بورس چیست؟ این سؤالی است که طی سال‌ها بسیاری را کنجکاو به ورود به این بازار کرد. برخی از این افراد سود کافی از آن دریافت کرده‌اند و برخی همچون اتفاقات چند سال اخیر با ضررهای جبران‌ناپذیری روبه‌رو شده‌اند. اما شاید دلیل اصلی این سود و زیان آشنایی یا عدم آشنایی با مفاهیم و اصطلاحات بورسی این بازار باشد.
برای تبلیغات در این صفحه و دریافت قیمت و جزییات با شماره 09122252370 در واتس اپ یا تلگرام تماس بگیرید.
بسیاری حتی نمی‌دانند بورس چیست، فقط به‌سرعت به آن وارد شده و سرمایه‌های خود را به‌صورت ناشیانه در آن سرمایه‌گذاری کردند. اما برخی با مطالعه و یادگیری آن توانسته‌اند سرمایه‌گذاری‌های خوبی را به سرانجام برسانند و سود قابل‌توجهی از آن دریافت کنند. در این مطلب از مجله خوبو تلاش کرده‌ایم تا حدی به این سؤال پاسخ دهیم و باب آشنایی با مفاهیم و اصطلاحات بورسی پرکاربرد را باز کنیم.
بورس چیست؟
کلمه بورس را زیاد شنیده‌ایم، ولی شاید ندانیم واقعاً بازار بورس چیست؟ همان‌طور که از نام آن مشخص است بورس یک بازار است، بازار نیز مکانی است که در آن خریدوفروش انجام می‌شود. می‌توان در بازارها دارایی‌های فیزیکی همچون خانه، زمین، خودرو، طلا، جواهرات و … را معامله کرد، همچنین بازارهایی نیز برای معامله دارایی‌های مالی سندی همچون سهام و اوراق مشارکت وجود دارد. بورس را می‌توان نوعی از حالت دوم دانست که در آن سهام و اوراق مالی مربوط به کسب‌وکارها و شرکت‌های مختلف و تحت شرایط خاص خریدوفروش می‌شود.
اما نام بورس نیز داستان‌های جالبی برای گفتن دارد. این نام‌گذاری به اواسط قرن 13 باز می‌گردد. گفته می‌شود صراف‌ها و دلال‌های آن زمان برای معامله اوراق بهادار، اوراق مشارکت و اسناد مالی جلوی محوطه خانه فردی به نام واند بورس که فرد سرشناسی بود جمع می‌شدند. در طی سال‌ها این نام بر روی بازارهای مشابه ماند و کسانی که برای خریدوفروش دارایی‌ای خاصی اقدام می‌کردند به بازاری به نام بورس مراجعه می‌کردند. امروزه 3 نوع بورس به نام‌های بورس کالا، ارز و اوراق بهادار به‌جامانده است.
مفاهیم و اصطلاحات بورسی
حال که می‌دانیم بورس چیست وقت آن رسیده است تا با برخی از مفاهیم و اصطلاحات بورسی بیشتر آشنا شویم. دانستن این اصطلاحات می‌تواند کمک کند تا در زمان برخورد با آن‌ها درک بهتری از موضوعات و روند فعالیت بورس داشته باشیم. افرادی که می‌خواهند در این حوزه شروع به فعالیت کنند نیز باید این مفاهیم را بشناسند و معنی مفهوم آن‌ها را به‌خاطر بسپارند. این‌گونه در زمان بررسی گزارش‌های و اخبار مربوط به معاملات می‌توانند با عملکرد بهتری اقدام کنند. اگر نمی‌دانید معنی و مفهوم برخی از اصطلاحات بورس چیست در ادامه این مطلب با ما همراه باشید.
سهم یا سهام
سهم یا سهام یکی از مجموعه دارایی‌هایی است که در بورس اوراق بهادار خریدوفروش می‌شود. به عبارت دیگر یعنی مقدار یا بخشی از دارایی یک شرکت، کسب‌وکار، پروژه و … که در قالب سهام به فروش می‌رسد. به زبان ساده‌تر سهام یعنی بخشی از سرمایه‌های مالی یکی شرکت که در قالب سهم‌های کوچک تقسیم شده است. خریداران نیز با تغییر قیمت سهام به همان اندازه در سود و زیان شرکت‌ها سهیم خواهند بود. شرکت‌ها به‌صورت سهامی خاص و عام تشکیل می‌شوند. شرکت‌های سهامی عام اجازه می‌دهند خریداران با خرید بخشی از این سهم بخشی از مالکیت شرکت را نیز داشته باشند.
برگه سهام
برگه سهام برای بازارهای اوراق بهادار مدرکی برای نشان‌دادن مالکیت سهام توسط شماست. برای آن که دقیق‌تر بدانیم که برگه سهام بورس چیست بگذارید مثالی بزنیم. برای آن که بتوانیم مالکیت خودرو، ملک یا هر کالای فیزیکی گران‌قیمت را تعیین کنیم از اسناد مالکیت استفاده می‌کنیم. برگه سهام نیز نوعی سند مالکیت مربوط به میزان و رقم سهامی است که توسط شما خریداری می‌شود. در برگه سهام علاوه بر ارزش و مقدار سهامی خریداری شده نام ارائه‌دهنده سهام، فرد مالک آن سهم و نماد سهم نیز درج می‌شود.
نماد بورسی
نماد بورسی همچون لقبی است که به سهام یک شرکت یا پروژه داده می‌شود. این کار هم برای راحتی در عنوان کردن نام آن سهام و هم برای دسته‌بندی راحت‌تر شرکت به کار می‌رود. به‌طورکلی نماد بورسی بر اساس ترکیبی از خلاصه نام شرکت و صنعتی که در آن فعالیت می‌کند انتخاب می‌شود. به طور مثال خساپا نماد گروه خودروسازی سایپا به‌حساب می‌آید. به علت طولانی بودن نام برخی از سهام‌ها و شرکت‌ها کاربران بیشتر علاقه به استفاده از نام نماد بورسی دارند. علاوه‌برآن استفاده از نماد یک زبان مشترک به همه کاربران و علاقه‌مندان به فعالان حوزه بورس و اوراق بهادار می‌بخشد.
عرضه اولیه
این موضوع یکی از محبوب‌ترین اصطلاحات بازار بورس است، فهمیدن مفهوم عرضه اولیه چیست کار سختی نیست. عرضه اولیه یعنی ارائه اولین سهام در بازار، البته این موضوع به معنی تازه‌تأسیس بودن شرکت نیست. برخی از شرکت‌ها سهام عرضه اولیه خود را سال‌ها پس از شروع فعالیت انجام می‌دهد. به‌عنوان‌مثال برخی از شرکت‌های استارتاپی مطرح همچون دیجی‌کالا بعد از سال‌ها هم‌اکنون به فکر ورود به بازار سهام هستند. همین موضوع نیز مفهوم عرضه اولیه را تا این حد محبوب کرده است، چون تشخیص سهام سودآور باتوجه‌به فعالیت شرکت راحت‌تر است.
بازار اولیه
این عبارت و اصطلاحی که در بخش بعدی در مورد آن صحبت می‌کنیم یکی از مهم‌ترین مواردی است که برای درک بورس چیست باید به آن توجه کنیم. بازار اولیه در واقع جایی است که عرضه اولیه در آن صورت می‌گیرد. در این بازار بسیاری از شرکت‌ها می‌توانند با ارائه مستقیم سهام و پذیره‌نویسی نیازهای مالی خود را برطرف کنند. به‌عنوان‌مثال شرکت هواپیمایی که نیاز به خرید هواپیمای جدیدی دارد می‌تواند سهام خود را برای خرید ارائه کند. اگر ما این سهام را خریداری کنیم آن را در بازار اولیه خریده‌ایم و به قول قدیمی‌ها داغ داغ از تنور درآورده‌ایم.
بازار ثانویه
همان‌طور که در بخش قبل گفتیم مفهوم بازار اولیه و بازار ثانویه عبارات مهمی هستند. در واقع هر دوی این عبارات با هم مرتبط هستند و همدیگر را تکمیل می‌کند. گفتیم که بازار اولیه مربوط به اولین باری است که سهام در بورس ارائه می‌شود. معنی بازار مربوط به خریدوفروش این سهام در نوبت‌های بعدی و بین سهام‌داران دیگر است. به طور مثال اگر درخواست خرید یک سهام از مجموعه کرمان موتور را داشته باشیم باید یا تا عرضه اولیه بعدی صبر کنیم که ممکن است مدت‌ها طول بکشد یا از فردی که این سهام را دارد خریداری کنیم. این خرید در بازار ثانویه انجام می‌شود.
شاخص‌های بورس
شاخص‌های بورس کار بررسی تاریخچه یک سهم و یا کل بازار را راحت‌تر می‌کند. چندین نوع شاخص وجود دارد که هرکدام از آن‌ها وضعیت بازار بورس را از جهات مختلف مورد بررسی قرار می‌دهند. البته بیشتر افراد به شاخص کل توجه می‌کنند که از برآیند شاخص‌های دیگر حاصل می‌شود. شاخص‌های مرسوم برای بررسی وضعیت سهام‌ها و بازار به‌طورکلی 7 بخش کلی تقسیم می‌شوند، در زیر این شاخص‌ها را به‌صورت اجمالی بررسی می‌کنیم.
- شاخص کل؛
- شاخص کل (هم وزن)؛
- شاخص قیمت (وزنی – ارزشی)؛
- شاخص قیمت (هم وزن)؛
- شاخص آزاد شناور؛
- شاخص بازار اول؛
- شاخص بازار دوم.
قیمت اسمی
همان‌طور که از نام این عبارت مشخص است قیمت اسمی به معنی قیمتی است که فقط به‌عنوان نام بر روی سهم گذاشته می‌شود. قیمت اسمی هر سهم در اساسنامه و در زمان پذیره‌نویسی تعیین می‌شود. این قیمت به‌صورت کلی مبلغ 100 تومان در نظر گرفته می‌شود که بر روی برگه سهام نیز ثبت می‌شود. هر سهم ممکن است باتوجه‌به فعالیت شرکت یا پروژه و تغییرات بازار و یا حتی تأثیرات فرهنگی و اجتماعی قیمتی بیشتر از این میزان ارزش‌گذاری شود که ازآن‌پس با همان قیمت در بازارهای ثانویه خریدوفروش خواهد شد.
کد معاملاتی (بورسی)
کد بورسی یا معاملاتی کد شناسایی است که برای انجام معاملات در بازار سرمایه‌گذاری اوراق بهادار به هر فرد داده می‌شود. این کد همچون کد ملی مشخص‌کننده وضعیت فردی ما در بازار خواهد بود. در اصل هر فرد یک کد منحصربه‌فرد برای خود دارد که از طریق آن اقدام به انجام معاملات خود می‌کند. اگر بخواهیم کد معاملاتی دریافت کنیم باید از سامانه سجام اقدام کنیم و پس از احراز هویت کد خود را از این سامانه دریافت کنیم. توجه داشته باشید که شرکت‌های کارگذاری برای خریدوفروش سهام به این کد نیاز خواهند داشت.
شرکت کارگزاری
شرکت کارگزاری مؤسسه‌ای مالی است که در زمینه خریدوفروش بورس فعالت می‌کند. اگر بخواهیم در این بازار فعالیت کنیم باید از طریق یک کارگزاری اقدام کنیم، کارگذاران مجوز‌های لازم برای انجام فعالیت‌های خریدوفروش در بازار بورس را دارند. درواقع کارگذارها به‌عنوان یک واسطه در بین بازار و سرمایه‌گذار شناخته می‌شوند. درآمد این مجموعه‌ها نیز بر اساس درصدی کارمزد از هزینه خریدوفروش سهام بررسی می‌شود. اگر بخواهیم لیستی از کارگذاران معتبر در زمینه بورس داشته باشیم کافی است به سایت سازمان بورس مراجعه کنیم و لیست کارگذاران این سازمان را مشاهده کنیم.
سبد گردانی
همه اصطلاح معروف همه تخم‌مرغ‌های خود را در یک سبد نگذارید را شنیده‌ایم، این عبارت بازار نیز اشاره به همین اصطلاح دارد. سبد گردانی با کمک تخصص و تجربه کارگزاران انجام می‌شود. کارگذاران با پخش کردن مبلغ سرمایه‌گذاری وکلای خود بر روی سهام‌های مختلف مقدار ضرر را برای ایشان کاهش می‌دهند. سبد گردانی نیز به فرایندی گفته می‌شود که در آن کارگذاران سهام‌ها و اوراق سودآور را به سبد سهام سرمایه‌گذار وارد می‌کنند و سهام‌های ضرر ده را به فروش می‌رسانند. این‌گونه ریسک را برای متقاضی کاهش می‌دهند.
صندوق‌های سرمایه‌گذاری بورس
صندوق‌های سرمایه‌گذاری برای افرادی که به‌تازگی قصد شروع سرمایه‌گذاری روی اوراق بهادار را دارند و هنوز نمی‌دانند که بازار بورس چیست گزینه بسیار مناسبی است. تازه‌واردها ممکن است سرمایه یا دانش مناسب برای فعالیت در این بازار را نداشته باشند یا وقت و زمان کافی برای بررسی نمادهای بورسی متنوع برای ایشان فراهم نباشند. درصورتی‌که به‌عنوان یک تازه‌وارد شروع به کار می‌کنیم بهتر است به سراغ صندوق‌های سرمایه‌گذاری برویم تا ریسک ضرر را کاهش دهیم. این صندوق‌ها در سطوح مختلف می‌توانند سودهای متنوع با درصد ریسک‌های متنوع را ضمانت کنند.
سود پیش‌بینی شده
سود یکی از اصلی‌ترین مفاهیم مورداستفاده در بازارهای مختلف است، کسی که نداند سود چیست نمی‌تواند بفهمد واقعاً بازار بورس چیست؟ اما سود یک مفهوم خاص ندارد، یکی از مفاهیم سود در بازار اوراق بهادار سود پیش‌بینی شده (EPS) است. سود پیش‌بینی شده رقمی است که شرکت بر اساس برنامه‌های خود و شرایط پیشرو پیش‌بینی می‌کند. این رقم سود هر سهم پیش از کسر مالیات خواهد بود. به‌عبارت‌دیگر اگر سود و زیان پیش‌بینی شده کل شرکت را حساب کنیم و بر تعداد کلی سهام شرکت تقسیم کنیم می‌توانیم به مقدار سود پیش‌بینی شده هر سهم برسیم.
فرمول سود پیش‌بینی شده (EPS):
EPS= (سود و زیان کل شرکت / تعداد سهام کل شرکت)
سود تقسیمی
یکی دیگر از پرکاربردترین مفاهیم سود در بازار سود تقسیمی است. سود تقسیمی (DPS)به معنی سودی است که به‌ازای هر سهم به سهام‌دار پرداخت می‌شود. البته برخلاف اصطلاح قبلی که سود پیش‌بینی می‌شد در این مورد سود پس از پایان دوره یا بازه زمانی مشخصی و بر اساس سود موجود محاسبه و به سهام‌داران تعلق خواهد گرفت. فرمول در این مورد کمی متفاوت است. مجموع سود سهام‌داران ممتاز باید از مجموع سودهای سهام در طول یک بازه زمانی کسر شود. سپس عدد به‌جامانده بر تعداد سهام هادی در همان بازه زمانی تقسیم شود.
فرمول سود تقسیمی (DPS):
DPS= (تعداد سهام عادی طی یک بازه زمانی / مجموع سود سهام‌داران ممتاز – مجموع سودهای سهام در طول یک بازه زمانی)
تحلیل تکنیکال بورس
تحلیل تکنیکال، تکنیکی است که برای پیش‌بینی وضعیت سهام آینده نزدیک استفاده می‌شود. در این روش با استفاده از نمودارهای وابسته همچون تغییرات قیمت سهام، حجم معاملات صورت‌گرفته و شاخص‌های سهام می‌توانیم یک آینده احتمالی از وضعیت سهام در آینده نه‌چندان دور ارائه دهیم. البته این تکنیک خطاها و اشتباهاتی نیز دارد. برای آن که بتوان یک پیش‌بینی دقیق ارائه دهیم باید سال‌ها این کار را تکرار کنیم و تجربه کافی در بازار بورس و سهام داشته باشیم. این تکنیک به‌راحتی و از طریق دوره‌های آموزشی یا کتاب‌های خودآموز قابل یادگیری است.
جمع‌بندی
بورس بازاری است که در آن خریداران مشغول به خرید دارایی‌های فیزیکی یا غیرفیزیکی خود هستند. بازار بورس اوراق بهادار نیز از اواخر قرن 13 میلادی و به‌واسطه خریدوفروش اوراق بهادار توسط مردم عادی به وجود آمد. این بازار برای خریدوفروش اوراق و دارایی‌های غیرفیزیکی به راه افتاد و در طی سال‌ها منبع درآمد بسیاری از سهام‌داران در سرتاسر جهان بوده است. اما پیش از آن که بدانیم خود بورس چیست باید با اصطلاحات و عبارات پرکاربرد آن آشنا شویم. قطعاً نمی‌توان تمامی این اصطلاحات را معرفی و بررسی کنیم، ولی در این مطلب تلاش شد برخی از مهم‌ترین آن‌ها را معرفی کنیم.
نظرات کاربران