همه چیز در مورد گچ مورد استفاده در ساختمان

گچ جزو مصالح ساختمانی است که از سنگ گچ موجود در طبیعت به دست می‌آید. سنگ گچ به‌صورت سولفات دو کلسیم آبدار در منابع سطح زمین یافت می‌شود و پس از خرد شدن و انتقال به کوره به شکل پودرهای بسیار ریز سفیدرنگ برای مصارف ساختمانی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

این نوع مصالح در صنایع مختلف کاربرد دارد اما از جمله کاربردهای رایج آن مربوط به صنعت ساختمان است. کار با این مصالح ساختمانی دارای پیچیدگی و ریزه‌کاری مخصوص به خود است، ازاین‌رو برای استفاده از آن به مهارت و ترفندهای خاص نیازمند است.

این متریال برای پوشش سطوح مختلف و دکوراتیو نمودن آن‌ها به کار می‌رود و به دلیل داشتن رنگ سفید، جلوه‌ای تمیز و روشن به فضا می‌بخشد. برای گچ مورد استفاده در ساختمان رعایت یکسری نکات بسیار حائز اهمیت است که همراه با معرفی انواع طرح‌های گچ در ادامه به آن‌ها می‌پردازیم.

ویژگی‌های گچ مورد استفاده در ساختمان

• گچ مورد استفاده در ساختمان بسیار سبک بوده و ازاین‌رو استفاده از آن هیچ‌گونه بار اضافی بر ساختمان وارد نمی‌کند.
• استفاده از آن می‌تواند به‌نوعی سبب ایجاد عایق صوتی و حرارتی شود.
• خاصیت شکل‌پذیری گچ مورد استفاده در ساختمان بالا بوده و می‌توان آن را به اشکال مختلف درآورد.
• در صورت کثیف شدن، امکان تمیز کردن آن به‌راحتی وجود ندارد.
• بزرگ‌ترین ایراد گچ مورد استفاده در ساختمان جذب رطوبت و طبقه کردن در اثر آن است. اعمال این ماده بر روی سطوح فلزی موجب ترکیب‌شدن آن با فلزات و تولید سولفات می‌شود، در نتیجه عمر قطعه موردنظر کاهش پیدا می‌کند. ازاین‌رو قبل از پوشش سطوح آهنی، مسی و سربی با گچ باید یک‌لایه ضد زنگ روی آن‌ها قرار گیرد.
• مقاومت این متریال در برابر حریق بالا بوده و یک متریال کندسوز محسوب می‌شود.

آشنایی با انواع طرح‌های گچ‌بری

همان‌طور که می‌دانید سقف یکی از قسمت‌های مهم هر مکانی است که اگر با روش‌های مدرن مانند گچ‌بری سقف یا سقف کاذب و هزاران روش دیگر آن را تزئین کنید می‌تواند نما و ظاهری شیک به خانه شما بدهد. گچ‌بری به علت خاصیت شکل‌پذیری، چسبندگی، رنگ مطلوب، کاربرد آسان، فراوانی و مهم‌تر از همه قیمت مناسب بسیار برای طراحی ساختمان‌ها رواج پیدا کرده است. 

این خدمات برای تمامی سقف‌ها خانه‌مانند سقف آشپزخانه، پذیرایی و همچنین راهرو و اتاق‌ها ارائه می‌شود که در صورت نیاز و تمایل می‌توانید این خدمات را همراه با نور مخفی و خدمات تزئینی دیگر استفاده کنید تا جلوه‌ای شیک‌تر به خانه دهید.

از گچ‌بری برای مکان‌های مختلف استفاده می‌شود که در زیر به آن‌ها اشاره خواهد شد.

گچ‌بری لوستر

گچ‌بری دور لوستر، سقف منزل شما را از یکنواختی از بین می‌برد. در بسیاری از مواقع حتی به‌کارگیری یک مدل شیک دور لامپ می‌تواند در تزیین سقف بسیار کارساز باشد.

استفاده از طرح‌های گچ‌بری دور لوستر مدرن و جدید همراه با نورپردازی نقش بسزایی در زیبایی معماری داخلی منازل دارد.

طرح‌های دیگری که برای ساخت گچ‌بری دور لوستر به سبک کلاسیک مورد استفاده قرار می‌گیرند عبارت‌اند از طرح‌های گل و برگ، تزیینات اسلیمی و ختایی، طرح پارچه، طرح‌های سنتی و غیره که این گچ‌بری‌ها هم به‌صورت پیش‌ساخته و هم به شکل اجرا در محل ایجاد می‌شوند و میزان بزرگ یا کوچک بودن و یا سادگی و پرزرق‌وبرق بودن آن بستگی به سفارش مشتری دارد.

گچ‌بری اتاق

اتاق‌خواب محل استراحت است، هر چه فضای اتاق‌خواب شیک‌تر و زیباتر باشد، می‌تواند تأثیر بسیار مطلوبی بر روحیه شما داشته باشد.

گچ‌بری اتاق‌خواب همانند بخش‌های مختلف منزل از اهمیت بالایی برخوردار است. در گچ‌بری بخش‌های مختلف خانه لازم است هماهنگی کلی در اولویت قرار گیرد.

گچ‌بری اتاق‌خواب بهتر است ساده و درعین‌حال مناسب با گچ‌بری سقف انجام شده برای کل ساختمان باشد.

گچ‌بری نور مخفی سقف

نورپردازی در دکوراسیون داخلی بسیار مهم است زیرا موجب بهتر دیده‌شدن فضا و دیزاین منزل شده زیبایی آن را دوچندان می‌کند.

نور مخفی به اجرای هر نورپردازی گفته می‌شود که منبع تولید نگریست که به‌صورت مستقیم دیده نمی‌شود و فقط نوری که ایجاد می‌کند به چشم ما می‌رسد.

چیزی که به اسم نور مخفی رواج دارد با استفاده از شیلنگ‌های نورانی در سقف‌ها و داخل گچ‌بری‌ها اجرا می‌شود.

نکات کاربردی در مورد گچ‌بری ساختمان

استفاده از گچ مورد استفاده در ساختمان و حتی در بخش‌های دیگر نیازمند ترفندهایی برای گرفتن نتیجه بهتر است تعدادی از این ترفندها را در ادامه مطالعه خواهید کرد.

• گچ در ساختمان در برابر آب و رطوبت مقاومت ندارد؛ بنابراین در مقابل رطوبت بسیار ضعیف عمل می‌کند. ازاین‌رو از گچ نباید در فضاهای مرطوب استفاده شود.
• گچ در ساختمان نسبت به سایر مصالح ساختمانی سرامیکی سبک‌تر است و این یک مزیت در طراحی نمای ساختمان و سبکی وزن آن محسوب می‌شود .
• گچ به‌سرعت با آب واکنش داده، متبلور و سخت می‌شود. برای کندگیر کردن گچ، باید ملات گچ کشته تهیه کرد. البته این ملات تنها برای پوشش نهایی دیوار و سفیدکاری استفاده می‌شود و به دلیل مقاومت پایین، ضخامت آن از ۱ تا ۲ میلیمتر بیشتر باشد.
• هنگام استفاده از گچ در ساختمان باید در نظر داشت که گچ فلزات را سولفاته می‌کند بنابراین فلزات نباید در تماس مستقیم با گچ باشند .
• وجود گچ در خاک محل اجرای پروژه (بیش از ۴ درصد) سبب کاهش عمر مفید سازه می‌شود.
• در صورت استفاده از خاک در ملات، باید به نسبت گچ‌وخاک توجه کرد. این نسبت می‌تواند از نصف تا دو برابر گچ مورد استفاده در ساختمان باشد که این میزان به قدرت گچ و زودگیری گچ دارد، هرچقدر گچ زود گیرتر باشد به خاک بیشتری نیاز دارد .
• استفاده از گچ‌های پلیمری به‌جای گچ‌های مورد استفاده در ساختمان معمولی به چسبندگی بیشتر، دیر گیر بودن و پرت کم‌تر گچ، مقاومت بالاتر در برابر ضربه و فشار، مقاومت بسیار بالاتر در برابر رطوبت، عدم ترک‌خوردگی و اجرای تک‌مرحله‌ای بدون نیاز به گچ‌وخاک منجر می‌شود.

بهبود خواص گچ با سیمان و روان‌کننده گچ

رنگ تیره سیمان خاکستری به دلیل وجود سولفات آهن و سولفات منیزیم در سیمان است. همچنین دوده ناشی از سوخت نیز باعث رنگ تیره سیمان می‌شود. پس جهت سفید شدن سیمان باید سولفات آهن و منیزیم از سیمان حذف شوند.

روان‌کننده گچ یا روان‌ساز گچ مورد استفاده در ساختمان در حقیقت یک نوع افزودنی به شکل پودر مانند است که برای روان‌سازی، از آن را به ملات گچ اضافه می‌کنند. این امر باعث ایجاد روانی بیشتر در سیمان و ملات است که میزان آب مصرفی در دوغاب را کاهش می‌دهد. از این روان‌کننده‌ها به‌صورت پودری جهت ترکیب با گچ مورد استفاده در ساختمان در بازار جهت خرید موجود است و جهت استفاده مقدار لازم مصرفی را از یک متخصص بپرسید.

برای استفاده از این نوع افزودنی گچ می‌بایست آن ‌را به پودر گچ اضافه کنید و مخلوط کنید تا هموژن شود سپس آب را به آن اضافه کنید تا ملاتی رقیق و روان حاصل شود. با این کار، مقدار آب کم‌تری مورد استفاده قرار می‌گیرد و به همین دلیل مقاومت مکانیکی گچ افزایش قابل‌ملاحظه‌ای پیدا می‌کند.

روش استفاده از افزودنی روان‌ساز

افزودنی فوق روان‌ساز گچ مورد استفاده در ساختمان را باید به‌صورت خشک با پودر گچ مخلوط و هموژن کرد. این افزودنی به‌ازای هر ۰/۲% از مصرف و در یک کارپذیری و روانی یکسان حدود ۲۰% امکان کاهش در مصرف آب را فراهم می‌نماید.

درصد مصرف افزودنی به‌صورت جایگزینی با گچ است. یعنی در مجموع باید درصدهای افزودنی و گچ برابر با ۱۰۰% گردد.

میزان مصرف پیشنهادی: به میزان ۰/۲ % معادل ۱ تا ۲ کیلو در هر تن (حدود ۲۰% کاهش در مصرف آب در یک روانی یکسان)

زمان مصرف ۶ ماه از تاریخ تولید توصیه می‌گردد.

کیسه‌ها باید در محل خشک، ‌روی پالت‌ها و دور از نور خورشید و رطوبت نگهداری شوند.

آشنایی با تاریخچه گچ

گچ یک ماده معدنی فراوان در ایران که از میلیون‌ها سال پیش به دلیل تبخیر دریاچه‌های شور و دریاهای سطحی و کم‌عمق به‌صورت لایه‌های رسوبی تشکیل شده است. شواهد نشان می‌دهد که قدمت برخی از آثار گچی بجا مانده در فلات آناتولی و سوریه به ۹۰۰۰ سال قبل بازمی‌گردد.

همچنین ثابت شده است که تمدن‌های سومری، آشوری، مصری، یونانی و رومی که در سرزمین‌های نزدیک به هم حکومت می‌کردند و قطعاً با یکدیگر تعامل داشته‌اند نیز از آن به‌عنوان مصالح ساختمانی استفاده می‌کرده‌اند. 

معروف‌ترین و مهم‌ترین موارد کاربرد سنگ گچ در آن دوران، ساخت زیورآلات و مجسمه‌هایی از جنس آلبسترون که نوعی سنگ گچ نیمه شفاف بوده و احتمالاً نام آن از نام شهر آلابسترون مصر گرفته شده است. در تمدن‌های کهن نیز نوعی گچ استفاده می‌شده است که امروزه ما آن را آلاباستر می‌نامیم. تندیس‌های بزرگ گاوهای بال‌دار متعلق به تمدن آشور که امروزه در موزه شهر لندن موجود است از همین سنگ ساخته شده‌اند. یونانی‌ها نیز سکه‌هایی با نقش کلمه ضرب می‌کرده‌اند. همین‌طور آن‌ها ظروف و قوری‌هاي كوچك از گچ ساخته‌اند.

در ايران گچ رابطه نزديكي با صنعت ساختمان‌سازی داشته و از دوران پيش از اسلام (۲۵۰۰ سال پيش) يكي از مصالح ساختماني سنتي ايران بوده است. گچ در پوشش قوسي كانال‌ها در قسمتي از بناهاي تخت‌جمشید از دوره هخامنشي به‌یادگارمانده است. ملات گچ در دوره ساسانيان در اسکلت‌سازی بناها و همچنين جهت نماسازي كاربرد فراوان داشته است.

هنر گچ‌بری

يكی از پديده‌های هنری در معماری بی‌همتای ايران، هنر گچ‌بری است كه در كاوش‌هاي باستان‌شناسی نمونه‌ها و نشانه‌هايي از رواج اين هنر در روزگار ساسانی به‌دست‌آمده است. به‌طور كلی آثار گچ بری را در دوره‌های مختلف ايران می‌توان مشاهده كرد.

برای نمونه در دوره سلجوقی مسجد جامع ساوه و مسجد علويان در همدان، در دوره ايلخانی به بقعه بايزيد بسطامي در بسطام، در دوره تيموری به بقعه شيخ احمد جامی در تربت‌جام، در دوره صفويه به كاخ عالی‌قاپو در اصفهان، در دوره زنديه به عمارت کلاه‌فرنگی در شيراز و در دوره قاجار به كاخ گلستان در تهران می‌توان اشاره نمود.

گچ از جمله مصالحی است که در صنایع ساختمان‌سازی از اهمیت به‌خصوصی برخوردار است و علت ویژگی‌هایی که دارد از زمان‌های قدیم در امر ساخت مسکن مورد استفاده قرار می‌گرفته است. در بسیاری از ساختمان‌های قدیمی مخصوصا ًدوران صوفیه که اغلب آن‌ها در اصفهان موجود هستند گچ نقش مؤثری داشته و گچ بری‌های بسیار زیبائی از آن دوران باقی مانده است.

گچ به علت خواص خود از اولین قدم در ایجاد یک بنا تا آخرین مراحل کاری که سفید کاری و نصب سنگ است باز هم گچ مورد نیاز بوده و حتی در نقاشی ساختمان هم از گچ استفاده می‌نمایند.

علت ترک خوردن گچ

ترک خوردن گچ دیوار یا سقف خانه‌ها از مواردی است که چهره خانه را زشت می‌کند. اکثر خانه‌هایی که سال ساخت آن‌ها به خیلی‌وقت‌پیش برمی‌گردد و قدیمی هستند ترک‌های زیادی در دست دیوار یا سقف دارند. دلیل اصلی فرسوده شدن گچ مورد استفاده در ساختمان است. معمولاً با تعمیرات دوره‌ای از بین می‌روند و ترمیم می‌شوند. 

اما بعضی اوقات از این ترک‌ها در خانه‌های نوساخته و یا حتی تازه‌ساخت هم مشاهده می‌شود که موجب نگرانی ساکنین آن خانه می‌شود. دلیل عمده این اتفاق می‌تواند پیش‌آمدن زلزله باشد که با تکان‌های لایه‌های زمین‌، خانه‌ها خصوصاً آپارتمان‌های چندین طبقه‌ای هم به لرزه درمی‌آیند و موجب ایجاد ترک‌هایی در اقصی‌نقاط منازل می‌شود. البته از این نکته نباید غافل شد که همین ترک‌هایی که در دیوار و سقف منازل نوساخته به وجود می‌آید به دلیل مرغوب نبودن مواد سازنده آن خانه است که به دنبال آن با کوچک‌ترین و کم بیشترترین زلزله‌ها هم این ترک‌ها پدیدار می‌شوند.

علت زرد شدن گچ سقف

گاهی اوقات مشاهده می‌شود که گچ سقف خانه‌ها رنگ زرد به خودش می‌گیرد. این تغییر رنگ به صورتی قسمتی است یعنی تمام سقف خانه تغییر رنگ نمی‌دهد و به‌صورت لکه‌ای است. این اتفاق بی‌دلیل نیست و هرچه زودتر باید دلیل و منبع آن مشخص شود. شما باید در قدم اول تغییر رنگ سقف خانه‌تان را با طبقات بالایی در میان بگذارید. در اکثر مواقع، اگر در جایی ریزش آب اتفاق بیفتد؛ گچ‌ها به رنگ زرد تغییر می‌کنند. 

منظور از ریزش آب این است که شاید طبقات بالایی شما شکستگی لوله آب دارند و در زمین از آن لوله شکسته به سمت سقف شما آب جریان دارد.

اما اگر شما در طبقه آخر آپارتمان سکونت دارید و طبقه بالایی در کار نیست! احتمالاً در پشت‌بام شما آب جمع شده است و این امر سبب زرد شدن گچ سقف خانه شما شده است. جمع‌شدن آب در پشت‌بام به‌احتمال زیاد به دلیل بارش برف‌وباران است. معمولاً تغییر رنگ سقف منازل در زمستان اتفاق می‌افتد.

اگر سقف منازل ایزوگام نباشد تغییر رنگ با درصد بالایی اتفاق می‌افتد اما انجام ایزوگام برای پشت‌بام نمی‌تواند مانع کاملی باشد. در اکثر موارد زرد شدن گچ سقف خانه‌ها را با وجود ایزوگام هم گزارش داده‌اند.

در این حالت، قدم اول برای رفع مشکل پیش‌آمده و ترمیم سقف زرد شده باید پشت‌بام خانه خود را چک کنید و اگر در محل تغییر رنگ آب یا برف جمع شده است آن‌ها را از بین ببرید تا رنگ زرد سقف بیشتر نشود. یک گچ‌کار ماهر را پیدا کنید. با او تماس برقرار کنید و راجع به مشکل پیش‌آمده توضیح دهید.

قیمت گچ‌کاری چگونه تعیین می‌شود؟

هیچ گچ‌کاری نمی‌تواند بدون مشاهده محل گچ‌کاری، قیمتی دقیق را که برای انجام کار لازم است در اختیارتان بگذارد. زیرا تعیین این قیمت بر اساس شرایط مختلف، متفاوت است. حتی شرایط اقتصادی هم می‌تواند تأثیر زیادی را بر بالا و پایین شدن این قیمت بگذارد.

قیمت و هزینه اجرای گچ‌کاری ساختمان به عوامل مختلفی چون مهارت تیم گچ‌کار، جنس کار، حجم کار و نوع ابزارهای به‌کاررفته بستگی دارد. در ادامه به برخی از نرخ‌های معمول در زمینة گچ‌کاری اشاره می‌شود.

قیمت اجرای گچ‌کاری یا سفید کاری همراه با اجرای گچ خاک برای هر متر ۶۰۰۰ تومان الی ۱۰۰۰۰ تومان

قیمت اجرای گچ‌بری دستی و ابزار کاری برای هر مترمربع باتوجه‌به طرح انتخابی کارفرما تعیین می‌شود. برای گچ‌بری ابزار کاری طرح‌های فراوانی وجود داشته که هرکدام قیمت مجزایی از هم دارند به طور متوسط برای هر متر طول معمولاً بین ۸۰۰۰ تومان الی ۲۰۰۰۰ تومان لحاظ می‌شود.

قیمت گچ‌ مورد استفاده در ساختمان بر روی سطوح رابیتس شده برای هر متر حداقل بین ۱۴۰۰۰ تومان الی ۲۰۰۰۰۰ تومان است.

قیمت گچ‌بری دستی گل‌کاری یا گچ‌بری هنری باتوجه‌به مقدار و نوع درخواست مشتری بعد از بازدید معمولاً برآورد می‌شد.

جمع‌بندی 

گچ مورد استفاده در ساختمان از جمله مصالحی است که صرفاً برای نازک‌کاری ساختمان به کار می‌رود و مصرف آن برای سطوح باربر مناسب نیست. در قسمت‌هایی از ساختمان که سطوح گچی در معرض بخار آب قرار می‌گیرند، باید روی آن‌ها یک‌لایه رنگ روغنی کشیده شود.

هرچند این رنگ نمی‌تواند به طور صددرصد سطوح گچی را ضد آب کند اما تا حدی دوام آن‌ها را بالاتر می‌برد. استفاده از گچ در ساختمان را نیز می‌توان یکی از مهم‌ترین مراحل ساختمان سازی درنظر گرفت. در این مطلب از مجله خوبو تلاش کردیم تا شما را با ویژگی‌ها و چیستی گچ مورد استفاده در ساختمان آشنا کنیم، امیدواریم این مطلب برای شما مفید بوده باشد.