آرماتور به معنی میل‌گردی است که در کارهای ساختمانی مورد استفاده قرار می‌گیرد. اشخاصی می‌خواهند وارد صنعت ساخت‌وساز شوند توجه داشته باشند که آرماتور را با میله داخل بتن اشتباه نگیرند؛ زیرا این کلمه انواع میل‌گردها و تمامی فولادهایی که از میلگرد درست می‌شوند را در بر می‌گیرد. به‌طورکلی فرایند استحکام‌بخشی سازه ساختمانی بر عهده آرماتور است. در این مقاله با توصیف فرایند صفر تا صد آرماتوربندی برای ساختمان شما را با این عملیات آشنا خواهیم کرد. با ما جهت آشنایی با انواع آرماتور همراه باشید.
معرفی انواع آرماتور مورد استفاده در ساختمان
همان‌طور که اشاره کردیم نام دیگر آرماتور میلگرد بوده و آنها به انواع مختلفی تقسیم می‌شوند. ازاین‌رو می‌توان گفت که آرماتورها بسیار متنوع هستند.
- میلگرد با فولاد پر کربن: این میلگرد چون سیاه‌رنگ بوده با نام میلگرد سیاه معروف شده است. استفاده از آن مطابق با نظر مهندسان صورت می‌گیرد چراکه شکننده بوده و باعث می‌شود که بتن‌های اطراف آن بشکند.
- میلگرد با پوشش اپوکسی: اگر پوشش اپوکسی در اطراف میلگرد سیاه قرار بگیرد به آن میلگرد با پوشش اپوکسی خواهند گفت.
- میلگرد گالوانیزه: این نوع از میل‌گردها در مقایسه با میلگرد سیاه در برابر زنگ‌زدگی چهل برابر مقاومت بیشتری دارد. به همین علت طرف‌داران بیشتری دارد.
- میلگرد نرم و بدون آج
- میلگرد نیمه‌سخت با آج
- میلگرد سخت با آج پیچیده
- راستا
- مخاموت
- سنجاقک
- خرک
- رکابی
- ادکا
- کربن
- گالوانیزه
- فایبر گلس
- فولاد استنس
آرماتور خرک چیست؟
اگر جزو افرادی هستید که در صنعت ساخت‌وساز مشغول به کارید، به‌احتمال زیاد اسم آرماتور خرک را شنیده‌اید و مطلع هستید که معمولاً آرماتور خرک را با نام میلگرد خرک نیز صدا می‌زنند. جالب است بدانید بر خلاف دیگر انواع آرماتور این مدل در پایدارسازی و مستحکم کردن فونداسیون استفاده می‌شود و کاربرد سازه‌ای ندارد.
شکل این میلگرد به‌گونه‌ای است که قسمت بالای آن در کش فوقانی قرار می‌گیرد و قسمت پایینی آن بر روی دو پاشنه در جهات مخالف هم روی مش تحتانی جای‌گذاری می‌شوند. از آرماتور خرک برای درست‌کردن فاصله میان کش فوقانی و مشت تحتانی استفاده می‌شود. میلگرد خرک را معمولاً به‌گونه‌ای در ساختمان قرار می‌دهند که کش فوقانی پایداری و استحکام خود را تا قبل از بتن‌ریزی حفظ کند.
نکته مهم درباره آرماتور خرک
در نظر داشته باشید که آرماتور به‌هیچ‌عنوان نباید بر روی بتن مگر قرار بگیرد. چرا که رطوبت بتن ممکن است به میل‌گردهای اصلی نفوذ کند و موجب شود که آنها زنگ بزنند. فراموش نکنید که زنگ زدن آهن از جمله میل‌گردهای ساختمان باعث می‌شود که آسیب جدی به سازه ساختمانی وارد شود. همچنین وجود زنگ‌زدگی در آهنی که بتن بر روی آن قرار می‌گیرد باعث ترک خوردن بتن خواهد شد.
در کمال تأسف پس از برخی از مجریان ساخت‌وساز برای کاهش هزینه صرف شده تعداد اسپیسرها را کم می‌کنند. به همین علت مجبور هستند که آرماتور را بر روی بتن قرار دهند. در این صورت باری که بر روی مش فوقانی قرار دارد از طریق خرک بتن مگر وارد می‌شود که این کار استاندارد نبوده و ممکن است آسیب‌های جبران‌ناپذیری را به بار بیاورد. افرادی که مالک ساختمان هستند سعی می‌کنند بر صفر تا صد آرماتوربندی برای ساختمان نظارت داشته باشند.
بررسی ابعاد آرماتور خرک
برای محاسبه کردن عرض خرک ابتدا عرض فونداسیون نواری را اندازه می‌گیرند و دوبرابر ضخامت کاور بتن را از آن کم می‌کنند. به‌عنوان‌مثال اگر عرض نواری پس از اندازه‌گیری ۱۶۰ سانتیمتر بود آن را منهای 10 سانتیمتر (استاندارد کاور بتن ۵ سانتیمتر است که دوبرابر آن ده سانتیمتر می‌شود) خواهیم کرد.
اکنون با این محاسبه ساده می‌دانیم که عرضه خرک ۱۵۰ سانتیمتر است. فراموش نکنید که اگر در یک ساختمانی این مقدار را درست محاسبه نکنید آرماتورهای طولی کناری مش فوقانی به‌درستی در جای خود قرار نمی‌گیرند.
برای محاسبه ارتفاع خرک‌ها باید ضخامت کاور بتن بالا و پایین را داشته باشیم. به‌علاوه قطر آرماتورهای طولی و عرض مش تحتانی و فوقانی نیز در محاسبه ارتفاع خرک تأثیرگذار است. به‌طورکلی ابعاد پایه و پاشنه خرک‌ها متناسب با ارتفاع آنها بین ۳۰ تا ۵ سانتیمتر انتخاب می‌شود. استانداردترین و مستحکم‌ترین حالت 50 سانتیمتر است.
آرماتور حرارتی چیست؟
آرماتور حرارتی برای مقاوم‌سازی ساختمان‌ها مورداستفاده قرار می‌گیرند. باوجوداینکه ساختار کلی یک ساختمان برای مالک و سازنده آن اهمیت بسیاری دارد اما مقاوم‌سازی آن بر عهده میل‌گردها است و باید در انتخاب آن دقت بیشتری به خرج داده شود.
جهت افزایش استقامت ساختمان در برابر حوادث و بلایای طبیعی از انواع میل‌گردها مخصوصاً آرماتور حرارتی استفاده خواهند کرد. اگر می‌خواهید یک ساختمان مقاوم داشته باشید باید بر صفر تا صد آرماتوربندی برای ساختمان نظارت کنید و تأکید داشته باشید که از انواع آرماتورها به مقدار کافی استفاده کنند.
معمولاً این آرماتورها را به طور افقی در سقف قرار می‌دهند و چون بخشی از بار ساختمان بر روی آنها منتقل می‌شوند امکان دارد که در برابر نیروهای وارد شده به آن آسیب‌پذیرتر گردد؛ لذا در انتخاب جنس آنها دقت کنید. از دیگر کاربردهای میلگرد حرارتی در ساختمان‌ها می‌توان به پیشگیری از فروپاشی دیافراگم سقف اشاره کرد. همچنین وجد آنها باعث می‌شود که قدرت باربری سازه افزایش یابد. مهم‌ترین و جذاب‌ترین کاربرد میلگرد حرارتی کاهش احتمال ریزش سقف در هنگام رخ‌دادن حوادث طبیعی (زلزله) و یا انسانی (آتش‌سوزی) است.
آیا می‌توان آرماتوربندی حرارتی را جایگزین کرد؟
برخی از مهندسین سازه اعتقاد دارند که به‌کاربردن آرماتور حرارتی در ساختمان فایده‌ای ندارد و هیچ تأثیری در کاهش ترک‌های سقف نخواهد داشت و خرید آنها را بیهوده می‌دانند. این افراد با پیشنهاد دادن بتن الیافی به‌جای بتن پوششی سقف و کاهش مقدار آب سیمان و به‌کاربردن مواد افزودنی روان‌ساز در سیمان عدم وجود آرماتور را جبران می‌کنند.
عملیات صفر تا صد ساختمان‌سازی و آرماتوربندی چگونه است؟
صفر تا صد آرماتوربندی برای ساختمان با آرماتوربندی برای مکان‌های دیگری مانند استخر متفاوت است. در ساختمان‌ها باید اسکلت بتنی ساخته شود و سپس آرماتورها در قالب‌های فلزی جای‌گذاری گردند و بعد از آن فرایند بتن‌ریزی صورت گیرد. چون آرماتورها انواع مختلفی دارند باید به طور صحیح و درست در جای خود قرار داده شوند تا استحکام سازه با مشکل مواجه نباشد همچنین عدم جای‌گذاری صحیح ظاهر نامناسبی را برای ساختمان ایجاد خواهد کرد.
میلگرد راستا که با نام آرماتورهای طولی و عرضی معروف هستند برای افزایش مقاومت کششی بتن استفاده می‌شود. به علاوه میلگرد ادکا را برای تحمل نیروی برشی به کار می‌برند. همچنین از خاموت برای جلوگیری از پخش شدن ترک در بتن یا پیشگیری از بیرون زدن میل‌گردهای دیگر استفاده می‌کنند.
از میلگرد رکابی معمولاً در دیوارهای بتنی برای نگه‌داشتن مقاطع طولی و عمودی به هنگام بتن‌ریزی استفاده خواهند کرد. میل‌گردهای خرک نگهدارنده‌ها هستند و فاصله دو شبکه میلگرد را کنترل می‌کنند.
برای انجام عملیات صفر تا صد آرماتوربندی برای ساختمان باید چهار مرحله طی شود.
گودبرداری
گودبرداری محل ساختمان باید با نظارت مهندس سازه و مهندس نقشه‌کشی انجام گیرد. حضور این اشخاص برای تعیین تعداد طبقات و مشخص‌کردن طول و عرض فونداسیون الزامی است.
فراموش نکنید که مهندسان ناظر باید از شروع گودبرداری در آن محل حضور داشته باشند؛ زیرا باید جنس خاک و سستی آن نیز در نظر گرفته شود. در طول خاک‌برداری می‌بایست مصالحی که باعث سختی ساختمان می‌شوند مانند سنگ‌ریزه، قلوه‌سنگ، شن، ماسه و.. از محل پی‌ریزی ساختمان جمع شود.
زمانی که گودبرداری به درستی انجام شد و محل ساختمان عمقی بیش از ۲ متر یافت مرحله بعدی انجام می‌شود.
پی‌ریزی و آرماتوربندی
در ساختمان‌های مختلف مراحل و آرماتوربندی متفاوت است و مهندس سازه تشخیص می‌دهد از چه نوع روشی استفاده کنند اما به‌طورکلی جهت آرماتوربندی باید اسکلت بتنی تشکیل شود و آرماتورها درون قالب‌های فلزی قرار گیرند و سپس عملیات بتن‌ریزی انجام گیرد.
قالب‌بندی
قالب‌بندی آرماتورها بسیار مهم است. در ایران از قالب‌های چوبی استفاده می‌کنند البته قالب پلاستیکی هم وجود دارد که آنها نیز مورد تأیید مهندسان هستند.
فراموش نکنید که این مرحله برای مقاوم‌سازی ساختمان بسیار مهم است. قبل از قالب‌بندی باید آنها را چرب کنید تا آنها به بتن نچسبند. نکته دیگری که باید رعایت کنید مقدار چربی است که در قالب‌ها استفاده می‌کنید. اگر این کار به‌صورت اصولی و صحیح انجام نشود مرحله بعدی به‌خوبی پیش نخواهد رفت.
بتن ریزی
با انجام تمام مراحل قبلی و آرماتوربندی ساختمان به مرحله بتن‌ریزی می‌رسیم زمانی که این مرحله به طور دقیق انجام شود سازه اصلی ساختمان حاضر خواهد شد. بتن‌ریزی معمولاً بر روی سقف ساختمان یا پایه هس آن انجام می‌شود اما بتنی که در عملیات آرماتوربندی تأثیرگذار است.
معرفی انواع روش‌های آرماتوربندی
۴ مدل آرماتوربندی وجود دارد که مهندس سازه بنا بر وضعیت ساختمان تصمیم می‌گیرد از آن استفاده کند. هرکدام از این روش‌ها مراحل متفاوتی دارند که باید به طور صحیح انجام شود.
- جوشی
- اتکایی
- مکانیکی
- پوششی
جمع بندی
در این مقاله سعی کردیم تمام مراحل صفر تا صد آرماتوربندی برای ساختمان را توضیح دهیم. البته توجه داشته باشید که برخی از مرحله‌ها بسیار مختصر بودند و برای یافتن توضیحات بیشتر باید از پیمانکار مربوطه سؤال کنید.
در این مقاله از مجله خوبو سعی کردیم با معرفی انواع آرماتور و روش‌های آرماتوربندی شما را با کلیات این کار آشنا کنیم. امیدواریم برای شما مفید بوده باشد.
نظرات کاربران