم
میگن بعضی جمله‌ها بی‌دلیل کلیشه نشدند. اینکه تاریخ خودش رو تکرار می‌کنه و باید ازش درس گرفت در تاریخ ایران انقدر واضحه که گاهی اوقات اگر اسم‌ها رو تغییر بدی، اصلا نمیشه متوجه شد در مورد چه زمانی نوشته شده. جایی در کتاب میگه که بعد از جمعه سیاه ١٧ شهریور، شاه دیگه نمی‌تونست چیزی رو درست کنه، چون بین شاه و مردمش با خون فاصله افتاده بود و ما ۴٢ سال بعد چقدر این نقطه‌ی غیر قابل بازگشت رو می‌فهمیم
کامنت فارسی از مائده
نسخه‌ی صوتی کتاب رو با صدای حامد فعال گوش دادم که بسیار روان و خوب خوانده شده و به سریع پیش رفتن کتاب کمک می‌کنه. ولی به نسخه الکترونیکی هم در کنارش رجوع کردم چون واقعا لازمه
نظر منفی
سه ستاره از 5 ستاره:
کلام نخست: اول از هر چیزی اینو بگم: “برای خوندن تاریخ اصلا نباید به یک منبع اکتفا کرد.” حالا تاریخِ هر چی میخواد باشه: تاریخ هنر، فلسفه، ایران، جهان و … پس اگر انتظار دارید با خوندن این کتاب، تاریخ معاصر رو بدون کم و کاست و بدون جهت‌گیری و غرض و مرض بخونید و بیاموزید اصلا سمتش نرید.
کلام دوم: آدمیزاد کلا در روایت هر چیزی نظریات خودش رو هم وارد می‌کنه و کلا طبق سلیقه خودش موضوعات رو بررسی می‌کنه. آبراهامیان هم از این قاعده مستثنی نبوده و تاریخ معاصر رو با اولویت حزب توده و تفکر چپ روایت کرده. نه که بخواد حمایت آشکاری بکنه‌ها. نه! فقط بخش اعظم کتاب راجع به حزب توده و دستاوردهاشه؛ اون وسط به بقیه هم یه سری زده.
کلام سوم: کتاب سه بخش هست: از ماقبل مشروطه تا کودتای سال ۳۲. بعد یهو یه بخش حدودا ۳۰۰ صفحه‌ای درباره‌ی حزب توده، و نهایتا از سال ۳۲ تا ۵۷. یعنی یهو یه گپ اون وسط میوفته و شما کلی از چیزایی که راجع به حزب توده توی بخش اول خوندی رو دوباره می‌خونی و اختمالا رشته‌ی امور از دستت میره بعد میره سراغ ادامه‌ی وقایع. پس اگر خواستید بخونیدش، اون بخش میانی حزب توده رو بگذارید آخر سر برید سراغش.
کلام آخر: من متولد سال ۱۳۶۸ هستم. من هیچ دوره‌ی سیاسی بازی توی زندگیم ندیدم. من تصوری از وجود چندین و چند حزب سیاسی ندارم. حتی نمی‌تونم تصور کنم مجلس ایران یه روزگاری صحنه‌ی درگیری احزاب مختلف بوده! من هیچ درکی حتی از انقلاب اسلامی ندارم چه برسه به مشروطه!
من حین خوندن این کتاب با خیلی چیزها که در اصل اطلاعاتم راجع بهشون صفر بود رو برو شدم. یه وقتایی از آماری که مثلا راجع به تعداد نفرات درگیر در یه اعتصاب می‌داد دهنم باز می‌موند. از دوران کشمکش‌های حزبی سرم به دوار افتاده بود!
این کتاب برای من دهه شصتی پر از اطلاعات درجه یک بود. فک کنم به عنوان کسی که داره توی عواقب این صدسال گذشته دست و پا میزنه حقم بود خیلی زودتر با این حقایق روبرو بشم. هم کم‌کاری خودم بوده در مطالعه‌ی تاریخ و هم … بماند. اما همه‌ی اینا باعث نمیشه چشم بسته به این منبع اکتفا کنم: پس اگر منابع دیگه‌ای میشناسید برای مطالعه‌ی این بازه‌ی تاریخ با روی باز پذیرای پیشنهادتون هستم.
کامنت فارسی از بنفشه
بهترین ترجمه ایران بین دو انقلاب
دو ترجمه‌ی مهم از این کتاب وجود دارد:
- ایران بین دو انقلاب | نشر نی | احمد گل محمدی و محمد ابراهیم فتاحی
- ایران بین دو انقلاب | انتشارات مرکز | کاظم فیروزمند
بین این دو نسخه، ترجمه‌ی نشر نی به کتاب اصلی نزدیک‌تر است؛ اما به این معنی نیست که ترجمه‌ی نشر مرکز ضعیف است. بیشتر تفاوت کتاب، یک سری تغییرات در ادبیات در زمینه‌ی مقدس‌سازی شخصیت‌ها است که در نسخه‌ی نشر مرکز پررنگ‌تر است. البته از آنجا که پیدا کردن نسخه‌ی اصلی و انگلیسی کتاب چندان دشوار نیست، توصیه می‌شود که بخش‌های گنگ کتابِ ترجمه‌شده، با نسخه اصلی تطبیق داده شود.
نظرات کاربران