معرفی تخصص های دندانپزشکی

معرفی تخصص های دندانپزشکی شامل گرایش‌هایی می‌شود که بر روی مشکلات خاص دهان، دندان و بیماری‌‌های مرتبط با آن‌ ها وجود دارد.

به گزارش خوبو، دندان ها برخلاف اندازه کوچکشان یکی از اجزای مهم بدن و بویژه ناحیه سر و صورت هستند. در کنار نقشی که در جویدن و سیستم گوارش دارند، در تلفظ حروف و کلمات بسیار حیاتی هستند. دندان ها در زیبایی لبخند و نمای کلی صورت و در ظاهر افراد و روابط اجتماعی تاثیر گذار می باشند.

دندانپزشکی رشته‌ای است که اکثر افراد در طول زندگی خود به نحوی به آن نیاز پیدا می کنند. با گذشت زمان و گسترش روزافزون مطالب علمی، دندانپزشکی نیز مانند سایر علوم به رشته های تخصصی تقسیم شده است.

هر رشته بر بخش خاصی از مشکلات و بیماریهای دندان متمرکز شده است. افراد پس از گذراندن دوره 6 ساله دندانپزشکی عمومی باید در آزمون دستیاری شرکت کرده و به دوره تخصص دندانپزشکی راه یابند.

در این مطلب علاوه بر معرفی تخصص های دندانپزشکی، با این علم و تاریخچه آن نیز آشنا خواهیم شد.

علم دندانپزشکی

دندانپزشکی علمی تخصصی برای درمان و رفع مشکلات و بیماری های دهان و دندان می باشد. همچنین به کمک این علم بیماری های زیادی را می توان در مراحل ابتدایی شناسایی و مانع از پیشرفت آن ها شد.

دوره تحصیل در این رشته 6 سال می باشد که برای وارد شدن به آن، باید رتبه برتر تجربی باشید.

تاریخچه دندانپزشکی

اولین اقدامات دندانپزشکی به حدود 7 هزار سال قبل از میلاد بر می گردد.

اولین کسانی که در چین و فرانسه به ارائه خدمات دندانپزشکی پرداختند، آرایشگران بودند. اما فعالیت آن ها در قرن 14 میلادی ممنوع گردید و دندانپزشکی تنها برای گروه خاصی مطرح شد.

پیر فاچارد اولین فردی که در این حوزه به طور درست و منطقی به ارائه کتاب ها و مقالات می پرداخت، نام پدر دندانپزشکی را به خود اختصاص داده است.

در ایران نیز از سالیان دور درمان دندان درد به کمک عطارها و دارو های گیاهی انجام می شد. زمانی که دارالفنون تاسیس شد، در سال 1307 مدرسه دندانپزشکی نیز در آن دایر گردید. همچنین در ادامه با تاسیس دانشگاه تهران، این رشته به آن منتقل شد و تا به امروز نیز در این دانشگاه و دیگر دانشگاه های برتر کشور تدریس می گردد.

معرفی تخصص های دندانپزشکی

برای عموم مردم، آن گونه که رشته های تخصصی و فوق تخصصی پزشکی جا افتاده است، درباره رشته های تخصصی و فوق تخصصی دندانپزشکی اطلاعات چندانی ندارند.

با توجه به اینکه امروزه همه چیز به سمت و سوی تخصص رفته است و ما برای یک سرماخوردگی معمولی ترجیح می دهیم به متخصص بیماری های عفونی مراجعه کنیم، برای مشکلات مختلف دندان نیز ممکن است به متخصص یا فوق تخصص دندانپزشکی نیاز داشته باشیم.

دوره دندانپزشکی عمومی 6 ساله است و برخی از دندانپزشکان در دوره های تخصصی که میانگین سه سال طول می کشد، شرکت کرده و مدرک تخصص دریافت می کنند و پس از گذراندن دوره تخصص می توانند با شرکت در آزمون و پس از پذیرفته شدن، دوره فوق تخصص خود را دریافت کنند.

در معرفی تخصص های دندانپزشکی باید گفت که این رشته به 10 گرایش تقسیم می شوند که به شرح زیر هستند:

• ارتودنسی
• پدو دنتیست (دندانپزشکی اطفال)
• تشخیص بیماری های دهان (پاتولوژیست)
• دندانپزشکی زیبایی و ترمیمی
• پریودنتیست (جراحی لثه)
• اندودنتیکس (درمان ریشه)
• جراحی دهان، فک و صورت
• رادیولوژی دهان، فک و صورت
• پروستودنتیست (پروتزهای دندانی و ایمپلنت)
• آسیب شناسی دهان، فک و صورت

در ادامه هرکدام از این تخصص ها را معرفی خواهیم کرد.

ارتودنسی

تخصص ارتودنسی اولین مورد از رشته های تخصصی دندانپزشکی است که بیش از 100 سال سابقه در اروپا، آمریکای شمالی و استرالیا دارد. تمرکز اصلی این رشته بر مشکلات فکی مانند کوچکی یا بزرگی فکین و نیز بی نظمی و نامرتبی دندانهاست.

متخصص ارتودنسی با بکارگیری طیف وسیعی از وسایل و ابزارها و در دوره زمانی معینی این مشکلات را برطرف و دندانها را ردیف می نماید.

این رشته تخصصی در ایران و بسیاری از کشورهای توسعه یافته، محبوبترین تخصص دندانپزشکی است و برای راه یافتن به آن باید در رقابت تنگاتنگ با بهترین دانش آموختگان دندانپزشکی به موفقیت رسید. معمولا بهترین رتبه های آزمون دستیاری تخصصی دندانپزشکی، تخصص ارتودنسی را انتخاب می کنند.

انجام درمان ارتودنسی ثابت در صلاحیت متخصص ارتودنسی است.

تخصص دندانپزشکی اطفال (پدو دنتیست)

این تخصص دندانپزشکی همانطور که از نامش پیداست مربوط به پیشگیری و درمان بیماری های دهان و دندان کودکان می باشد و از تخصص های خاص دندانپزشکی است.

مراقبت های ویژه از دوران نوزادی تا کودکی و حتی بلوغ، عادات مکیدن انگشت و پستانک، ترمیم دندان های شیری، روکش دندان شیری، استفاده از فضا نگهدار در مواقعی که دندان شیری زودتر از موعد از دهان کودک خارج شده باشد. استفاده از مواد مسدود کننده شیارهای دندان به منظور مقاوم سازی دندان آسیای کودک در حیطه مسئولیت های متخصص دندانپزشکی کودکان می باشد.

متخصصین این رشته بر روند رویش دندان های دائمی نظارت دارند و می توانند در صورت لزوم دندان های کودک تحت بیهوشی را در اتاق عمل درمان نمایند. دوره تخصص این رشته 3 سال می باشد.

تشخیص بیماری های دهان و دندان

متخصص تشخیص بیماری های دهانی تمامی علائم، زخم ها و بافت های مشکوک دهانی را شناسایی میکند. هرگونه زخم مشکوک و ضایعات دهانی، تغییر رنگ در بافت و شکل بافت قسمت های مختلف دهان مورد آزمایش و معاینه قرار میگیرد.

برخی از ضایعات نیز علائم مختلفی در سایر نقاط بدن دارند که به صورت اولیه در قسمت های مختلف دهان ظاهر میشوند که معاینه این نوع علائم در بدن نیز برعهده متخصص تشخیص بیماری های دهان است.

تمامی بافت های مربوط به ناحیه دهان، فک و صورت که جهت نمونه برداری جراحی میشود توسط متخصص آسیب شناسی بیماری های دهان فک و صورت زیر میکروسکوپ مورد آزمایش قرار میگیرد تا ماهیت بیماری مشخص شود.

تخصص زیبایی و ترمیمی دندان

متخصص ترمیمی و زیبایی دندان می تواند طیف وسیعی از خدمات دندانپزشکی را انجام دهد.

ترمیم های پیشگیرانه و محافظه کارانه، تامین زیبایی ظاهری دندان ها، ترمیم و بازسازی دندان های طبیعی، بلیچینگ یا سفید کردن دندان ها با استفاده از داروهای خاص، ترمیم تاج دندان با مواد همرنگ دندان، لامینت چینی و آمالگام در حیطه وظایف متخصص دندانپزشکی ترمیمی و زیبایی است.

رزیدنتی این رشته سه ساله است.

تخصص بیماری‌های لثه (پریودنتیست)

در معرفی تخصص های دندانپزشکی، باید به سراغ یکی از مهم ترین ها یعنی تخصص بیماری های لثه رفت.

این تخصص مربوط به لثه و بافت های نگهدارنده اطراف دندانهاست. این بافتها شامل نسج نرم و استخوان می باشند که تکیه گاه و پایه دندانها هستند. معمولا با افزایش سن و بویژه رعایت نکردن بهداشت دهان و دندان، لثه دچار تحلیل و بیماری می شود. با تخریب لثه و استخوان زیر آن دندانها به تدریج سست و لق می گردند.

با توجه به پیشرفت آهسته و بدون درد بیماری لثه، بسیاری از بیماران در مراحل پایانی متوجه بیماری خود می شوند که درمان را بسیار مشکل خواهد کرد.

متخصصین لثه با تشخیص و درمان بیماریهای لثه، جرم گیری و جراحی لثه مانع پیشرفت بیماری لثه خواهند شد.

کاشت دندان (Implant) نیز توسط این متخصصین یا متخصصین جراحی فک صورت می پذیرد.

تخصص درمان ریشه (اندودنتیست)

یک اندودنتیست دندانپزشکی است که به طور تخصصی با ریشه دندان سروکار دارد.

عصب کشی دندان‌های سخت و دشوار کار اصلی است که متخصص درمان ریشه انجام می‌دهد. به هر علت اگر عصب کشی دندان شما به مشکل بر بخورد، دشوار باشد یا به دلیل بیماری خاص یا ترس از عصب کشی توسط همکاران دندانپزشک عمومی قابل انجام نباشد، توسط متخصص درمان ریشه انجام می‌شود.

درمان مجدد عصب کشی دندان‌هایی که درمان قبلی آن‌ها شکست خورده است، جراحی ریشه دندان‌ها و امروزه ایمپلنت‌های دندانی جز مواردی است که متخصص درمان ریشه می‌تواند انجام دهد.

اندودنتیست در واقع متخصص تشخیص درد دندانپزشکی می‌باشد و در موارد دردهای پیچیده ناحیه فک و صورت که شک در مورد منشأ دندانی آن‌ها وجود دارد، ممکن است نیاز به مراجعه به اندودنتیست وجود داشته باشد.

جراحی دهان، فک و صورت

جراح دهان، فک و صورت با جراح دندانپزشک متفاوت است. معمولا دندانپزشکان عمومی از خود به عنوان جراح دندانپزشک یاد می کنند که این جراح همانطور که گفته شد با جراحی فک و صورت متفاوت می باشد.

جراحی‌های زیبایی فک، بینی، چانه و صورت و همچنین جراحی‌های خارج کردن کیست‌ها، تومور‌ها، قرارگیری ایمپلنت، جراحی های ساده تا پیشرفته ناحیه فک و صورت توسط جراح فک، دهان و صورت انجام می شود.

رادیولوژی دهان، فک و صورت

وظیفه متخصص این رشته تهیه و تفسیر تصاویر رادیوگرافی از ناحیه دندانها ، فک و صورت است.

معمولا این متخصصین در کلینیکهای تخصصی رادیولوژی دندانپزشکی مستقر هستند و بر تهیه عکسهای رادیوگرافیک نظارت کرده و در صورت وجود شواهدی از بیماری در نواحی فک و صورت آنرا به دندانپزشک معالج یادآوری می نمایند.

بسیاری از بیماریهای دندانی و فکی شواهد و نشانه های رادیوگرافیک ایجاد می کنند که در تشخیص افتراقی آنها تاثیرگذار است.

تخصص پروتزهای دندانی و ایمپلنت (پروستودنتیست)

متخصص پروتز، دندانپزشکی است درمان‌های مربوط به پروتز (هر نوع دندان مصنوعی) را برای مراجعین انجام می‌دهد.

این درمان‌ها دامنه وسیعی از روکش‌های جایگزین فضاهای خالی یا روکش‌های تک دندان‌ها، روکش‌های زیبایی، دست دندان کامل متحرک یا سایر انواع دندان مصنوعی را در برمی‌گیرد. طرح درمان ایمپلنت‌های دندانی و انجام درمان‌های ایمپلنت‌های درمانی هم در محدوده فعالیت این متخصصین قرار می‌گیرد.

به‌علاوه پروتزهای ناحیه دهان و صورت مانند پروتز کام و … می‌تواند توسط متخصصین پروتز طراحی و ساخته شود.

تخصص آسیب شناسی دهان، فک و صورت

آخرین مورد از معرفی تخصص های دندانپزشکی، آسیب شناسی است. کار این متخصصین تا حدی مشابه آسیب شناسان رشته پزشکی است ولی منحصر به محدوده سر و گردن است.

در این رشته، بافت ها و نمونه هایی است که از ناحیه فک و صورت بیماران توسط جراحان و سایر دندانپزشکان تهیه می گردد ارزیابی می گردد و متخصص مربوطه معمولا با بیماران سر و کار ندارد اما گاها اتفاق می افتد در زمان جراحی و خارج نمودن بافت مورد نظر، آسیب شناس در آنجا حضور داشته باشد و روند جراحی را مدیریت کند و یا شاید خود عمل را در دست گیرد.

پس از تهیه نمونه های گرفته شده، آنها را زیر میکروسکوپ و دستگاه های مختلف بررسی و علت آسیب را شناسایی و برای درمان آن راه حلی می اندیشد. نوع بیماری یا ضایعه بر اساس این ارزیابی تشخیص داده می شود.

معمولا محل کار این افراد، آزمایشگاههای تخصصی است و در ارتباط مستقیم با بیمار نیستند.

بیشتر بخوانید

• عواملی که باعث تلخی دهان می‌شود
• لمینت دندان؛ پاسخ به تمام سوالات احتمالی به زبانی ساده
• تفاوت لمینت و روکش دندان چیست و کدام یک بهتر است؟