در گذشته‌های دور گاه یک نجار می‌توانست صفر تا صد یک خانه را بسازد و به مشتری تحویل بدهد. ما از آن دوره فاصله زیادی داریم. در دوره‌ی ما طراحی و ساخت ویلا و آپارتمان، مراحل بسیار متنوعی دارد. چیزی که برای انجام هر بخش آن، نیاز به استخدام متخصص وجود دارد. حالا برای اینکه روی ملکی لقبِ خانه مهندسی ساز بگذارند، باید کارهای زیادی در آن انجام شود یا نشود. صحبت از سازه‌ای است که در هر بخش، بدون نظر افراد بی‌تخصص، با حضور و نظارت افراد حرفه‌ای کار شده است. این کار مراحل بسیار گوناگونی خواهد داشت که با بخش‌های مهم آن در ادامه آشنا خواهید شد. با سایت خوبو همراه باشید.
بررسی‌ها
مرحله اول برای به ثمرنشاندن ویلا یا آپارتمان این است که سازنده از ماهیت زمین مطمئن باشد. زمین مصرفی برای ساخت می‌تواند در ابتدا چند حالت مختلف داشته باشد. می‌تواند به صورت زمین بایر و آماده‌ساخت باشد. ممکن است به صورت کشاورزی باشد و برای ساخت آن نیاز به تغییر کاربری داشته باشید. یا حتی ممکن است در حال حاضر ساختمان دیگری در آن به صورت کلنگی وجود داشته باشد که باید برای حذف آن، به اصطلاح کوبیدن کارهای لازم را انجام می‌دهند.
به هر هر حال قدم اولیه این است که وضعیت زمین را پیش از خرید آن بررسی شود. در موارد بسیاری احتمال مشکل وجود دارد. ممکن است زمین موردصحبت مشکلاتی مانند وقفی‌بودن داشته باشد. ممکن است سند مالکیت آن دارای مشکلاتی باشد. این امکان وجود دارد که زمین توانایی تغییر کاربری را نداشته باشد. ممکن است خانه‌ی کلنگی‌ای که سازنده اقدام به خرید آن می‌کند، از سوی شهرداری یا دهداری اجازه ساخت آپارتمانی بلندمرتبه یا ویلایی بزرگ را نداشته باشد. سازنده پیش از اقدام عملی با مراجعه به شهرداری منطقه و مشورت با افراد مطلع در این زمینه می‌تواند به اطلاعات خوبی برسد. اصل اساسی برای خرید زمین یا خانه کلنگی این است که عجله در آن بی‌معنی است و باید وقت زیادی به جستجو و بررسی اختصاص داده شود.
کسب مجوز
پس از خرید، سازنده به دنبال مجوزهای لازم برای ساخت می‌رود. پس از بازدید اولیه از سوی شهرداری و صادر شدن مجوز کشیدن نقشه، سازنده به تکاپوی نقشه می‌افتد. برای ساخت خانه مهندسی ساز باید سراغ مهندسان بروید. عموما شیوه کار این است که سازنده سراغ دفاتر مهندسی می‌رود. سپس طی صحبت با معماران باتجربه، انتظارات خود را از خانه‌ای که مدنظر دارد، بیان می‌کند. یکی از مراحل پیش از کشیدن پلان این است که تیم مهندسی با دقت بالا زمین را بررسی می‌کنند و نقشه آن را با ریز جزئیات (از جمله میزان و جهت شیب، جنس خاک و پوشش گیاهی) درج می‌کنند. انتظارات سازنده با واقعیات زمین، قوانین و عرف سنجیده می‌شود و در نهایت نقشه ساختمان در اختیار سازنده قرار می‌گیرد
نقشهی مورداشاره باید موردتائید شهرداری یا دهداری منطقه باشد. ممکن است ایراداتی به نقشه وارد شود و لازم شود تغییراتی در آن اعمال شود. در صورت تائید کامل نقشه، پروانه ساختمان از سوی شهرداری صادر می‌شود. پروانه شامل موارد زیر می‌شود:
- مساحت زیر بنا
- تعداد طبقات
- نوع اسکلت ساختمان
- مشخصات متقاضی صدور پروانه
- شماره پلاک ثبتی ملک
- نام مهندسین ناظر
- تاریخ صدور پروانه
- کروکی زمین
وقتی پروانه در دست مالک باشد، می‌تواند قدم‌های اولیه را بردارد. می‌تواند خود برای ساخت کار را شروع کند یا این مسئله را به یک پیمانکار بپردازد. به هر حال، باید کار طبق پروانه و نقشهی تائید شده پیش برود. در صورت وجود مغایرت، سازنده باید اقدام به پرداخت جریمه کند. البته گاهی تخلفات بیش از اندازه هستند و رای به تخریب ممکن است صادر شود.
از چیزهای دیگری که در دفتر مهندسی می‌تواند مشخص شود، نمای داخلی ساختمان خواهد بود. نیازها و سلیقه‌ی سازنده، خانواده یا شرکای او اینجا می‌تواند کار را بسیار متنوع کند.
آماده سازی
همانطور که گفته شد ممکن است در زمان خرید زمین، در آن درخت یا خانه‌ای کلنگی وجود داشته باشد. حتی مشکلی که در بسیاری زمین‌های کوه‌پایه‌ای در شمال وجود دارد این است که زمین شیبدار است. سازنده یا پیمانکار در این مرحله باید مشکلات سر راه ساخت را بردارند. خانه کلنگی را بکوبند یا درخت‌ها را قطع نمایند. در این زمینه قوانین ایمنی زیادی وجود دارد که باید حتما آنها نسبت به آنها دقت کرد.
در مواردی که شیب مشکل‌زا است، آنها سعی می‌کنند به شیوه‌های مختلف شیب را به نحوی با کندن پی از آن حالت مشکل‌زا خارج کنند. البته در زمانی که شیب مشکل‌زا باشد می‌توان با خاکبرداری یا خاکریزی بخشی از شیب را گرفت اما این کار در مقیاس بزرگ توصیه نمی‌شود. به همین دلیل تیم مهندسی قطعا با بررسی زمین از همان ابتدا تلاش کرده‌اند پلان رو به گونه‌ای بکشند که شیب مشکل‌زا نباشد. همینطور توجه به مسئله‌ی احتمال فرسایش و زه‌کشی صحیح برای جلوگیری از آن، در چنین مواقعی بسیار اهمیت پیدا می‌کند.
گودبرداری
وقتی همه‌چیز آماده‌ی ساخت شد، قدم اول گودبرداری است. پس از تطابق دادن ابعاد زمین با نقشه، گودبرداری یا کندنِ پی آغاز می‌شود. برای اینکار معمولا از ماشین‌آلات سنگین استفاده می‌شود اما تمام کار با آنها نیست و تیم پِی‌کنی برای بالا بردن دقت کار همزمان و پس از ماشین‌آلات مشغول خواهد بود.
بتن ریزی
وقتی کندن پی به پایان می‌رسد، بتن‌ریزی شروع می‌شود. ریختن بتن از آن جهت است که بتوان اسکلت ساختمان را کار کرد.
در قسمت‌های مختلف فندانسیون، از میلگرد و آهن‌آلات مختلف طبق نیاز هر نقطه از خانه استفاده می‌شود. به بتنی که در این زمان ریخته می‌شود، بتن مگر یا لاغر می‌گویند. در هر متر مکعت بین 100 تا 150 کیلوگرم از این بتن ریخته می‌شود. دو دلیل اساسی برای اینکار وجود دارد:
- جلوگیری از تماس بتن اصلی فندانسیون با خاک و نفوذ شیره بتن به خاک
- رگلاژ کف فندانسیون و ایجاد سطحی صاف جهت ادامه ریختن پی
حدود ده سانتی‌متر ضخامت بتن مگر خواهد بود. این بتن با میکسر بتن به محل پروژه آورده می‌شود. پس از ریخته شدن بتن، کارگرها روی آن را با ماله صاف می‌کنند. در ادامه برای چند ساعت به این بتن آب داده می‌شود تا مقاومت خوبی پیدا کند.
پس از کامل شدن بتن ریزی، در این مرحله با خط‌کشی روی آن، نقشه ساختمان مشخص می‌شود. جای ستون‌ها و دیوارها با رنگ یا نخ مخصوص روی زمین مشخص می‌شود.
آرماتوربندی
اینجا جایی است که تیم آرماتوربندی از راه می‌رسد. آنها با میلگردهایی که برای این پروژه طراحی شده‌اند، محل‌های مهم نقشه را روی بتن پیاده می‌کنند. در واقع وظیفه تیم آرماتوربندی این است که شبکه‌ای از میلگردها در کف ساختمان در شروع ایجاد کنند که توانایی تحمل فندانسیون و کل ساختمان را داشته باشد. وقتی کار به اینجا رسید، به اصطلاح فندانسیون قالب‌بندی می‌شود. در این مرحله بتن ریزی در داخل قالب‌های آرماتور انجام می‌شود. بتنی که توسط میکسر به محل پروژه می‌آید، با پمپ تخیله می‌شد و البته از دستگاه ویبراتور برای مرتعش کردن و متراکم کردن بتن استفاده می‌شود. پس از بتن‌ریزی بار دیگر باید به بتن برای چند ساعت آب زد وگرنه بتن به اصللاح می‌سوزد.
پس از کف، ستون‌ها نیز با همین روش و با کمک آرماتوربند‌ها کار می‌شوند.
اسکلت
یکی از انتخاب‌هایی که سازنده دارد، اینجاست. او باید انتخاب کند اسکلت بتنی می‌خواهد یا فلزی. عموما در دوره فعلی سازندگان به دنبال اسکلت بتنی می‌روند و چند عامل را می‌توان این بین مهم دانست. مهمترین عامل، ارزان‌تر بودن استفاده از اسکلت بتنی است. همینطور مسئله انعطاف‌پذیری در طراحی و ساخت اینجا نقش مهمی ایفا می‌کنند. با این حال اسکلت بتنی مشکلاتی نیز دارد، برای مثال اینکه احتمال یکنواخت نبودن کیفیت در آن وجود دارد.
از سوی دیگر اسکلت فلزی نیز فوایدی دارد. برای مثال اینکه سبک‌تر است و وزن کلی ساختمان کمتر خواهد بود. برای سازه‌های بلند مناسب‌تر است و خاصیت ارتجاعی دارد. حتی در خصوص مناطقی که خاک سست دارند توصیه می‌شود. با اسکلت فلزی سرعت ساخت نیز بالا می‌رود. یک نقطه ضعف اسکلت فلزی عدم دوام آن در برابر آتش‌سوزی است. در صورت آتش‌سوزی، اسکلت بتنی توانایی بالاتری در دمای پانصد درجه و بالاتر نشان می‌دهد.
دیوارچینی و سقف
وقتی اسکلت زده شود، بنا کار خود را شروع می‌کند و دیوارها چیده می‌شوند. این بین باید هماهنگی خوبی با تاسیسات الکتریکی و لوله‌کشی وجود داشته باشد تا نیاز نشود برای رد کردن سیم یا لوله تخریبی در آینده صورت بگیرد. موارد بیشتری نیز در دیوارچینی مدنظر قرار داده می‌شود. از جمله جای درها، پنجره‌ها، هواکش‌ها و چییزهایی از این دست.
اینکه از چه مصالحی جهت دیوارچینی استفاده می‌شود، مسئله‌ای است که معمولا به منطقه‌ای که خانه در آن ساخته می‌شود ربط دارد. یک سری مصالح بومی مناطقی خاص هستند و در مناطقی دیگر توجیه اقتصادی یا حتی منطقی ندارند. برای مثال در منطقه‌ی شمال کشور استفاده از بلوک بیشتر است و در مناطق کویری عموما از آجر استفاده می‌شود. با این حال انتخاب‌ها در این بخش گوناگون هستند و با توجه به نیاز و هزینه‌ای که سازنده می‌کند، می‌تواند متغیر باشد.
وقتی دیوارچینی به اتمام می‌رسد، کار روی سقف شروع می‌شود. سقف نیز با توجه به زیست منطقه می‌تواند گوناگون باشد. برای مثال در شمال سقف‌ها به دلیل بارندگی زیاد به صورت شیبدار هستند. در آنها از ایرانیت، حلب، سفال، ورق‌های پلی کربنات یا آندولین استفاده می‌شود.
نازک کاری و تاسیسات
نازک‌کاری در واقع پوشش نهایی روی ساختار شکل گرفته‌ی ساختمان است. به بیانی دیگر، چیزی که بیننده آن را می‌بیند. مصالح مربوط به نازک‌کاری، چیزهایی هستند که کف، دیوار و سقف را پوشش می‌دهند. این مرحله که می‌تواند زمان زیادی بگیرد و باید دقت بسیاری در خصوص آن به خرج برود، شامل کاشی‌کاری، نقاشی سقف و دیوارها، تاسیسات الکتریکی، تاسیسات مکانیکی، در و پنجره و چیزهایی از این دست را شامل می‌شود.
نمای ساختمان
برای نمای ساختمان، راهکارهای بسیار متنوعی وجود دارد. افراد طبق سلیقه می‌توانند از راه‌هایی مانند چوب، شیشه، سنگ، آجر و غیره برای زیباسازی نمای ساختمان استفاده کنند. این بین سنگ در سال‌های اخیر به دلیل استحکام بالاتر طرفداران بیشتری پیدا کرده هرچند از لحاظ مالی، قیمت بالاتری دارد.
محوطه‌سازی
ویلاها و آپارتمان‌ها شامل بخش محوطه و فضای سبز نیز می‌شوند. به خصوص در ویلاها، محوطه‌سازی بیشتر جدی گرفته می‌شود. در حیاط ممکن است شاهد گل‌کاری یا کاشت درخت، نصب آلاچیق، باربکیو، استخر یا حوض، نورپردازی و مجسمه باشد. در خصوص استخر نیاز به کسب مجوز از شهرداری وجود دارد اما در موارد دیگر از جمله آلاچیق، چنین نیازی وجود ندارد.
نتیجه نهایی
مشکلاتی این بین کار را تهدید می‌کند. مشکلات مالی ممکن است باعث شود سازنده سراغ افراد باتجربه و خوش‌نام یا لوازم باکیفیت نرود. همینطور اعتماد بیش از اندازه به افراد غیرمعتمد به عنوان پیمانکار به خصوص در شمال کشور باعث ایجاد مشکلات فراوانی شده است. از سوی دیگر علاقه بیش از اندازه افراد برای ایجاد تغییر فراتر از چیزی که دفتر مهندسی به وی اجازه داده، گاهی ایجاد مشکلاتی کرده است.
با این همه، در صورتی که از قوانین طبعیت شود، نتیجه پایانی می‌تواند بسیار دلپذیر باشد و در عین حال از قوام و کیفیت بسیار خوبی بهره‌مند شود. اینها چیزی هستند که خانه مهندسی ساز را می‌سازند.
نظرات کاربران