بررسی انواع عفونت ها و بیماری های مقاربتی + راهکارهایی برای پیشگیری

بیش از 30 باکتری، ویروس و انگل مختلف شناخته شده است که از طریق تماس جنسی از جمله رابطه جنسی واژینال، مقعدی و دهانی منتقل می‌شوند. برخی از بیماری‌ های مقاربتی نیز می‌توانند در دوران بارداری، زایمان و شیردهی از مادر به کودک منتقل شوند. هشت عامل بیماری‌زا با بیشترین شیوع بیماری‌های مقاربتی مرتبط هستند. از این تعداد، 4 مورد در حال حاضر قابل درمان هستند، مانند: سیفلیس، سوزاک، کلامیدیا و تریکومونیازیس. 4 مورد دیگر، عفونت‌های ویروسی غیرقابل درمان هستند: هپاتیت B، ویروس هرپس سیمپلکس (HSV)، HIV و ویروس پاپیلومای انسانی (HPV).

علاوه بر این، شیوع عفونت‌های جدید که می‌توانند از طریق تماس جنسی به دست آیند، مانند: آبله میمون، شیگلا سونئی، نایسریا مننژیتیدیس، ابولا و زیکا در برخی کشورها گزارش می‌شوند. همچنین ظهور مجدد بیماری‌ های مقاربتی نادیده گرفته‌شده مانند لنفوگرانولوم ونروم نیز که همچنان برخی افراد را درگیر می‌کند. این بیماری‌ها، چالش‌های فزاینده‌ای را در ارائه خدمات کافی برای پیشگیری و کنترل بیماری‌ های مقاربتی به همراه دارد.

بیماری‌ های مقاربتی بسیار رایج هستند و می‌توانند با علائم مختلفی همراه باشند. اگرچه ممکن است برخی از افراد اصلاً علائمی را تجربه نکنند، اما هنوز هم لازم است که بدانیم به چه علائمی باید توجه کنیم. در صورت عدم درمان، برخی از این بیماری‌ها می‌توانند آسیب جدی به بدن وارد کرده و از طریق تماس جنسی به افراد دیگر نیز منتقل شوند.

تفاوت عفونت مقاربتی با بیماری مقاربتی (STIs vs. STDs)

عفونت‌های مقاربتی (STIs) و بیماری‌ های مقاربتی (STDs)، در واقع یک چیز نیستند و آن‌ها اغلب اشتباه گرفته می‌شوند. در واقع، عفونت، زمانی است که باکتری‌ها، ویروس‌ها یا انگل‌ها به بدن حمله می‌کنند، از این رو قبل از یک بیماری قرار می‌گیرد. از سوی دیگر و در حالی که عفونت ممکن است علائم را به صفر برساند، یک بیماری معمولاً همیشه با علائم واضح همراه است.

انواع عفونت‌‌های مقاربتی

به طور کلی، اگر عفونت عمدتاً از طریق تماس جنسی منتقل شود، به عنوان یک STI (عفونت مقاربتی) طبقه‌بندی می‌شود. با این حال، چند استثنا وجود دارد. به عنوان مثال، سیتومگالوویروس (CMV) می‌تواند از طریق فعالیت جنسی منتقل شود، اما منبع STI محسوب نمی‌شود، زیرا می‌تواند از راه‌های دیگری نیز منتقل شود. برخی از بیماری‌ های مقاربتی، بسیار شایع‌تر از سایرین هستند. HPV، شایع‌ترین عفونت مقاربتی است که کلامیدیا و سوزاک نیز گزارش شده است. سایر بیماری‌ های مقاربتی رایج عبارت‌اند از: تبخال تناسلی که طبق گفته مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری (CDC)، بیش از 1 نفر از هر 6 نفر در سنین 14 تا 49 سال به آن مبتلا می‌شوند.

سیفلیس کم‌تر رایج است، اما در سال‌های اخیر و عمدتاً در میان MSM، ظهور پیدا کرده است. از سوی دیگر، عفونت‌های HIV از دهه 1980 به شدت کاهش یافته است و تقریباً 35000 مورد جدید در سال 2019 رخ داده است. اگر به موقع درمان شود، اکثر بیماری‌ های مقاربتی بعید است که به یک STD تبدیل شوند. با این حال، اگر برای مدتی درمان نشود، خطر ابتلا به STD بیشتر می‌شود. همه بیماری‌های مقاربتی قابل درمان نیستند. HPV، یک نمونه از این نوع بیماری‌های غیرقابل درمان است. برخی از گونه‌های HPV می‌توانند منجر به سرطان شوند، بنابراین غربالگری منظم برای تغییرات غیرطبیعی سلولی، کلید تشخیص زودهنگام است.

علل زمینه‌ای STI

علل اصلی عفونت‌های مقاربتی عبارت‌اند از:

• ویروس‌هایی مانند HPV یا HIV
• انگل‌ها مانند تریکوموناس واژینالیس
• باکتری‌ها مانند کلامیدیا یا سیفلیس

این علل در درجه اول از طریق مایعات بدن و در طول فعالیت جنسی منتقل می‌شوند. این شامل رابطه جنسی واژینال، دهانی و مقعدی است. اما برخی از آنها می‌توانند از طریق تماس پوستی و از فردی به فرد دیگر منتقل شوند. به عنوان مثال، اگر اندام تناسلی شریک زندگی خود را با اندام تناسلی خود لمس کنید، این عوامل می‌توانند به بدن شما منتقل شوند. اگرچه هر کسی ممکن است به یک بیماری مقاربتی مبتلا شود، اما داده‌های حاصل از مطالعات علمی نشان می‌دهند که افراد جوان و مردانی که با مردان رابطه جنسی دارند (MSM)، بیشترین خطر ابتلا را دارند.

عفونت‌‌های مقاربتی با چه علائمی همراه هستند؟

علائم STI می‌تواند از خفیف تا شدید متغیر باشد و می‌تواند قسمت‌های مختلف بدن را تحت تأثیر قرار دهد. پس از عفونت اولیه، ممکن است روزها، هفته‌ها، ماه‌ها یا حتی سال‌ها طول بکشد تا علائم آن ظاهر شوند. اما برای برخی از بیماری‌ های مقاربتی مانند کلامیدیا و هپاتیت B نیز معمول است که بدون علامت باشند. این بدان معنی است که مردم ممکن است حتی متوجه نشوند که آن را دارند. در اینجا علائم اصلی وجود دارد که باید از آنها آگاه بود:

• خارش اطراف اندام تناسلی که ممکن است با مواردی مانند تبخال تناسلی و شپش ناحیه تناسلی دیده شود.
• درد هنگام ادرار کردن یا رابطه جنسی می‌تواند نشانه همه چیز از کلامیدیا و سوزاک گرفته تا تبخال تناسلی باشد.
• ادرار تیره که ممکن است با هپاتیت B ایجاد شود.
• ترشحات غیرمعمول از واژن، آلت تناسلی یا مقعد می‌تواند همراه با کلامیدیا، سوزاک و تریکومونیازیس ظاهر شود.
• درد مفاصل و عضله نیز می‌تواند با هپاتیت B رخ دهد.
• خونریزی بین قاعدگی یا بعد از رابطه جنسی، یکی از شایع‌ترین علائم کلامیدیا است.
• درد لگن و بیضه نیز می‌تواند با کلامیدیا رخ دهد.
• حتی علائم و بثورات آنفولانزا می‌تواند با بیماری‌های مقاربتی مانند HIV و سیفلیس همراه باشد.
• تاول‌ها یا زخم‌های کوچک در اطراف اندام تناسلی از علائم سیفلیس و تبخال تناسلی هستند.

درک این نکته مهم است که بسیاری از این موارد می‌توانند علائم بیماری‌های دیگر باشند و همچنین می‌توانند به راحتی با سایر بیماری‌ها اشتباه گرفته شوند. اگر مشکوک هستید که در معرض یک بیماری مقاربتی قرار گرفته‌اید، با پزشک یا سایر متخصصان مشورت کنید.

انواع بیماری‌ های مقاربتی

در حالی که فهرست بیماری‌ های مقاربتی بسیار طولانی است، لازم است تا در اینجا به برخی از آن‌ها اشاره کنیم. بیماری‌ های مقاربتی از بیماری التهابی لگن (PID) ناشی از بیماری‌ های مقاربتی مانند کلامیدیا و سوزاک، تا برخی از انواع سرطان که ناشی از ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) است، متغیر هستند. در زیر مهمترین بیماری‌ های مقاربتی که باید از آنها آگاه باشیم، آمده است:

سیفلیس ثالثیه (Tertiary syphilis)

مراحل اولیه سیفلیس که یک عفونت نسبتاً غیر معمول است، یک عفونت مقاربتی در نظر گرفته می‌شود. عفونت، ابتدا به صورت یک یا چند زخم کوچک گرد در ناحیه تناسلی، مقعد یا دهان ظاهر می‌شود. در صورت عدم درمان، سیفلیس به مرحله نهفته منتقل می‌شود که هیچ علامتی ندارد. با این حال، حدود یک چهارم افراد از اینجا به سیفلیس ثالثیه مبتلا می‌شوند؛ فرآیندی که ممکن است بین 10 تا 30 سال پس از عفونت اولیه طول بکشد. این بیماری می‌تواند عواقب جدی برای چندین سیستم اندام در بدن داشته باشد که منجر به موارد زیر می‌شود:

• از دست دادن شنوایی
• مشکلات سلامت روان
• از دست دادن بینایی
• بیماری قلبی
• از دست دادن حافظه
• عفونت‌های مغز یا نخاع

هرچه سفلیس زودتر تشخیص داده شود و درمان شود، آسیب کمتری به بدن وارد می‌شود. در حالی که تزریق پنی‌سیلین به طور معمول برای درمان سیفلیس ثالثیه و حذف باکتری‌ها از بدن استفاده می‌شود، آنها نمی‌توانند هیچ آسیبی را که قبلاً رخ داده است، برگردانند. البته، اگر بیماری باعث ایجاد مشکلاتی در اندام‌های اصلی مانند قلب شود، ممکن است به داروها و روش‌های دیگری نیاز باشد.

بیماری التهابی لگن (Pelvic inflammatory disease)

سوزاک، کلامیدیا و تریکومونیازیس از بیماری‌ های مقاربتی شایع هستند که در صورت عدم درمان می‌توانند منجر به التهاب لگن شوند. اما همه موارد PID (بیماری التهابی لگن) به دلیل یک بیماری مقاربتی ایجاد نمی‌شوند، زیرا سایر عفونت‌های باکتریایی نیز می‌توانند نقش داشته باشند. اگرچه این عفونت اندام‌های تناسلی زنانه، به عنوان یک بیماری طبقه‌بندی می‌شود، اما برخی از افراد هیچ علامتی ندارند. کسانی که علائم دارند، ممکن است این موارد را تجربه کنند:

• درد در هنگام رابطه جنسی نفوذی واژینال یا هنگام ادرار کردن
• ترشحات غیر معمول واژن
• درد لگن یا پایین شکم
• خونریزی نامنظم، شدید یا دردناک واژن
• حالت تهوع
• تب

اگر بیماری به موقع تشخیص داده شود، آنتی‌بیوتیک‌ها می‌توانند با موفقیت بیماری التهابی لگن را درمان کنند. با این حال، آنها هیچ‌گونه اسکار روی لوله‌های فالوپ را که ممکن است رخ داده باشد، درمان نمی‌کنند. این اسکار می‌تواند حاملگی خارج از رحم را بیشتر محتمل کند. همچنین با ناباروری مرتبط است، به طوری که از هر 10 نفر مبتلا به PID، یک نفر نابارور می‌شود.

سرطان

اگرچه برخی از گونه‌های HPV (ویروس پاپیلومای انسانی)، تمایلی به ایجاد بیماری ندارند، سویه‌های دیگر می‌توانند باعث تغییرات غیرطبیعی سلولی شوند. این می‌تواند منجر به سرطان شود، از جمله:

• سرطان آلت تناسلی
• سرطان دهانه رحم
• سرطان دهان
• سرطان فرج
• سرطان مقعد

HPV باعث تقریباً همه سرطان‌های دهانه رحم و همچنین بیش از 90 درصد سرطان‌های مقعد، 75 درصد سرطان‌های واژن و بیش از 60 درصد سرطان‌های آلت تناسلی می‌شود. علائم این سرطان‌ها بسته به جایی که در بدن تأثیر می‌گذارند، متفاوت است. علائمی همچون تورم، ایجاد توده، خونریزی و درد می‌تواند شایع باشد. اگر سرطان زود تشخیص داده شود، درمان آن با شیمی‌درمانی، رادیوتراپی یا جراحی اغلب آسان‌تر است. برخی از آزمایشات غربالگری برای تشخیص تغییرات سلولی پیش‌سرطانی ناشی از HPV وجود دارد.

ایدز

HIV می‌تواند به سیستم ایمنی آسیب برساند و خطر ابتلا به ویروس‌ها یا باکتری‌های دیگر و ابتلا به سرطان‌های خاص را افزایش دهد. با درمان‌های امروزی، بسیاری از افراد مبتلا به HIV، زندگی طولانی و سالمی دارند. اما اگر این ویروس درمان نشود، می‌تواند به ایدز منجر شود، جایی که بدن در برابر عفونت‌ها و بیماری‌های جدی آسیب‌پذیر می‌شود. افراد مبتلا به ایدز ممکن است علائم زیر را تجربه کنند:

• زخم‌
• کاهش وزن سریع
• عفونت
• اختلالات عصبی
• خستگی مفرط
• سرطان

هیچ درمانی برای ایدز در دسترس نیست و با توجه به انواع بیماری‌هایی که می‌توانند در نتیجه ضعف شدید سیستم ایمنی به آن مبتلا شوند، امید به زندگیِ بدون درمان حدود 3 سال است.

زگیل ناحیه تناسلی

برخی از گونه‌های کم‌خطر HPV می‌توانند باعث بیماری به نام زگیل تناسلی شوند. این برجستگی‌های همرنگ با پوست یا سفید، در ناحیه تناسلی یا مقعد ظاهر می‌شوند و سالانه بیش از 350000 نفر به آنها مبتلا می‌شوند. نمی‌توان گفت زگیل تناسلی به طور قطعی قابل درمان است، زیرا ویروس ایجاد کننده آنها ممکن است همچنان باقی بماند. در برخی موارد، زگیل تناسلی می‌تواند خود‌به‌خود از بین برود، اما ممکن است دوباره عود کند. اگر می‌خواهید از شر آن‌ها خلاص شوید، گزینه‌های درمانی از انجماد یا سوزاندن آنها تا استفاده از کرم یا مایع شیمیایی متغیر است.

آیا بیماری‌ های مقاربتی بر سلامت جنین تأثیر می‌گذارد؟

برخی از بیماری‌ های مقاربتی می‌توانند در دوران بارداری به جنین یا نوزاد در هنگام زایمان منتقل شوند. اما این مورد برای همه مبتلایان صدق نمی‌کند. به عنوان مثال، بیماری سیفلیس می‌تواند به نوزاد متولد نشده، منتقل شود و منجر به عفونت جدی، سقط جنین یا مرده‌زایی شود. زگیل تناسلی نیز می‌تواند به نوزاد منتقل شود، اما این یک اتفاق بسیار نادر است. به طور کلی، برخی ازبیماری‌ های مقاربتی می‌توانند بارداری را تحت تأثیر قرار دهند و احتمال حاملگی خارج از رحم را بیشتر کنند. در نتیجه آن، ممکن است از هر 10 نفر، 1 نفر دچار ناباروری شود. اگر باردار هستید، موارد دیگری را نیز در نظر بگیرید:

• اگر مبتلا به بیماری مقاربتی هستید، با یک متخصص صحبت کنید. آنها ممکن است نیاز داشته باشند بررسی کنند که آیا دارویی برای استفاده شما بی‌خطر است یا در صورت لزوم درمان را به تأخیر بیندازند.
• توجه داشته باشید که ممکن است به زایمان سزارین نیاز باشید، به خصوص اگر زگیل تناسلی، کشش واژن را دشوار کند. پس از این نظر باید با پزشک خود صحبت کنید.
• برای جلوگیری از عوارض با اطمینان از تشخیص و درمان هر گونه عفونت، از نظر عفونت‌های مقاربتی، از جمله HIV و سیفلیس غربالگری شوید.

علل زمینه‌ای STD

تمام بیماری‌ های مقاربتی ناشی از یک عفونت مقاربتی است. این عفونت‌ها معمولاً از طریق تماس جنسی منتقل می‌شوند، از جمله از طریق مایعات بدن یا تماس پوستی از طریق رابطه جنسی واژینال، دهانی و مقعدی. برخی از آنها هرگز به بیماری تبدیل نمی‌شوند، به خصوص اگر درمان شوند و حتی می‌توانند خود‌به‌خود از بین بروند. اما اگر پاتوژن‌هایی که باعث عفونت شده‌اند، به سلول‌های بدن آسیب بزنند و عملکرد آن را مختل کنند، STI به STD تبدیل می‌شود.

علائم و نشانه‌های بیماری‌ های مقاربتی

اگر به بیماری مقاربتی مبتلا شده باشید، ممکن است علائم زیر را تجربه کنید:

• زخم‌ها، برجستگی‌ها یا بثورات روی یا اطراف واژن، آلت تناسلی، بیضه‌ها، مقعد، باسن، ران‌ها یا دهان
• بیضه‌های دردناک یا متورم
• درد یا ناراحتی در حین فعالیت جنسی یا ادرار کردن
• ترشح یا خونریزی غیر معمول از آلت تناسلی یا واژن
• پریودهای غیرمنتظره یا خونریزی بعد از فعالیت جنسی
• خارش در داخل یا اطراف واژن

به یاد داشته باشید که همه بیماری‌ های مقاربتی، علائمی ندارند. اگر عفونت مقاربتی به یک بیماری مقاربتی تبدیل شود، علائم می‌تواند متفاوت باشد. برخی از آنها ممکن است مشابه موارد فوق باشند، مانند درد در هنگام فعالیت جنسی، درد در هنگام ادرار کردن و یا پریودهای نامنظم یا دردناک. این در حالی است که علائم دیگر می‌توانند کاملاً متفاوت باشند و به بیماری مقاربتی بستگی دارند. آنها می‌توانند شامل علائم زیر باشند:

• خستگی
• تب
• درد مکرر
• تغییر در بینایی یا شنوایی
• حالت تهوع
• از دست دادن حافظه
• تشکیل توده
• تورم یا التهاب
• کاهش وزن

STD چگونه تشخیص داده می‌شود؟

تشخیص بیماری STD تنها بر اساس علائم برای متخصصان دشوار است، بنابراین آنها باید آزمایش‎‌ها و معایناتی را انجام دهند. بسته به علائم STD مشکوک، روش‌های تشخیص ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• استفاده از سواب برای بررسی مایعات بدن
• آزمایش خون
• معاینات فیزیکی
• روش‌های جراجی تخصصی، مانند کولپوسکوپی

گزینه‌های درمانی STD

بیماری‌ های مقاربتی می‌توانند اثرات متفاوتی بر بدن داشته باشند. بسته به شرایط، چندین گزینه درمانی وجود دارد، از جمله:

• داروهای خوراکی یا موضعی
• آنتی‌بیوتیک‌ها
• عمل جراحی
• لیزر

همچنین ممکن است به شما توصیه شود که سبک زندگی خود را تغییر دهید، مانند پرهیز از رابطه جنسی تا زمان کامل شدن درمان. به یاد داشته باشید که با اکثر بیماری‌ های مقاربتی، نمی‌توان هیچ آسیبی را که بیماری قبلاً ایجاد کرده است، جبران کرد. برخی از بیماری‌ های مقاربتی، مانند زگیل تناسلی و ایدز، قابل درمان نیستند.

چگونه می توان از ابتلا به بیماری های مقاربتی پیشگیری کرد؟

استفاده از کاندوم یا سایر روش‌های مانع پیشگیری از بارداری می‌تواند به جلوگیری از گسترش بسیاری از بیماری‌ های مقاربتی کمک کند، اگرچه این امر از انتقال عفونت‌هایی که در نتیجه تماس پوست به پوست منتشر می‌شوند، جلوگیری نمی‌کند. برخی از راه‌های دیگر برای کاهش خطر انتقال یا ابتلا به STI عبارت‌اند از:

• دریافت واکسن برای محافظت در برابر برخی عفونت‌ها
• اطمینان از اینکه هر دو طرف قبل از شروع یک رابطه جنسی جدید تحت آزمایش قرار می‌گیرند.
• صحبت کردن با شریک خود در مورد رابطه جنسی محافظت شده و هرگونه عفونت قبلی
• از زیاده‌روی در مصرف الکل بپرهیزید، زیرا می‌تواند احتمال رفتارهای جنسی پرخطر را افزایش دهد.

کلام پایانی

اگرچه بسیاری از بیماری‌ های مقاربتی قابل درمان هستند، اما همه آنها قابل درمان نیستند. برخی از آنها می‌توانند تهدید‌کننده زندگی باشند، در حالی که برخی دیگر اثرات جدی کمتری دارند. با این حال، همه آنها توسط یک بیماری مقاربتی ایجاد می‌شوند. بنابراین بهترین راه برای پیشگیری از آنها، غربالگری منظم و انجام رابطه جنسی ایمن است. اگر آزمایش شما برای هر یک از STI مثبت بود، در اسرع وقت به دنبال درمان باشید.