احساس تقصیر یا گناه برداشتی اندوهگین در مورد کلمات، کارها و افکار است. بروز این احساس همراه با نشانه‌های متعددی از جمله بی‌خوابی، ناامیدی، اضطراب، عزت نفس پایین، بی‌حسی عاطفی، خود تخریبی، افکار وسواسی مکرر، فقدان حس لذت و احساس گسستگی نسبت به اهداف است.
به گزارش سایت خوبو، انسان بطور طبیعی مستعد انجام خطا و اشتباه است بنابراین مهم است که فرد یاد بگیرد چگونه بر احساس تقصیر و سرزنش خود غلبه کند. انتقاد مکرر و داوری مدام خود، باعث تشدید احساس گناه در فرد می‌شود. در اینجا چند راهکار را برای غلبه بر این احساس منفی با هم می‌خوانیم.
یادگیری از گذشته
غیر ممکن است که بتوانید تمام اشتباهات گذشته را جبران کنید اما برای فرار از گذشتۀ غم‌انگیز باید شرایط را پذیرفت. نشخوار فکری و غرق شدن در گذشته نمی‌تواند چیزی را اصلاح کند. تنها نکتۀ مهم این است که از خطاها درس گرفت تا بتوان در آینده از وقوع مسائل ناخوشایند مشابه جلوگیری کرد. در اینجور مواقع باید از خود سه پرسش اساسی پرسید:
الف) علت انجام دادن آن اشتباه چه بوده است؟
محرک‌هایی را که احساسات و اعمال شما را برمی‌انگیزانند شناسایی کنید.
ب) حرکات و رفتار شما چه چیزی را در مورد خودتان و دیگران می‌گوید؟
ج) اگر فرصت دوباره‌ای داشته باشید، چه کار متفاوتی را انجام خواهید داد؟
عذرخواهی و جبران
معذرت‌خواهی باعث ترمیم آسیبهای عاطفی در انسان می‌شود. عذرخواهی صمیمانه، پشیمانی و ندامت شما را نسبت به فردی که آسیب دیده است می‌رساند. این نشان می‌دهد که شما قصد دارید در آینده از بروز اشتباهی مشابه جلوگیری کنید. ممکن است در برخی از مواقع نتوانید پاسخ مثبتی از طرف مقابل دریافت کنید زیرا گاهی بازیابی اعتماد از دست رفته کاری دشوار است. عذرخواهی صمیمانه به شما کمک می‌کند تا بر اوضاع غلبه کنید زیرا توانسته‌اید احساسات خود را به درستی بیان کنید. همچنین، عذرخواهی از کسی که رنجیده است نشان می‌دهد که در برابر اشتباهات خود پاسخگویید. برای معذرت‌خواهی صمیمانه و موثر بایستی:
الف) نقش خود را در اتفاق پیش آمده بپذیرید.
ب) دست از بهانه‌جویی بردارید.
یافتن سرچشمه‌ها
برای غلبه بر احساس گناه باید منبع آن را پیدا کنید. گاهی این احساس طبیعی است به ویژه اگر از عمل خود آگاه باشید. به عبارت دیگر، شما می‌توانید احساس تقصیر در مورد مسائلی داشته باشید که نقشی در آن داشته یا نداشته‌اید. به خاطر بسپارید که سرزنش خود برای چیزهایی که نمی‌توانید کنترلی بر آنها داشته باشید می‌تواند اوضاع را بدتر کند. در نتیجه باید وضعیت را تجزیه، تحلیل و بررسی کنید تا علت اصلی بروز احساس تقصیر را بیابید. در پاره‌ای از موارد ممکن است بدلیل تمرکز بیش از اندازه بر روی خود، احساس تقصیر در تمام امور داشته باشید که می‌بایست یاد بگیرید که آن را متوقف کنید.
تعیین مرزها
گاهی احساس گناه در نتیجۀ نامشخص بودن مرزها در روابط انسانی است. بعنوان مثال، به دلیل اینکه نمی‌توانید نیازهای دیگری را برآورده کنید احساس گناه دارید. پس باید مرزهای سالم و متناسب با سلیقه و زندگی خود را به وجود بیاورید. مشخص کردن توقعاتِ منطقی، ضروری است زیرا به شما کمک می‌کند تا مرزهای انتظار در مورد خود و مخصوصا دیگران را شناسایی کنید.
تغییر در سبک زندگی
برای غلبه بر احساس گناه باید به این نکته نیز توجه داشت که افراد خاص یا برخی مکان‌ها ممکن است پیش روی شما قرار بگیرند که می‌توانند موجب تشدید و تحریک احساسات منفی و عذاب‌آور در شما شوند. در مواجه با چنین شرایطی لازم است تا با دوستان جدید آشنا بشوید که بتوانید از انرژی و معاشرت با آنها استفاده کرده تا موقعیت‌های تلخ و وسواس‌های ذهنی را از خود دور کنید. سعی کنید تا دوستان تازه‌ای را وارد زندگی‌تان کنید و افرادی را که به هر نحوی در گذشته باعث تشدید احساسات منفی در شما شده‌اند را کنار بگذارید.
رشد عزت نفس
احساس گناه در انسان با شرم همراه است و این می‌تواند باعث کاهش عزت نفس گردد. بهبود عزت نفس می‌تواند در غلبه بر حس گناه و شرم موثر باشد. بنابراین لازم است تا خود را صرف‌نظر از وضعیتی که در آن هستید، ببخشید. وجود باورهای منفی و محدودکننده در ذهن مجالی برای رشد عزت نفس باقی نمی‌گذارند. برای تقویت آن باید نسبت به شناسایی باورهای منفی نسبت به خود تلاش کرده و آنها را به چالش بکشید.
باید بررسی کنید تا ببینید چرا برخی از باورهای ناراحت‌کننده را نسبت به خود بدست آورده‌اید و علت باور شما به آنها چیست. پیشنهاد می‌شود که آنها را بر روی تکه کاغذی نوشته و فهرستی برای خود تهیه کنید. آنگاه بر روی آن تمرکز کرده تا دریابید آیا علت بروز آنها واقعی است یا تنها زاییدۀ تخیلات شماست. یکی دیگر از راهکارها برای افزایش عزت نفس، ایجاد تعادل منطقی میان «بله» و «نه» گفتن‌های شماست. در اکثر مواقع، «نه گفتن» شما را از افتادن در دام بسیاری از تله‌های ذهنی رهایی می‌بخشد.
سخن پایانی
غلبه بر احساس گناه و تقصیر، نقش مهمی در بهبود وضعیت عاطفی و جسمی دارد. مهم است به این نکته توجه کنید که شما نمی‌توانید رویدادهای گذشته را تغییر دهید. بنابراین ، زمان آن فرا رسیده است که از اشتباهات خود یاد بگیرید و حرکت کنید.
بیشتر بخوانید
سم‌زدایی ذهن از منفی‌گرایی
کنترل رفتارها و مهارتهای جدید زندگی
معروفترین روان‌شناس‌های تهران را بشناسید
نظرات کاربران