هنر شفاف اندیشیدن با ترجمه عادل فردوسی پور یکی از کتاب‌های پرفروش در بازار ایران است. این کتاب نیز مانند جز از کل با تلاش نشر چشمه و یک مارکیتنگ موفق به چیزی بزرگتر از استانداردهای موردانتظار نویسنده رسیده است. این بین البته نباید نام عادل فردوسی پور را نیز در شهرت یافتن این کتاب نادیده گرفت. در ادامه بیشتر با کتاب، نویسنده، مترجم و فضای آن آشنا خواهید شد. با سایت خوبو همراه باشید.
| نام کتاب | هنر شفاف اندیشیدن | The Art of Thinking Clearly |
| نویسنده | رولف دوبلی |
| گونه ادبی | ناداستان |
| انتشارات در ایران | چشمه |
| مترجم | عادل فردوسی‌پور، بهزاد توکلی، علی شهروزی |
| خرید آنلاین | |
| دانلود نسخه آنلاین | |
| دانلود نسخه صوتی |
ناداستان چیست؟
ناداستان یا ادبیات غیرداستانی، برگردانی از واژه‌ی Nonfiction است. ادبیات در غرب به دو گونه fiction و nonfiction تقسیم می‌شود. در فارسی، بنا بر گواهی متخصصان، برگردانی اشتباه به کار رفته و داستان و ناداستان در نظر گرفته شده است. افسانه و راستینه؛ چیزی است که زبان‌شناسان توصیه می‌کنند و این بین افسانه، همان fiction است.
در چیزی که ما به عنوان ناداستان می‌شناسیم، اگرچه گاهی از عناصر داستان استفاده می‌شود، شخصیت‌ها نمود عینی دارند. مثل انسان‌های واقعی، اماکن موجود، تاریخ‌های مهم، آمارهای به واقعیت نزدیک و اطلاعاتی پذیرفته شده. در واقع هرچه در ناداستان می‌خوانیم، مستند و واقعی است. در جایگاه مقایسه، عموم چیزهایی که نویسنده در داستان می‌نویسد، از تخیل او نشات می‌گیرد.
هدف از ناداستان، تعمیم‌پذیری است. در واقع مردم با خواندن ناداستان می‌‌توانند با آن هم‌ذات‌پنداری کنند و آن را جدی بگیرند. ناداستان فرم‌ها و موضوعات متفاوتی می‌تواند داشته باشد. زندگی‌نامه‌ها، کتاب‌های تاریخی، کتب درسی، کتاب‌های علمی آموزشی، مقاله‌ها، خبر و گزارش‌ها، یادداشت‌ها، نامه‌ها و نقدهای ادبی همگی در دسته‌ی ناداستان قرار می‌گیرند.
هنر شفاف اندیشیدن
هنر شفاف اندیشیدن کتابی از رولف دوبلی نویسنده و کارآفرین سوئیسی بود که در سال 2013 منتشر شد. نوشته‌های روبلی در سال‌های منتهی به تاریخ یاد شده در هفته‌نامه‌هایی در کشورهای مختلف اروپایی به چاپ می‌رسید. بعدها این نوشته‌ها جمع‌آوری و در دو کتاب به زبان آلمانی به انتشار رسید. کتاب، به زبان‌های مختلف در چند کشور از جمله ایران و انگلیس نیز به چاپ رسید. سال 1394، نشر چشمه این کتاب را با ترجمه عادل فردوسی‌پور، بهزاد توکلی و علی شهروزی به چاپ رساند. هنر شفاف اندیشیدن تا سال 1400 به چاپ صد و هشتم رسیده است.
نویسنده در کتاب سراغ تجربیات خود، یک سری تحقیقات و نظر صاحب‌نظران می‌رود. هدف کتاب این است که مخاطب را با خطاهای شناختی آشنا کند. به گواه دوبلی، ناتوانی در اندیشه‌ی شفاف یا به اصطلاح خطای شناختی، باعث می‌شود فرد از منطق منحرف شود. هدف دوبلی بیشتر خطاهایی است که دائما در هنگام تصمیم‌گیری‌ها درگیرش خواهیم شد. این اشتباهات به گواه نویسنده در تمام طول تاریخ بشریتکرار شده است.
کتاب 99 فصل دارد و در هر فصل، دوبلی بر اساس مشاهدات علمی، آماری و یک سری استدلال سعی می‌کند با مثال‌هایی ساده خطاهایی که در شناخت و تصمیم‌گیری ما اتفاق می‌افتد را شرح دهد. او حتی به این 99 مورد هم رضایت نداده و باور دارد خطاهای شناختی بیشتری در ادامه شناخته و شرح داده خواهد شد.
هنر شفاف اندیشیدن مانند بسیاری دیگر از کتاب‌های موفقیت قصد دارد ما را به سرعت به سوی موفقیت و خوشبختی رهنمون سازد. کتاب، این کار را با زبانی ساده انجام می‌دهد تا بتواند به شکلی ملموس، ما را از اشتباهات تکراری دور سازد.
ترجمه فارسی کتاب
ترجمه‌ی کتاب با سرپرستی عادل فردوسی پور و دو نفر از دانشجوهای او در دانشگاه شریف در سال 1393 آغاز و در فروردین 1394 به اتمام رسید. ترجمه کتاب شامل 325 صفحه است. فردوسی پور در مقدمه کتاب، با اشاره‌ای به ورزش موردعلاقه خود فوتبال، نوشته است:
«تصور کنید در زمین فوتبال هیچ خطایی اتفاق نمی‌افتاد. آن وقت واژه‌ای به نام پنالتی، اخطار و اخراج هم معنا نداشت. اشک‌ها و لبخندها محو می‌شدند و زیبایی فوتبال هم رنگ می‌باخت. آدم‌ها شبیه ربات‌های برنامه‌ریزی شده‌ای بودند که وظیفه‌شان بردن بدون کوچک‌ترین اشتباه بود. حالا تصور کنید در این جهان پهناور که هزاران زمین فوتبال را در خود جای داده، قرار می‌شد هیچ انسانی دچار خطا و اشتباه نشود؛ آیا جهان بهتری داشتیم؟ جنگ‌افروزی‌ها به پایان می‌رسید؟ جرم و جنایت از صفحه روزگار محو می‌شد؟
مقدمه‌ی کتاب هنر شفاف اندیشیدن
رولف دوبلی
رولف دوبلی تاجر و نویسنده سوئیسی در سال 1966 در لوزرن سوئیس متولد شد. دوبلی در دانشگاه سنت‌گالن فلسفه و مدیریت تجارت خواند و فارغ‌التحصیل شد. پس از آن در شرکت‌های سوئیسی زیادی در پست‌های مدیریت فعالیت کرد. طی دهه دو هزار او یک برنامه تلویزیونی در سوئیس داشت و در آن در خصوص شفاف اندیشیدن صحبت می‌کرد.
نکته مهم در مورد کتاب‌های دوبلی این است که همگی به آلمانی نوشته شده‌اند. با این حال هنر شفاف اندیشیدن، هنر خوب زندگی کردن و پیگیر اخبار نباشید نسخه انگلیسی هم دارند.
عادل فردوسی پور
فردوسی پور که نیاز به معرفی ندارد، در مهر 1353 در یزد با اصالتی رفسنجانی به دنیا آمد. او را به عنوان گزارشگر فوتبال، تهیه‌کننده برنامه‌های ورزشی، مجری تلویزیون، مترجم و مدرس دانشگاه می‌شناسیم. او از دهه هفتاد کار خود را در مطبوعات و بعد تلویزیون آغاز کرد. از سال 1378 با راه‌اندازی برنامه نود در شبکه سوم به شهرت رسید و این برنامه را تا 19 سال بعد ادامه داد. برنامه نود در این دوره بارها به عنوان پرمخاطب‌ترین برنامه تلویزیون معرفی شده بود.
اولین کتاب منتشرشده توسط عادل فردوسی پور به سال 1388 برمی‌گردد. او در این سال قراردادی با نشر چشمه امضا کرد و کتاب فوتبال علیه دشمن را برای آنها ترجمه کرد. چاپ این کتاب که فضایی ورزشی-سیاسی دارد، توجه بسیاری را به خود جلب کرد. هرچند که عدم رضایت نویسنده کتاب سایمون کوپر از این ترجمه، حاشیه‌های زیادی را طی یک دهه اخیر برای فردوسی پور ایجاد کرده است.
دومین کار او یک دانشنامه فوتبال بود که چندان مورداهمیت واقع نشد. سومین ترجمه فردوسی پور، کتاب هنر شفاف اندیشیدن بود که بسیار مورد توجه قرار گرفت. پس از آن نیز، او کتاب دیگری از همین نویسنده به نام هنر خوب زندگی کردن را سال 1397 ترجمه کرد. پیگیر اخبار نباشید آخرین کتاب منتشر شده با ترجمه فردوسی پور است که سال 99 به چاپ رسید و یکی دیگر از کارهای دوبلی است.
انتقادها به کتاب
برخلاف شهرتی که کتاب در ایران به دست آورده است، در سایت گودریدز نمره‌ی 3.8 از 5 دریافت کرده است.
مشکلات مربوط به دزدی ادبی
مهمترین انتقادی که به کتاب هنر شفاف اندیشیدن وارد شده مربوط به نسیم طالب نویسنده لبنانی-آمریکایی است. طالب، دوبلی را به سرقت ادبی متهم کرده است. طالب چندین بار به این کتاب حمله کرده است. همینطور کریستوفر چابریز محقق روانشناسی آمریکایی به موارد متعددی اشاره کرده است که دوبلی نقل‌قولی را آورده اما آن را در گیومه قرار نداده تا به نام خود آن را تمام کند. دوبلی این مورد را سعی کرد در چاپ‌های ثانویه تغییر دهد. از نکات جالب ویکی‌پدیای فارسی کتاب این است که در آن اثری از انتقادات نیست و به جای آن تعریف‌هایی از رسانه‌های داخلی جا گرفته است.
مشکلات منطقی
گاردین در سال 2013 در انتقاد به کتاب نوشته است:
برای شفاف دیدن مشکل شفاف اندیشیدن به اثر برخورداری (یا مالکیت) فکر کنید. ما بیشتر از اینکه چیزهایی را از دست دهیم متنفریم تا حدی که از به دست آوردن آنها لذت می‌بریم.
در اوایل دهه نود، دنیل کانمن روانشناس آمریکایی و همکارانش تصمیم گرفتند در یک تحقیق علمی ماگ‌‌های قهوه خود را به نیمی از گروهی از محصلین دوره کارشناسی بدهند. قصد این بود که این گروه، ماگ خود را به گروهی دیگر که ماگ نداشتند بفروشند و بررسی شود گروه دوم تا چه اندازه حاضر هستند بابت این ماگ‌ها هزینه کنند. به طور متوسط صاحبان ماگ فکر می‌کردند ماگ آنها دو برابر مقدار واقعی (6 دلار) ارزش دارد، چون متعلق به آنها بود. اما آیا این یک تفکر اشتباه است؟ تحقیقات نشان می‌دهد این لحظه اول برخورداری، چیزی شبیه به زمانی است که ساعت پدربزرگتان به شما می‌رسد. ارزش ساعت در آن لحظه بالاتر از ارزش مادی آن است.
تعجبی ندارد که با بک‌گراند گره‌خورده با کارآفرینیِ دوبلی، زندگی جریانی سریع از سودیابی و تصمیماتی شبیه به بازی مجموع-صفر است. اخبار در این فضا، بی‌ارزش انگاشته می‌شود. او فکر می‌کند اخبار به شما کمک نمی‌کند تا تصمیمات بهتری در زمینه‌های مهم زندگی و کسب و کار خود بگیرید. هنر واقعی شفاف اندیشیدن این نیست که بیایید از دیدگاه‌های شخصی دیگر از اینکه چه چیزی عقلانی است و چه چیزی خیر کمک بگیرید. این است که بتوانید بین مسائل روزمره و اخلاقیات شخصی ارتباطی برقرار کنید.
جایگاه کتاب خارج از ایران
حقیقت این است که کتاب هنر شفاف اندیشیدن مانند بسیاری دیگر از کتاب‌های پرفروش نشر چشمه، تنها در ایران به چنین شهرتی رسیده‌اند. صفحه ویکی پدیای این کتاب تنها به پنج زبان در دسترس است. شاید بد نباشد کتاب را با کتابی از نویسنده دیگری که از آن صحبت شد، یعنی نسیم طالب مقایسه کنیم. کتاب قوی سیاه نسیم طالب در ویکی پدیا به 14 زبان در دسترس است.
همینطور با مقایسه دو کتاب در گوگل ترندز که ابزاری مناسب برای بررسی توجه‌ها به یک کتاب است، به جایگاه متفاوت دو کتاب می‌رسیم. همانطور که در مورد کتاب جز از کل توضیح دادیم، تبلیغات گسترده نشر چشمه و وجود یک مترجم سلبریتی از دلایلی است که باعث می‌شود چنین کتاب‌های پرفروش شوند.
نظرات کاربران