بیماری نقرس، شکل رایج و پیچیده‌ای از آرتریت است که می‌تواند هر فردی را درگیر کند. این بیماری با حملات شدید و ناگهانی و علائمی همچون درد، تورم، قرمزی و حساسیت در یک یا چند مفصل، اغلب در انگشت شست پا مشخص می‌شود. نقرس، شایع‌ترین شکل آرتریت التهابی در مردان است و اگرچه احتمال کمتری دارد که به طور کلی آنها را تحت تأثیر قرار دهد، اما زنان نرخ بالاتری از ابتلا به نقرس پس از یائسگی دارند. حملات نقرس می‌توانند به سرعت بروز کنند و ممکن است به مرور زمان تکرار شوند. این تجدید حیات مداوم می‌تواند به آرامی به بافتِ ناحیه ملتهب‌شده آسیب برساند و ممکن است بسیار دردناک باشد. فشار خون بالا، شرایط قلبی-عروقی و چاقی، از عوامل خطر رایج برای ابتلا به نقرس هستند. علائم نقرس ممکن است ظاهر شوند و از بین بروند، اما راه‌هایی برای مدیریت علائم و جلوگیری از عود آن وجود دارد که در این مقاله، آنها را مورد بررسی قرار می‌دهیم.
بیماری نقرس چیست؟
نقرس، شایع‌ترین نوع آرتریت التهابی است که توسط کریستال‌های اسیداوریک که در داخل و اطراف مفاصل تشکیل می‌شود، ایجاد می‌گردد. این بیماری، معمولاً در مردان شایع‌تر است و با افزایش سن احتمال ابتلا به آن بیشتر می‌شود. نقرس در افرادی که سطح بالایی از اسید اوریک که همچنین به عنوان اورات نیز شناخته می‌شود، در خون خود دارند، رخ می‌دهد. اورات هر روز زمانی که بدن ما پورین‌ها را تجزیه می‌کند، ایجاد می‌شود. پورین‌ها، مواد شیمیایی هستند که به طور طبیعی در بدن ما ایجاد میشوند، اما در برخی مواد غذایی نیز وجود دارند. همه ما اورات در خون خود داریم: این طبیعی و سالم است. اما اگر سطح آن خیلی زیاد شود ممکن است باعث نقرس شود.
مردم قبلا فکر می‌کردند که نقرس، ناشی از پرخوری و نوشیدن بیش از حد الکل است. در حالی که این موارد می‌تواند حملات نقرس را بیشتر کند، اما این تنها عامل اصلی ابتلا به این بیماری نمی‌تواند باشد. در هر روز، حدود سه چهارم اورات در بدن ما از تجزیه پورین‌های تولیدشده در بدن می‌آید، در حالی که تنها حدود یک چهارم آن، از غذا و نوشیدنی به دست می‌آید. اگر بدن اورات زیادی داشته باشد و کلیه‌ها نتوانند به اندازه کافی از شر آن خلاص شوند، سطح آن شروع به افزایش می‌کند. اگر سطح اورات خیلی بالا بماند، بلورهای اورات به آرامی تشکیل میشوند. آنها عمدتاً در بافت‌های محکم مفصلی مانند غضروف و اطراف آن ایجاد میشوند. اما کریستال‌ها می‌توانند زیر پوست شما نیز ظاهر شوند و حتی ممکن است در اندام‌های داخلی شما مانند کلیه‌ها تشکیل شوند.
عواملی که در بروز بیماری نقرس نقش دارد
اگرچه متخصصان به طور دقیق نمی‌توانند بگویند که چرا برخی از افراد به نقرس مبتلا میشوند و برخی دیگر نه، اما بسیاری از علل و عوامل خطر نقرس به خوبی مشخص شده‌اند:
جنسیت
کارشناسان تخمین می‌زنند مردان 10 تا 4 برابر بیشتر از زنان در معرض ابتلا به نقرس هستند. این در حالی است که، خطر ابتلا به نقرس در زنان در طول یائسگی افزایش می‌یابد (به نظر می‌رسد استروژن اثرات محافظتی دارد).
سن
بسیاری از افراد، اولین دوره نقرس خود را بین 50 تا 30 سالگی تجربه می‌کنند و خطر ابتلا به نقرس همچنان با افزایش سن افزایش می‌یابد. تخمین زده می‌شود که کمتر از 3 درصد از مردان زیر 50 سال و نزدیک به 12 درصد از مردان 79 تا 70 ساله حداقل یک بار نقرس داشته‌اند.
سابقه خانوادگی
تحقیقات نشان می‌دهد که ژن‌های خاصی که بر عملکرد کلیه و عملکرد روده تأثیر می‌گذارند، خطر ابتلا به نقرس را افزایش می‌دهند. این ژن‌ها ممکن است بدن را مستعد تجمع اسیداوریک و ایجاد کریستال‌های اسیداوریک که منجر به نقرس می‌شود، کند.
اضافه‌وزن
افرادی که اضافه‌وزن دارند، بیشتر در معرض خطر ابتلا به نقرس هستند. همچنین احتمال بیشتری دارد که در سنین پایین‌تر به نقرس مبتلا شوند.
رژیم غذایی سرشار از پورین
پورین‌ها، اجزای شیمیایی طبیعی DNA و RNA هستند. وقتی بدن شما آنها را تجزیه می‌کند، به اسیداوریک تبدیل میشوند. اگرچه برخی از پورین‌ها به طور طبعیی در بدن یافت میشوند، اما با این حال، رژیم غذایی سرشار از پورین هم می‌تواند منجر به نقرس شود. منابع غذایی با پورین بالا عبارت‌اند از: نان شیرین، گوشت قرمز، ماهی‌های چرب مانند ساردین، آنچوی و شاه‌ماهی، برخی از سبزیجات از جمله مارچوبه و گل‌کلم، لوبیا و قارچ.
مصرف الکل
نوشیدن آبجو، شراب یا مشروبات الکلی احتمال حمله نقرس را افزایش می‌دهد. طی یک مطالعه‌ای روی 724 فرد مبتلا به نقرس نشان داد که مصرف بین 1 تا 2 نوشیدنی الکلی، احتمال تشدید بیماری را تا 36 درصد افزایش می‌دهد.
داروهای خاص
مصرف برخی داروها می‌تواند خطر ابتلا به هیپراوریسمی و حملات نقرس را افزایش دهد. نمونه‌های رایج این داروها عبارت‌اند از:
- آسپرین با دوز پایین
- دیورتیک‌ها
- سیکلوسپورین که یک سرکوب کننده سیستم ایمنی است که گاهی‌اوقات برای افرادی که مبتلا به آرتریت روماتوئید یا پسوریازیس هستند یا پیوند عضو داشته‌اند، تجویز می‌شود.
- نیاسین (نیکوتینیک‌اسید)، که برای پیشگیری و درمان کمبود نیاسین استفاده می‌شود.
- تری پاراتید، یک هورمون مصنوعی که برای درمان پوکی‌استخوان مصرف می‌گردد.
این لزوماً یک لیست کامل از داروهایی نیست که باعث نقرس میشوند. به افرادی که دارو یا مکمل مصرف می‌کنند، توصیه می‌شود با پزشک خود در مورد تأثیر داروهایشان بر خطر ابتلا به نقرس صحبت کنند.
نارسایی کلیه
فرد مبتلا به نارسایی کلیه، دیگر کلیه‌های سالمی ندارد. بنابراین، هنگامی که توانایی کلیه‌ها برای دفع اسیداوریک به خطر بیفتد، نقرس ممکن است ایجاد شود.
یک رویداد محرک
رویدادهای خاص می‌توانند باعث تغییر در شیمی بدن و در نهایت تشدید نقرس شوند. چنین رویدادهایی شامل عفونت
میکروترومای مکرر ناشی از استفاده بیش از حد مفاصل، آسیب تروماتیک، عمل جراحي، بیماری و یا کاهش وزن ناگهانی است.
سایرعوامل مؤثر
شرایط مختلفی که منجر به بیماری نقرس می‌شود، با افزایش سطح اورات مرتبط است. این می‌تواند به این دلیل باشد که آنها بر نحوه فیلتر کردن اورات توسط کلیه‌ها تأثیر می‌گذارند یا در وهله اول باعث تولید بیشتر اورات میشوند. برای برخی از شرایط، ارتباط با نقرس کمتر مشخص است و ممکن است به دلیل عوامل مختلفی باشد. شرایط رایج مرتبط با نقرس عبارت‌اند از:
- بیماری مزمن کلیوی
- کلسترول و چربی بالا در خون
- فشار خون بالا
- دیابت نوع 2
- آرتروز
علائمی که نشان دهنده ابتلای فرد به بیماری نقرس است
شایع‌ترین علامت نقرس، درد در مفصل آسیب‌دیده است. بسیاری از افراد، اولین علامت نقرس را در یکی از انگشتان شست پای خود دارند، اما می‌تواند سایر مفاصل بدن را نیز تحت تأثیر قرار دهد. عود نقرس اغلب به طور ناگهانی و در شب شروع می‌شود و درد شدید حاصل از آن ممکن است آن‌‌قدر بد باشد که شما را از خواب بیدار کند. علاوه‌براین، ممکن است مفصل شما متورم، قرمز، گرم و سفت شود. عود نقرس معمولاً در یک مفصل رخ می‌دهد و می‌تواند توسط برخی غذاها، الکل، برخی داروها، آسیب‌های فیزیکی یا بیماری‌های خاص ایجاد شود. تشدید علائم معمولاً طی یک یا دو هفته بهتر می‌شود و در این بین، معمولاً علائمی ندارید. برخی از افراد ممکن است به طور مکرر تشدید علائم داشته باشند، در حالی که برای برخی دیگر ممکن است برای سال‌ها بدون علامت بماند.
با این حال، با گذشت زمان، اگر درمان نشود، علائم ناشی از این بیماری ممکن است بیشتر طول بکشد و به دفعات زیاد اتفاق بیفتد و در مواردی، توفوس می‌تواند ایجاد شود. توفوس، تجمع کریستال‌های سوزنی‌شکل است که باعث ایجاد توده‌های سخت در زیر پوست، داخل و اطراف مفاصل و سایر اندام‌ها می‌شود. Tophi بدون درد شروع می‌شود. با این حال، با گذشت زمان، آنها می‌توانند دردناک شوند و باعث آسیب استخوان و بافت نرم و بدشکل شدن مفاصل شوند. برخی از افراد مبتلا به نقرس ممکن است بیشتر در معرض سایر بیماری‌ها یا عوارض، به خصوص در مورد قلب و کلیه‌ها قرار گیرند.
مراحل پیشروی بیماری نقرس
مراحل مختلفی وجود دارد که از طریق آن نقرس پیشرفت می‌کند که عبارت‌اند از:
هیولاریسمی بدون علامت
فرد می‌تواند سطح بالای اسیداوریک را بدون هیچ گونه علائم بیرونی داشته باشد. در حالی که افراد در این مرحله نیازی به درمان ندارند، سطح بالای اسیداوریک در خون می‌تواند باعث آسیب بافتی منبع بدون علامت شود. در نتیجه، یک پزشک ممکن است به شخصی که سطح اسیداوریک بالایی دارد، به عواملی که احتمالاً در افزایش آن نقش دارد، توصیه‌هایی کند.
نقرس حاد
این مرحله زمانی اتفاق می‌افتد که کریستال‌های ادرار در مفصل ناگهان باعث التهاب حاد و درد شدید میشوند. این حمله ناگهانی ممکن است بین 3 تا 2 هفته به طول انجامد. اتفاقات استرس‌زا در زندگی و مصرف بیش از حد الکل می‌تواند به تشدید علائم کمک کند.
نقرس بین بحرانی
این مرحله، دوره بین حملات نقرس حاد است. با پیشرفت نقرس یک شخص، این فواصل کوتاه‌تر میشوند. بین این دوره‌ها، کریستال‌های ادرار ممکن است در بافت همچنان وجود داشته باشند.
نقرس مزمن
این نوع نقرس، ناتوان کننده‌ترین نوع نقرس است و ممکن است منجر به آسیب دائمی به مفاصل و کلیه‌ها شود. در این مرحله، افراد ممکن است به آرتریت مزمن مبتلا شوند و در نواحی سردتر بدن، مانند مفاصل انگشتان، توفوس ایجاد شود. نقرس مزمن معمولاً پس از چندین سال و طی حملات حاد نقرس رخ می‌دهد. با این حال، بعید است افرادی که درمان مناسب دریافت می‌کنند، تا این مرحله پیشرفت کنند.
نقرس کاذب
یکی از شرایطی که متخصصان به راحتی با نقرس اشتباه می‌گیرند، رسوب پیروفسفات کلسیم است که به عنوان نقرس کاذب معروف است. علائم آن بسیار شبیه به دیگر انواع نقرس است، اگرچه تشدید علائم آن معمولاً شدیدتر است. تفاوت عمده بین نقرس و نقرس کاذب در این است که مفاصل به جای بلورهای ادرار توسط کریستال‌های پیروفسفات کلسیم تحریک میشوند و به درمان‌های مختلف نسبت به نقرس نیاز دارد.
چگونه این بیماری تشخیص داده می‌شود؟
تشخیص نقرس معمولاً ساده است، به خصوص اگر علائم معمولی این بیماری را داشته باشید. به عنوان مثال، اگر در انگشت شست پا دچار حمله شده‌اید. اما گاهی‌اوقات تشخیص نقرس دشوارتر است. پزشک شما باید در مورد علائمی که دارید بداند و احتمالاً باید آزمایشاتی را انجام دهد:
آزمایش خون
انجام این آزمایش برای اندازه گیری سطح اورات شما می‌تواند برای حمایت از تشخیص نقرس مفید باشد. اما برای تأیید آن کافی نیست. سطوح بالای اورات در آزمایش خون می‌تواند نشان دهنده نقرس باشد. اما این باید در کنار علائم شما در نظر گرفته شود. ممکن است سطوح بالایی از اورات داشته باشید، اما علائم دیگری از این بیماری نداشته باشید.
اسکن‌ها
سونوگرافی و سی‌تی‌اسکن در تشخیص آسیب مفاصل، وجود کریستال‌ها در مفاصل و علائم اولیه نقرس کمک کننده است. همچنین اشعه ایکس برای آسیب استخوان و مفاصل ناشی از نقرس طولانی‌مدت استفاده می‌شود.
آزمایش مایع سینوویال
این روش خوبی برای تأیید تشخیص و رد علل دیگر است. این معاینه با نمونه‌برداری از مایع سینوویال انجام می‌شود. مایع سینوویال در داخل کپسول برخی مفاصل ساخته می‌شود که به تغذیه و روان‌سازی مفاصل کمک می‌کند. این کار با وارد کردن یک سوزن در یکی از مفاصل انجام می‌شود. سپس مایع زیر میکروسکوپ برای بررسی بلورهای اورات قرار داده می‌شود. اگر توفوس دارید، پزشکان می‌توانند از یکی از آنها نمونه‌برداری کنند.
بیماری نقرس چگونه درمان می‌شود؟
اولین قدم در درمان نقرس، کنترل درد و التهاب ناشی از حمله حاد آن است. این ممکن است شامل مصرف دارو، قراردادن کمپرس سرد روی مفصل متورم شده و استراحت باشد. پس از کنترل علائم ناشی از حمله دردناک نقرس، پزشک ممکن است داروهایی تجویز کند که سطح اسیداوریک خون را کاهش می‌دهند. این به مواردی بستگی دارد، از جمله:
- هر چند وقت یک‌بار دچار حملات نقرس می‌شوید.
- اگر دچار توفی یا سنگ کلیه شده‌اید.
- سایر شرایط سلامتی که ممکن است داشته باشید (مانند بیماری کلیوی).
داروهای کاهش درد و التهاب نقرس عبارت‌اند از:
- داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs)
- کلشی‌سین
- تزریق یا قرص کورتیکواستروئید
داروهایی برای کاهش سطح اسیداوریک:
- فبوکسوستات
- آلوپورینول
- پروبنسید
اگرچه برخی از این داروها دارای عوارض جانبی هستند، اما پزشک شما می‌تواند مناسب‌ترین درمان را برای شما توصیه کند. اگر قبلاً حملات نقرس داشته‌اید، مراقب علائم اولیه حمله دیگری باشید و درمان تجویز شده را در اسرع وقت انجام دهید. هر چه زودتر بتوانید درمان یک حمله حاد را شروع کنید، بهتر است.
درمان‌های خانگی
افراد مبتلا به نقرس می‌توانند با تعدیل آنچه می‌خورند و می‌نوشند، علائم را مدیریت کنند. یک رژیم غذایی متعادل می‌تواند به کاهش علائم کمک کند. کاهش غذاها و نوشیدنی‌های حاوی پورین بالا برای اطمینان از اینکه سطح اسیداوریک در خون خیلی بالا نمی‌رود، اولین قدم مهم است. غذاهای سرشار از پورین عبارت‌اند از:
- گوشت قرمز
- گوشت‌های شکاری
- نان‌های شیرین
- غذای دریایی
- صدف
- الکل
- غذاها و نوشیدنی‌های شیرین‌شده با شربت ذرت با فروکتوز بالا
یک فرد می‌تواند با محدود کردن مصرف غذاهای غنی از پورین، خطر ابتلا به نقرس را کاهش دهد. با این حال، اجتناب از مصرف پورین به طور کلی ضروری نیست. مصرف متوسط اقلام غنی از پورین می‌تواند به مدیریت سطوح اسیداوریک و علائم نقرس و سلامت کلی رژیم غذایی کمک کند. از آنجایی که نقرس نوعی آرتریت التهابی است، در نتیجه، فردی که علائم نقرس را تجربه می‌کند، ممکن است از درمان‌های خانگی رایج آرتریت بهره‌مند شود. این‌ها شامل فعال ماندن، حفظ وزن متعادل و انجام تمرینات سبک برای حمایت از سلامت مفاصل است.
راه‌های پیشگیری از ابتلا به نقرس
افرادی که در معرض خطر ابتلا به نقرس مزمن هستند، می‌توانند اقداماتی را برای جلوگیری از یک حمله دردناک انجام دهند. چندین تغییر در سبک زندگی و رژیم غذایی وجود دارد که می‌تواند خطر حمله نقرس و تخریب مفاصل مرتبط با نقرس را کاهش دهد. زمانی که این تغییرات برای جلوگیری از بروز نقرس کافی نباشد، پزشک ممکن است آلوپورینول یا سایر داروهای تجویزی روزانه را توصیه کند. ترکیبی از یک یا چند مورد از این استراتژی‌های مرتبط با پیشگیری، می‌تواند به جلوگیری از تجمع اسیداوریک که منجر به حمله نقرس می‌شود، کمک کند. از جمله راهکارهای مؤثر در جلوگیری از ابتلا به این بیماری عبارت‌اند از:
از مصرف الکل اجتناب کنید یا آن را محدود کنید
مصرف الکل، توانایی بدن برای دفع اسیداوریک را مهار می‌کند و خطر هیپراوریسمی و حمله نقرس را افزایش می‌دهد. فقط نوشیدن یک یا دو لیوان آبجو، شراب یا مشروبات الکلی می‌تواند احتمال حمله نقرس را افزایش دهد و با افزایش تعداد نوشیدنی‌های مصرفی این خطر افزایش می‌یابد.
اب به مقدار کافی بنوشید
نوشیدن آب به مقدار کافی، به سالم نگه داشتن کلیه‌ها و دفع اسیداوریک از بدن کمک می‌کند. مقدار توصیه‌شده روزانه مایعات بسته به سن، وزن، جنس و عوامل دیگر متفاوت است.
وزن اضافی خود را کاهش دهید یا وزن خود را در حد سالم نگه دارید
به دست آوردن و حفظ وزن سالم از طریق رژیم غذایی و ورزش، به کاهش خطر ابتلا به نقرس کمک می‌کند. شواهد تحقیقاتی نشان می‌دهد که کاهش وزن ناگهانی و چشمگیر، مانند پس از جراحی چاقی، ممکن است احتمال حمله نقرس را در کوتاه‌مدت افزایش دهد. بنابراین، کاهش وزن تدریجی، راهی مؤثر برای کاهش خطر ابتلا به نقرس است.
در صورت داشتن آپنه خواب، آن را درمان کنید
در حالی که تحقیقات بیشتری موردنیاز است، برخی شواهد نشان می‌دهد که درمان آپنه خواب ممکن است به طور قابل توجهی بر دفعات حملات نقرس تأثیر بگذارد. درمان معمولاً شامل استفاده از دستگاه سی‌پپ (C-Pap) یا دستگاه درمانی دیگری است که برای افزایش دریافت اکسیژن در هنگام خواب طراحی شده است. افزایش دریافت اکسیژن ممکن است تولید اسیداوریک و خطر حمله نقرس را کاهش دهد. اهداف اولیه درمان آپنه خواب شامل بهبود کیفیت خواب و سلامت قلب است.
از خوردن غذاهایی که می‌توانند باعث تشدید نقرس شوند خودداری کنید
افرادی که مستعد ابتلا به نقرس هستند، می‌توانند با پرهیز از برخی غذاها از جمله غذاهای دریایی، گوشت قرمز و نوشیدنی‌ها و غذاهای شیرین از تجمع اسیداوریک در جریان خون جلوگیری کنند.
از مصرف داروهایی که باعث نقرس میشوند اجتناب کنید
برخی از داروها، مانند دیورتیک‌ها، با هیپراوریسمی مرتبط هستند. افرادی که این داروها را مصرف می‌کنند و مبتلا به نقرس هستند، ممکن است از پزشک خود بخواهند که روش‌های درمانی یا دارویی دیگری که ممکن است برای آنها مناسب باشد، توصیه کند.
داروهای نقرس را با تجویز پزشک مصرف کنید
پزشک ممکن است دارویی برای کاهش میزان اسیداوریک تولیدشده توسط بدن تجویز کند. داروهای کاهش دهنده اورات معمولاً به افراد با شرایط زیر توصیه می‌شود:
- بیش از دو حمله نقرس را در سال تجربه کنید.
- حمله نقرس و همچنین سابقه سنگ‌های توفی یا کلیوی (از حملات قبلی) داشته باشید.
- حمله نقرس و همچنین بیماری مزمن کلیوی داشته باشید
داروهایی که معمولاً در این شرایط تجویز میشوند، عبارت‌اند از: آلوپورینول و فبوکسوستات که بسته به شرایط بیمار ممکن است داروهای اضافی یا جایگزین تجویز شود.
کلام پایانی
نقرس، شکل رایج آرتریت است که مفاصل را تحت تأثیر قرار می‌دهد. می‌تواند منجر به درد شدید، تورم و سفتی شود. پزشک معمولاً داروهای تجویزی را برای درمان نقرس توصیه می‌کند. این ممکن است شامل درمان‌هایی برای کاهش التهاب در مفاصل آسیب‌دیده و داروهایی برای کمک به تنظیم سطح اسیداوریک باشد. افراد می‌توانند با پرهیز از غذاهای حاوی پورین بالا که بدن به اسیداوریک تبدیل می‌کند، هیدراته نگه داشتن کافی بدن و اجتناب از الکل، خطر ابتلا به نقرس را کاهش دهند.
نظرات کاربران