کتاب حرمسرای قذافی یکی از کتاب‌های پرفروش یکی دو سال اخیر در بازار نشر ایران بوده است. حرمسرای قذافی توسط یک خبرنگار فرانسوی به نام آنیک کوژان نوشته شده است. در ادامه به کتاب، نویسنده، واکنش‌ها، ترجمه‌ها و بررسی جایگاه کتاب خواهیم پرداخت. با خوبو همراه باشید.
| نام کتاب | حرمسرای قذافی | Haddafi’s Harem |
| نویسنده | آنیک کوژان |
| گونه ادبی | ناداستان |
| انتشارات در ایران | ثالث و نشرهای دیگر |
| مترجم | بیژن اشتری و مترجمان دیگر |
| خرید آنلاین | |
| دانلود نسخه آنلاین |
آنیک کوژان
کوژان در سال 1957 در شهر برست فرانسه متولد شد. او را به عنوان خبرنگار، گزارشگر روزنامه‌ی لوموند، نویسنده چند کتاب، کارگردان و مجری می‌شناسیم.
کودکی و نوجوانی او بیشتر در شمال فرانسه گذشت. در دانشگاه رن در رشته هنرهای نمایشی درس خواند. تحصیلات خود را در پاریس ادامه داد و از سال 1981 وارد روزنامه لوموند شد. در کنار لوموند که در آن به جایگاه گزارشگر ارشد رسید، با روزنامه‌ها و شبکه‌های تلویزیونی دیگری هم کار کرد. او طی سال‌های 2007 تا 2013 کارگردان و مجری یک سری مستند برای شبکه پنجم فرانسه بود. کوژان در این مستندها سراغ شخصیت‌های مهم تاریخ فرانسه از جمله هنرمندان، دانشمندان، نویسنده‌ها، فلاسفه و سیاستمداران می‌رفت.
او کتاب حرمسرای قذافی را در سال 2012 نوشت. این کتاب، چند جایزه به دست آورد و به بیش از بیست زبان ترجمه شد. پیش از چاپ کتاب، او یک سری مقالات در این خصوص در لوموند چاپ کرده بود. او همینطور در سال 2014 به مسئله تجاوز به عنوان یک سلاح در جنگ سوریه پرداخت. او سال 2018 کتاب دیگری به نام «به اینجا نمی‌رسیدم اگر … روایت 27 زن» را چاپ کرد. در این کتاب او سراغ 27 زن موفق رفته است. او همینطور طی سال‌های اخیر چند کتاب دیگر هم در حوزه زنان چاپ کرده که یکی از آنها رمان و دیگری نمایش‌نامه است.
کوژان یک مرتبه در دهه نود جایزه آلبرت لاندره را برنده شده است. این جایزه به بهترین گزارشگر فرانسوی‌زبان اهدا می‌شود. او همینطور برای ده سال بین 2010 تا 2020 یکی از اعضای هیئت ژوری این جایزه بود.
داستان کتاب حرمسرای قذافی
آنیک کوژان سال 2011 مقاله‌ای برای لوموند می‌نویسند که جهان را شوکه می‌کند. عنوان این مقاله «برده جنسی قذافی» بود. او سراغ داستان ثریا، زن 22 ساله لیبیایی رفت که از وقتی پانزده سال داشت، دزدیده شده بود. این دختر که آن زمان محصل بود، یک هفته پیش مسئول دادن دسته‌گل به قذافی در سفری به شهر آنها بود. کلنل، سر این دختر را لمس کرد و این آغاز تغییر زندگی وی بود. دختر را به قصر قذافی در تریپولی بردند و او به جمع زنان حرمسرای قذافی اضافه شد.
کوژان سال 2012 به لیبی برگشت و تحقیقات خود را ادامه داد. او با گسترش مقاله‌ای که برای لوموند نوشته بود، کتاب را به رشته تحریر در آورد. در این کتاب، کوژان اسرار مگوی دربار قذافی را برملا کرده است. سراغ زنانی رفته که مورد تجاوز قرار می‌گرفتند و به نوعی زندانی قصر رئیس‌جمهور مادام‌العمر لیبی بودند. او در این کتاب، با ریز جزئیات زندگی دیکتاتور لیبی را شرح می‌دهد.
کتاب دو بخش دارد. بخش اول به طور کامل به زندگی ثریا شاره دارد. در بخش دوم، کوژاک سراغ سایر زنان می‌رود. او زندگی زنانی مثل خدیجه و لیلا را شرح می‌دهد. بخصوص بخش مربوط به ثریا بسیار تاثیرگذار است. نویسنده سعی نکرده روایت دختر را به چیز دیگری بدل کند. او سعی کرده این روایت را همانطور که ثریا گفته بنویسد. دختر فن بیان خوبی دارد و به شکلی تاثیرگذار داستان زندگی خود را تعریف کرده است.
طنز ماجرا این است که قذافی سایر کشورهای عربی را در خصوص رعایت حقوق زنان سرزنش می‌کرد. برای مثال او حداقل سن ازدواج را تا بیست سال بالا برده بود و به زنان حق طلاق داده بود.
جایگاه کتاب
ایندیپندنت در نقد کتاب نوشت:
کتاب از جهات بسیاری، کتاب تلخی است. اما داستان مهمی را در بر دارد. تصویر قذافی به عنوان رهایی‌بخش زنان آفریقایی پیش از این مطرح بود. ولی او زندگی دختران زیادی را نابود کرد. این زنان فراموش شدند، از جامعه بیرون افتادند. کتاب او حالا به عربی هم چاپ شده است. مردم در لیبی و سایر سرزمین‌های نزدیک آن هم حالا بیشتر می‌توانند از جنایات قذافی آگاه شوند.
با وجود اذعان بسیار کارشناسان به ارزش کتاب، چه نویسنده و چه کتاب چندان مشهور نیستند. نویسنده، صفحه ویکی‌پدیایی به انگلیسی ندارد. آین صفحه تنها به فرانسوی، چینی، آلمانی و فارسی در دسترس است. همینطور کتاب هیچ صفحه‌ای حتی به فرانسوی ندارد.
سراغ گوگل ترندز رفتیم. شهرت نویسنده را با یک سری دیگر از نویسنده‌هایی که در حوزه تجاوز در جنگ یا شرایط جنگی نوشته‌اند، بررسی کردیم. همانطور که مشاهده می‌کنید، کوژاک شهرت متوسطی بین این اسامی دارد. بیشتر شهرت او هم به خاطر مقاله‌هایی است که در لوموند نوشته است. مثلا در همان فرانسه شهرت ماتئی ويسنی‌يک نویسنده کتاب «پیکر زن همچون میدان نبرد در جنگ بوسنی» قابل قیاس نیست.
کتاب کمی بیش از دو هزار ریت در گودریدز گرفته است. ریت میانگین آن هم 3.7 است. این دو عدد به نسبت بسیار متوسط هستند. درصد بالایی از کامنت‌ها هم مربوط به کاربران ایرانی است. در ادامه با یک نظر مثبت و یک نظر منفی در مورد کتاب آشنا می‌شوید.
نظر مثبت
یک زن عرب که 4 از 5 به کتاب نمره داده است:
خواندن این کتاب راحت نیست. کتاب دری به مخفی‌ترین بخش‌های زندگی در لیبی و جهان عرب باز می‌کند. جرم‌های جنسی قذافی، تجاوز، همجنسگرایی و حبس زنان بری بیش از ده سال در برخی موارد. همه این کارها توسط حلقه نزدیک به قذافی مدیریت می‌شد. آنها این دختران را می‌دزدیدند و حبس نگه می‌داشتند. برای اینکه امیال قذافی را ارضا کنند.
کتاب، خواننده را شوکه می‌کند. می‌دانستم که در کشورهایی درگیر پدرسالاری زندگی می‌کنیم اما نمی‌دانستم کار به حبس زنان رسیده بود. ما از حق حیات چنین رژیم‌هایی دفاع می‌کردیم. قذافی دائما به دختران می‌گوید من ارباب شما هستم. شما همان کاری را می‌کنید که من می‌گویم. من ارباب لیبی هستم و همه باید دستوران من را اطاعت کنند. کتاب برای خواندن بسیار عالی است. به سرزمین اعراب خوش آمدید دوستان!
نظر منفی
دو ستاره از 5 ستاره:
خب، من شک دارم که مفاهیم داخل کتاب حقیقت داشته باشد. چیزهایی باورنکردنی در کتاب به چشم می‌خورد. شاید بهتر باشد کتاب را یک رمان تخیلی در نظر بگیریم. به جای اینکه آن را کتابی سیاسی با حقایق متصور باشیم. من باور نمی‌کنم که معمر قذافی چنین آدمی بوده باشد. چطور یک انسان می‌تواند چنین هیولایی در حوزه مسائل جنسی باشد؟ چطور رژیمی تا این حد فاسد می‌تواند این همه سال سرپا مانده باشد؟ نویسنده را فرد کلاه‌برداری می‌دانم که بسیار دروغ گفته است.
بهترین ترجمه کتاب حرمسرای قذافی
طی سال‌های اخیر، این کتاب هم مانند کیمیاگر، مثل زن رفتار کن مثل مرد فکر کن، من پیش از تو، هنر ظریف بی خیالی، راز، ملت عشق و ای کاش وقتی 20 ساله بودم می‌دانستم درگیر ترجمه‌های متعدد شده است. موارد زیر، ترجمه‌های متفاوت کتاب هستند:
- حرمسرای قذافی | نشر ثالث | بیژن اشتری
- حرمسرای قذافی | نشر الینا | سیده تبسم موسوی
- حرمسرای قذافی | انتشارات الماس پارسیان | آذین فیروزپور
- حرمسرای قذافی | انتشارات نیک فرجام | فاطمه علیشاری
- حرمسرای قذافی | انتشارات نظاره | سیده تبسم موسوی
- حرمسرای قذافی | انتشارات آتیسا | سعیده اختری زاده
ترجمه بیژن اشتری بهترین ترجمه این کتاب است. این کتاب توسط نشر ثالث چاپ شده است. اشتری از مترجم‌های معروف ایرانی است. او سابقه ترجمه کتاب‌های بسیاری را در خصوص دیکتاتورها دارد. همینطور او سابقه خوبی از ترجمه کتاب در خصوص افراد مهم سیاست چپ دارد.
نظرات کاربران