هنر هفتم ـ هفت فیلم برتر با موضوع پیش‌بینی آینده

یکی از جنبه‌های گذر زمان این است که می‌فهمیم برخی از فیلمهایی که با موضوع «آینده» ساخته شده‌اند، چندان آینده‌نگر نبوده‌اند. از طرفی، برخی از آثار سالهای اخیر همچنان از گزند گذر زمان در امان‌اند و سالهای بعد مشخص خواهد شد که تا چه اندازه پیش‌بینی‌شان درست بوده است. در مواجه با فیلمهایی با موضوع دنیای آینده، پرسش اصلی این است که فیلم‌های مربوط به آینده چقدر دقیق هستند؟ دنیای شگفت‌انگیز سینما چه چیزی برای ما آماده کرده است؟ در این مقاله از سایت خوبو، هفت فیلم برتر با موضوع پیش‌بینی آینده را برای شما تدارک دیده‌ایم؛ با ما همراه باشید.

۱۹۸۴ (Nineteen Eighty-Four)

جنگ هسته‌ای جهان را به سه قسمت تقسیم کرده است: لندن پایتخت اقیانوسیه است و در در حال جنگ دائمی با دو قدرت دیگر آسیای شرقی و اوراسیا است. حزبی که همه آن را «برادر بزرگ» می نامند، بر اقیانوسیه حکومت می‌کند و مردم را با شعارهایش، راضی و خوشنود نگه می‌دارد. کنترل مطلق مانع از تشکیل یا حتی توسعه افکار انتقادی می‌شود.

وینستون اسمیت، که در «وزارت حقیقت» کار می‌کند، جایی که هر چیزی جز حقیقت را منتشر می‌کند، مسئول این کار است. او وظیفۀ تحریف حقایق را به شکلی که حامی دولت باشد انجام می‌دهد تا مردم شک و تردیدی در رابطه با سیستم حاکم نداشته باشند. یک رز، پس از اینکه وینستون شروع به شک کردن دربارۀ سیستم می‌کند، تلاش می‌کند تا خاطراتش را در یک دفتر خاطرات بنویسد. به این ترتیب او می‌خواهد حقایق واقعی را که سالها در مخفی کردنشان کوشیده است را از خطر نابودی نجات دهد.

فرزندان انسان (Children of Men)

«تئو» از لحظه‌ای که پسرش را از دست می‌دهد، احساسات و عواطف را نیز از دست می‌دهد. او یک مُردۀ متحرک با احساساتی فروریخته است. از یک مبارز و فعال برای ایجاد جهانی بهتر، او به یک فرد تُهی تبدیل شده است. دنیای اطراف او هرج و مرج است. زنان دیگر نمی‌توانند باردار شوند، سیاست‌های مهاجرتی در لندن خشن‌تر و انعطاف‌ناپذیرتر است، حملات تروریستی دستور روز است. در چنین شرایطی، ناگهان تئو سفری را آغاز می‌کند که قهرمان آن خودش است. در این دنیای آخرالزمانی که زندگی هیچ ارزشی ندارد، تئو این فرصت را دارد که امید زنده نگه دارد. چیزی طبیعی، که در آن دوران تاریک تبدیل به یک معجزه شده است.

آلفونسو کوارون دنیایی علمی تخیلی را بسیار نزدیک به زمان حال نشان می‌دهد. با تصویری مستند، سکانس‌های پر از بی‌رحمی، شعر و زیبایی قهرمان را در دنیایی کابوس‌وار به سوی امیدی دور هدایت می‌کند. رسانه های فراگیر هیچ راه حلی نشان نمی دهند، فقط هرج و مرج را نشان می دهند. کارگردان مکزیکی توضیح می‌دهد که «به این بهانه که در آینده نزدیک این مسائل اتفاق می‌افتد، اکنون این فرصت به من رو آورده است که درباره زمان حال صحبت کنم. من نمی‌خواستم درباره‌ی آینده فیلم بسازم، بلکه درباره‌ی حال، درباره‌ی شرایط کنونی که آینده‌ی ما را شکل می‌دهد.» آلفونسو کوارون به بررسی موضوعاتی می‌پردازد که قرن بیست و یکم را شکل می‌دهند: مهاجرت، محیط‌زیست، تروریسم، محرومیت، ترس، افسون و او این کار را با یک فیلم در ژانر تاریک و کالت انجام می‌دهد.

سکسمیشن (Sexmission)

این فیلم کلاسیک لهستانی درباره دو داوطلب است که از یک خواب زمستانی ساختگی بیدار می‌شوند و متوجه می‌شوند که وارد یک جامعۀ مادرسالار شده‌اند. جامعه‌ای که مردان به خاطر تمام رفتارهای شریرانه‌شان در طول تاریخ از سوی این جامعۀ تازه تاسیس سرزنش شده‌اند و از آن پس همگی منقرض و از تاریخ حذف شده‌اند. امیال جنسی در انسان از طریق داروها حذف شده است و زنان از طریق فرآیند «بکرزایی» که ایجاد فرزند بدون جنس مذکر است، صاحب فرزند می‌شوند. فرزندان آنها نیز همگی دختر هستند.

البته همه چیز در این دنیای زن‌سالارانه آنطور که از دور به نظر می‌رسد نیست. دو قهرمان داستان، زمانی متوجه این موضوع می‌شوند که بالاخره موفق به فرار شده و از حقیقت پشت پرده سر در می‌آورند. در آنجا ما جامعه‌ای استبدادی مبتنی بر دروغ را می‌بینیم که در آن تاریخ تحریف می‌شود.

این فیلم حاوی اشارات ظریف متعددی به واقعیت‌های جامعه بلوک کمونیستی، به‌ویژه به جامعۀ جمهوری خلق لهستان درست قبل از سقوط کمونیسم است. در زمان اکران این فیلم، برخی از بخش‌های آن در تئاترهای لهستان توسط دولت سانسور شد.

او (Her)

تئودور قهرمان داستان، نویسنده‌ای است که به درخواست افرادی که نمی‌توانند احساسات خود را به کسی که دوستش دارند بیان کنند، نامه می نویسد. او خود به تازگی از یک رابطه طولانی خارج شده است و حاضر نیست فردی را به جای همسرش بگذارد. همچنین از لحاظ عاطفی نیز از به عهده گرفتن مسئولیت در رابطه، اجتناب می‌کند. تئودور که روز به روز تنهاتر می‌شود، سعی می‌کند با نرم‌افزاری سخن‌گو که دارای هوش مصنوعی است، ارتباط برقرار کند. او آنقدر درگیر این برنامه می‌شود که حتی عاشق او می‌گردد.

مخاطب با دیدن این فیلم شروع به پرسیدن سوال از خود می‌کند. آیا واقعا این آینده‌ای است که در انتظار ماست؟ اگرچه این ایده بسیار دور به نظر می‌رسد اما ایده‌آل ترین و نزدیک‌ترین پیش‌بینی برای مردم دنیای امروز است. احتمالا این همان نقطه‌ای است که روابط انسانی به آن خواهد رسید، اگرچه بسیار ترسناک است.

گاتاکا (Gattaca)

داستان فیلم در جامعه‌ای رخ می‌دهد که مهندسی ژنتیک، یک طبقه از افراد برتر و یک طبقۀ پایین‌تر از نظر ژنتیکی ایجاد می‌کند. در یک جامعۀ کنترل شده، افراد دارای اعتبار، هویت یک انسان برتر را به خود می‌گیرند تا رویای مادام العمر انسان برای سفر فضایی را تحقق بخشند. در این جامعه، تنها افرادی که «معتبر» شناخته می‌شوند می‌توانند به درجات بالایی برسند و پیشرفت کنند و فرد «نامعتبر» تنها در کارهای سطح پایین به کار گرفته می‌شود.

این فیلم با ایدۀ خود، معنای نژادپرستی را آنطور که ما می‌شناسیم تغییر می‌دهد. در این جامعه نژادپرستی رسما ممنوع است، اما در واقع، خود بخشی از زندگی است. همان طور که در فیلم گفته می‌شود، قاعده “این نیست که کجا هستید بلکه چگونه به دنیا آمده‌اید” حاکم است.

متروپلیس (Metropolis)

اگر عاشق داستان‌های علمی تخیلی هستید، احتمالاً با فیلم صامت آلمانی «متروپلیس» محصول ۱۹۲۷ آشنا هستید، فیلمی که به سرعت به صدمین سالگرد تولد خود نزدیک می‌شود و هنوز هم از آن به عنوان یکی از تأثیرگذارترین فیلم‌های تمام دوران یاد می‌شود.

اگر منصف باشیم، تماشای «متروپلیس» همیشه آسان نبوده است. برش اصلی که بیش از دو ساعت و نیم زمان آن است، دهه‌ها پیش گم شد و تلاش‌های مختلفی در طول سال‌ها برای بازگرداندن نسخه‌ای تا حد امکان به نسخۀ اصلی انجام شده است. جدیدترین و موفق‌ترین آنها، انتشار نسخه‌ای در سال ۲۰۱۰ بود که زمان آن ۱۴۸ دقیقه بود و تقریباً تمام محتوای اصلی را شامل می‌شد.

داستان فیلم در شهری در آینده اتفاق می‌افتد، جایی که ثروتمندان با استثمار طبقه کارگر ـ که در سالنهای ماشینی مرگبار زحمت می‌کشند و در زیر زمین زندگی می‌کنند – رشد می‌کنند. داستان اصلی حول محور عاشق شدن پسر پیشوای شهر به یک معترض طبقه کارگر و پیوستن به ماموریت او برای تبدیل متروپلیس به مکانی برای برابری می‌گذرد. یک خانم ربات ترسناک نیز وجود دارد که احتمالاً برای کسانی که آن را ندیده‌اند، این فیلم بیشتر به خاطر آن مشهور است.

امروز ممکن است آن داستان خیلی عجیب به نظر نرسد، اما وقتی به یاد می‌آورید که فیلم متروپلیس تقریبا یک قرن پیش ساخته شده است، همه چیز تاثیرگذار می شود. «متروپلیس» با دنیای فیلم‌های مدرن فاصلۀ زیادی دارد، اما به عنوان یک اثر ماندگار در تاریخ سینما، ارزش دیدن را دارد.

مارجوری پرایم (Marjorie Prime)

از تمام کسانی که سالها با ما زندگی کرده‌اند و در طول سفر زندگی همراهی‌مان کرده‌اند، چه چیز باقی مانده است؟ البته که خاطرات؛ اما خاطرات چیست و چگونه کار می‌کند؟ اصلا وجود خاطرات برای چیست؟ اینها سوالاتی است که کارگردان جاه‌طلب و بااستعداد، مایکل آلمریدا، می‌خواهد در فیلم خود به آن پاسخ بدهد.

داستان «مارجوری پرایم» که در آینده‌ای نزدیک اتفاق می افتد، دنیایی را نشان می‌دهد که در آن فناوری، به افراد داغدار اجازه می‌دهد تا با عزیزان متوفی خود به شکل هوشمندی ارتباط برقرار کرده و زندگی کنند. آنها در واقع از طریق هولوگرام‌های پیچیده می‌توانند با نسخه‌های جوان‌تر از والدین خود ملاقات کنند.

«مارجوری پرایم» بیش از آنکه دربارۀ «گذشته» باشد، در مورد ارزش و بهای خاطره و شرح و بسط سوگواری است. دربارۀ رنجهای جسم و ذهن در زندگی و دربارۀ خاطراتی است که محو می‌شوند.

این فیلم بر اساس نمایشنامه «مارجوری پرایم» اثر جردن هریسون در سال ۲۰۱۴ ساخته شده است. این نمایشنامه مورد تحسین گسترده قرار گرفت و در فهرست نهایی جایزه پولیتزر در دستۀ درام و همچنین برنده چندین جایزۀ بین‌المللی دیگر شد.

جدول اطلاعات فیلمها

* «هنر هفتم» با الهام از نام «هنرهای هفت‌گانه» در زمان ارسطو، نام سلسله مطالبی در مجلۀ آنلاین خوبو است که هر بار به بررسی یکی از لیست‌های محبوب سینما در موضوعات مختلف می‌پردازد.

مطالب پیشین:

• هنر هفتم ـ هفت فیلم برتر دیوید لینچ

منابع

برای تهیۀ این لیست در سایت خوبو از منابع زیر استفاده شده است:

• Hildy Johnson’s blog – children of men review
• Marjorie Prime review – melancholy sci-fi offers poignant tale of love after life
• Life Magazine 1927-03-24: Vol 89 Iss 2316
• The Impact of Science Fiction Film on Student Understanding of Science

بیشتر بخوانید

• معرفی فیلم «دختری گمشده /A Girl Missing»