بعد از نه ماه بارداری، ملاقات با نوزادتان، بسیار هیجان‌انگیز و خداحافظی با برخی از علائم آزاردهنده بارداری باعث آرامش می‌شود. همراه با همه شادی‌ها، دوره پس از زایمان می‌تواند خستگی و برخی از ناراحتی‌های جدید را به همراه داشته باشد که یکی از شکایات رایج این دوران، سردرد است. سردرد در شش هفته اول پس از زایمان، سردرد پس از زایمان نامیده می‌شود. سردردهای پس از زایمان معمولاً خطرناک نیستند. با این حال می‌تواند نشانه‌ای از یک وضعیت پزشکی خاص پس از زایمان باشد. این مقاله، به شما در مورد علل و درمان سردردهای بعد از زایمان می‌گوید.
سردرد پس از زایمان چیست؟
سردرد پس از زایمان به بروز یا افزایش سردرد در زنانی اشاره دارد که به تازگی بچه‌دار شده‌اند و معمولاً در شش هفته اول پس از زایمان اتفاق می‌افتد. میگرن در زنان، ارتباط نزدیکی با تغییرات هورمونی دارد. بسیاری از زنان مبتلا به میگرن درست قبل از قاعدگی، زمانی که سطح استروژن آنها کاهش می‌یابد، این سردرد را تجربه می‌کنند و اعتقاد بر این است که سردرد پس از زایمان، منعکس کننده کاهش چشمگیر سطح استروژن است.
در طول سه ماهه دوم و سوم بارداری، سطح استروژن و پروژسترون بسیار بالاست و بسیاری از زنانی که قبل از بارداری میگرن داشتند، علائم سردرد آنها در این دوران کاهش می‌یابد یا از بین می‌رود. پس از زایمان، هر دوی این هورمون‌ها به طور چشمگیری کاهش می‌یابند که ممکن است منجر به بازگشت یا ظهور اولین میگرن شود. انواع مختلفی از سردردها را ممکن است در دوران پس از زایمان تجربه کنید که البته شدت آنها متفاوت است.
علائم و نشانه‌های سردرد پس از زایمان
مطالعات نشان می‌دهد که تقریباً 30 تا 40 درصد از زنانی که به تازگی مادر شده‌اند، در هفته اول پس از زایمان دچار سردرد می‌شوند. این نوع سردرد، احساس درد در سر شماست که به طور کلی ممکن است شامل علائم زیر باشد:
- دردناک
- ضربان‌دار
- کوبیدن
- فشار
- سفت شدن
- درد اطراف چشم
- حالت تهوع
- استفراغ
- سرگیجه
- حساسیت به صدا یا نور
انواع سردرد پس از زایمان
نوع سردرد پس از زایمان شما می‌تواند متفاوت باشد. برخی از آنها شایع‌تر از دیگر سردردها هستند. یک مطالعه یر روی 95 زن مبتلا به سردرد پس از زایمان نشان داد که:
- تقریبا نیمی از آنها، سردرد تنشی یا میگرنی داشتند.
- 24 درصد سردرد، مربوط به پره اکلامپسی است.
- 16 درصد سردرد ناشی از بی‌حسی منطقه‌ای دارند.
سردردهای بعد از زایمان، به دو دسته کلی طبقه‌بندی می‌شوند: سردردهای اولیه و سردردهای ثانویه.
سردردهای اولیه
سردرد اولیه ناشی از بیماری دیگری نیست. زندگی کردن با درد ممکن است سخت باشد، اما سردرد خطرناک نیست. مغز شما نمی‌تواند درد را حس کند، بنابراین دردی که احساس می‌کنید، ناشی از تورم رگ‌های خونی، ماهیچه‌ها و اعصاب گردن و سر شماست. چند نوع سردرد اولیه وجود دارد، از جمله:
سردرد تنشی
تجربه سردرد تنشی غیر معمول نیست. به طور کلی، این سردردها خفیف هستند. ممکن است سر شما از دو طرف به شکل نواری در اطراف سرتان درد بگیرد. سردرد می‌تواند 30 دقیقه طول بکشد یا تا یک هفته ادامه یابد. نوع تنشی آن، می‌تواند ناشی از استرس و همچنین عوامل محیطی مانند کمبود خواب یا کم‌آبی بدن باشد.
سردرد میگرنی
میگرن، سردردهای شدید و ضربانی است که اغلب در یک طرف سر شما رخ می‌دهد. آنها همچنین می‌توانند شامل علائمی مانند حالت تهوع، استفراغ و حساسیت به نور و صدا باشند و می‌توانند شما را برای ساعت‌ها یا حتی روزها ناتوان از کار کنند. انجمن میگرن آمریکا بیان می‌کند که از هر 4 زن، 1 نفر در دو هفته اول پس از زایمان دچار میگرن می‌شود. این ممکن است به دلیل کاهش هورمون‌هایی باشد که در روزهای بعد از زایمان اتفاق می‌افتد. همچنین ممکن است به دلیل مراقبت‌های شبانه‌روزی که کودک شما نیاز دارد، بیشتر مستعد ابتلا به میگرن باشید. مانند سردردهای تنشی، عوامل محیطی می‌توانند باعث میگرن شوند.
از انواع دیگر سردردهای اولیه:
- سردردهای خوشه‌ای اغلب در یک طرف سر و پشت یک چشم احساس می‌شوند، و می‌توانند در یک زمان از روز برای چندین هفته اتفاق بیفتند.
- سردردهای هیپنیک. این سردردها در شب و به طور معمول در افراد بین 40 تا 80 سال رخ می‌دهد.
سردردهای ثانویه
سردردهای ثانویه پس از زایمان به دلیل شرایط پزشکی دیگری رخ می‌دهد. دو مورد از شایع ترین علل پره اکلامپسی یا بی‌حسی منطقه‌ای است:
پره اکلامپسی
این یک بیماری بسیار جدی است که می‌تواند قبل یا بعد از زایمان رخ دهد. زمانی است که فشار خون بالا و احتمالاً پروتئین در ادرار شما وجود دارد. این وضعیت می‌تواند منجر به تشنج، کما یا در صورت عدم درمان، مرگ شود. سردردهای ناشی از پره اکلامپسی ممکن است شَدید و با علائم زیر همراه باشد:
- ضربان‌دار
- با فعالیت بدنی بدتر می‌شود.
- در هر دو طرف سر ایجاد می‌شود.
- فشار خون بالا
- پروتئین در ادرار
- بینایی تغییر می‌کند.
- درد بالای شکم
- کاهش نیاز به ادرار کردن
- تنگی نفس
پره اکلامپسی، یک وضعیت اورژانس پزشکی است. اگر مشکوک به پره اکلامپسی هستید، فوراً با پزشک خود تماس بگیرید.
سردرد اپیدورال
در حالی که سردرد پس از زایمان بسیار شایع است، سردردهای ناشی از تزریق اپیدورال می‌تواند کاملا منحصربه‌فرد و شدید باشد. آنها با نشستن یا ایستادن بدتر می‌شوند و اغلب در جلو یا پشت سر تجربه می‌شوند. این نوع سردرد ثانویه زمانی اتفاق می‌افتد که یک سوزن که برای اپیدورال استفاده می‌شود، یک بی‌حس کننده موضعی را در خارج از سخت‌شامه (خارجی‌ترین لایه پوشاننده سیستم عصبی مرکزی) تزریق می‌کند. این سوراخی ایجاد می‌کند که مایع مغزی-نخاعی می‌تواند از آن خارج شود. هنگامی که مایع مغزی-نخاعی بیش از حد به بیرون نشت می‌کند، سردرد را تجربه می‌کنید، زیرا فشار کمتری بر مایع اطراف مغز شما وارد می‌شود. فشار خون پایین، همان چیزی است که باعث سردرد می‌شود. توصیه می‌شود مصرف مایعات را افزایش دهید، دراز بکشید و درمان‌های دیگر را طبق راهنمایی یک متخصص پزشکی انجام دهید.
این سوراخ می‌تواند در عرض چند هفته در سخت‌شامه ببندد، اما اگر سردرد بدون درمان پزشکی رها شود، می‌تواند با خونریزی در اطراف مغز شدیدتر شود. البته، این فوق العاده خطرناک و ترسناک خواهد بود، بنابراین اگر بعد از تولد دچار سردرد شدید، بهتر است در اسرع وقت مورد بررسی پزشکی قرار بگیرید. این را می‌توان با تزریق خون شما به سخت‌شامه درمان کرد، زیرا به بسته شدن سوراخ کمک می کند. سپس خون لخته می‌شود و به بستن نسبتاً سریع سوراخ کمک می‌کند. برخی از مادران به دلیل خطر زیادی که دارد، از اپیدورال خودداری می‌کنند، اما خطر سردرد اپیدورال بسیار کم است و تقریباً یک مورد از هر 500 روش است.
سردرد مداوم بعد از تولد
سردردهای مداوم یا سردردهای شدید پس از به دنیا آوردن نوزاد، باید فوراً توسط پزشک، معاینه فیزیکی کامل شما انجام شود. تحمل سردردهای مداوم می‌تواند بسیار ناتوان کننده باشد و مداخلات پزشکی می‌تواند شما را به مسیر اصلی بازگرداند، حتی اگر فقط نیاز به داروهای ضد درد داشته باشد. اگر برای مدت طولانی میگرن، سردردهای تنشی یا سفت شدن گردن را تجربه می‌کنید، به احتمال زیاد چیز دیگری باعث آن می‌شود و این فقط مربوط به تغییرات طبیعی بدن و عوامل محیطی شما نیست.
برای سردردهایی که در سه هفته پس از زایمان تجربه می‌کنید، علائم را به طور مرتب چک کنید. اگر علائم به صورت پراکنده باشد، ممکن است فقط یک سردرد اولیه باشد، اما اگر ادامه یابد، توصیه‌های پزشکی لازم است. مثل همیشه، بهتر است به دنبال مشاوره پزشکی باشید و معاینه شوید که می‌تواند خیال شما را راحت کند، که به‌خودی‌خود حتی می‌تواند به متوقف کردن سردرد شما کمک کند. علائمی مانند از دست دادن بینایی می‌تواند به معنای اتفاق شدیدتری باشد و باید در اسرع وقت به دنبال مراقبت‌های پزشکی باشید.
عوامل مؤثر در ایجاد سردردهای پس از زایمان
انواع مختلفی از سردردها با علل و محرک‌های متفاوت وجود دارد. اغلب اوقات، سر درد پس از زایمان فقط یک سردرد معمولی است و مضر نیست. دلایلی که می‌تواند در بروز این نوع سردرد نقش داشته باشد، عبارت‌اند از:
- هورمون‌ها. سطح استروژن در بدن شما با سردرد مرتبط است. سطح ثابت این هورمون می‌تواند سردرد ناشی از هورمون را از بین ببرد. اما هنگامی که سطح استروژن کاهش می‌یابد، همان‌طور که بلافاصله پس از بچه‌دار شدن انجام می‌شود، می‌تواند باعث سردرد شود.
- فشار. دوره پس از زایمان می‌تواند استرس‌زا و طاقت‌فرسا باشد. استرس و نگرانی می‌تواند منجر به تنش عضلات و ایجاد سردرد شود.
- فرسودگی. پس از زایمان، به دلیل مراقبت از نوزاد که ممکن است در روزهای اول خسته کننده باشد، این خستگی و کم‌خوابی، از محرک‌های سردرد هستند.
- عدم مصرف غذا و آب کافی. هنگام مراقبت از نوزاد به راحتی می‌توانید گرسنگی خود را نادیده بگیرید، وعده‌های غذایی خود را حذف کنید یا نوشیدن مایعات کافی را فراموش کنید. اما، قند خون پایین و کم‌آبی می‌تواند باعث سردرد شود
- آلرژی و مشکلات سینوسی. آلرژی‌های فصلی، سرماخوردگی یا عفونت سینوسی می‌تواند منجر به تورم و فشار در سینوس‌های شما شود.
- خستگی چشم. صرف زمان زیادی برای مطالعه، روی رایانه یا نگاه کردن به تلفن هوشمند می‌تواند منجر به خستگی چشم و سردرد شود.
آیا شیردهی باعث سردرد پس از زایمان می‌شود؟
برخی از زنانی که به تازگی مادر شده‌اند، هنگام شیردهی دچار سردرد می‌شوند. واقعیت این است که شیردهی، مستقیماً به سردردهای پس از زایمان منجر نمی‌شود، اما ممکن است به دلایل مختلف در حین شیردهی دچار سردرد شوید:
- هورمون‌های شما ممکن است در دوران شیردهی نوسان داشته باشد و منجر به سردرد شود.
- ممکن است از نظر جسمی یا عاطفی به دلیل نیازهای شیردهی تخلیه شده و منجر به سردرد شود.
- کمبود خواب یا کم‌آبی بدن می‌تواند باعث تنش یا سردرد میگرنی شود.
اگر در دوران شیردهی سردردهای مکرر یا شدید دارید، باید با پزشک خود صحبت کنید. احتمال دارد برای چند هفته، سردردهای شیردهی داشته باشید یا تا زمانی که فرزندتان را از شیر بگیرید ادامه پیدا کند.
چه موقع باید به پزشک مراجعه کرد؟
در حالی که سردرد بعد از تولد معمولا جای نگرانی نیست، اگر سردرد پس از زایمان شما شدید است یا علائم دیگری دارید، باید فورا به پزشک مراجعه کنید. این به ویژه مهم است اگر:
- دست‌ها یا پاهای شما ضعیف یا بی‌حس می‌شوند.
- در صحبت کردن مشکل دارید.
- سردرد در مدت کوتاهی بدتر می‌شود.
- دچار سفتی گردن شده‌اید.
- تب دارید.
- احساس بیماری می‌کنید یا در حال بیمار شدن هستید.
- در دید یا تفکر واضح مشکل دارید.
- بعد از ورزش یا فعالیت بدنی، سردرد می‌گیرید.
- سردرد شما با حرکت موقعیت سر تغییر می‌کند.
- درد سر آنقدر شدید است که شما را در شب بیدار می‌کند.
پزشک می‌تواند شما را معاینه کند و همچنین ممکن است آزمایش‌هایی را برای یافتن علت سردرد پیشنهاد کند. حتی اگر سردردهای پس از زایمان شما به دلیل عامل جدی نباشد، صحبت با کسی می‌تواند موجب تسکین درد شما شود. به یاد داشته باشید، اگر احساس خستگی یا استرس می‌کنید، پزشک شما نیز می‌تواند به بهتر شدن حال شما کمک کند.
این وضعیت چگونه تشخیص داده می‌شود؟
هنگام گفت‌و‌گو با پزشک خود، او به گزارش علائم شما گوش می‌دهد و سابقه پزشکی‌تان را بررسی می‌کند و همچنین معاینه فیزیکی انجام می‌دهد. برای رد پره اکلامپسی، پزشک فشار خون شما را بررسی می‌کند و آزمایش ادرار انجام می‌دهد. اگر فشار خون بالا و پروتئین در ادرار خود دارید، پزشک احتمالاً به شما دارویی برای کاهش فشار خون و یا دارویی (حاوی سولفات منیزیم) برای جلوگیری از تشنج می‌دهد. اگر علائم شما با درمان فوق برطرف نشد، ممکن است تصویربرداری از مغز توصیه شود.
در حالی که پزشک شما ممکن است آزمایش تصویربرداری مغز را در جهت اطمینان از تشخیص خود تجویز کند، این به طور کلی برای زنانی است که علائم یا علائم نگران کننده همراه با سردر دارند. به عنوان مثال، یک مشکل عصبی مانند تاری دید، مشکل در راه رفتن، ضعف، یا بی‌حسی و گزگز برای لخته شدن خون یا خونریزی در مغز نگران کننده است. برای رد علل سردرد شدید که می‌تواند تهدید کننده زندگی، تصویربرداری از مغز با از طریق سی‌تی اسکن یا امِ‌آر‌آی موردنیاز است.
راه‌های درمان سردردی که پس از زایمان اتفاق می‌افتد
برای درمان سردردی که بعد از زایمان اتفاق می‌افتد، بسته به شدت آن، درمان متفاوت خواهد بود. در مواردی که علائم سردرد آنچنان شدید و جدی نیست، می‌توان بدون استفاده از داروی خاصی، علائم را کاهش داد. این در حالی است که در صورت داشتن علائم شدید، مصرف دارو تجویز خواهد شد.
درمان بدون دارو
برخی افراد در اولین نشانه درد به سراغ داروهای بدون نسخه می‌روند، اما ممکن است بخواهید سردردهای گاه‌به‌گاه پس از زایمان را بدون دارو پشت سر بگذارید. در اینجا چند نکته برای عبور از آن وجود دارد:
- استراحت کنید. چراغ‌ها و تلویزیون را خاموش کنید و در یک اتاق تاریک و ساکت دراز بکشید. پاهایتان را در بلندی قرار دهید، چشمانتان را ببندید و سعی کنید یک چرت کوتاهی بزنید.
- آب بنوشید و چیزی بخورید. نوشیدن مقدار زیادی مایعات سالم می‌تواند شما را هیدراته نگه دارد و چیزی بخورید که قند خونتان را بالا ببرد، به خصوص اگر مدتی است که به اندازه کافی غذا نخورده‌اید.
- کمی نوشیدنی کافئین‌دار بخورید. کافئین، دارویی است که می‌تواند سردرد را درمان کند. حتی این یکی از مواد تشکیل دهنده برخی از داروهای سردرد بدون نسخه است. بنابراین، می‌توانید یک فنجان قهوه یا چای بنوشید.
- ریلکس کنید. مدیتیشن، یوگا، تمرینات کششی، یا حمام یا دوش آب گرم می‌تواند به شما کمک کند تا آرامش داشته باشید و تنش را در عضلات خود کاهش دهید.
- از حوله‌های گرم و سرد استفاده کنید. سعی کنید یک کمپرس گرم یا سرد روی سر خود قرار دهید. از آنچه برای شما بهتر است استفاده کنید یا بین گرم و سرد جایگزین کنید.
- کمک بخواهید. از تماس گرفتن با یکی از اعضای خانواده یا دوستان برای کمک خجالت نکشید. افرادی که به شما اهمیت می‌دهند، اغلب از کمک کردن به شما هم خوشحال می‌شوند. اگر بتوانید کمی استراحت کنید و زمانی برای مراقبت از خود داشته باشید، احساس بسیار بهتری خواهید داشت.
درمان دارویی
اگرچه ممکن است بتوانید بدون دارو، سردردهای کوتاه‌مدت را بدون استفاده از داروی خاصی، تسکین بدهید، اما برخی از سردردها و میگرن به حدی شدید هستند که بدون استفاده از دارو، درمان نمی‌شوند. در موارد خفیف سردرد بعد از زایمان، یک مسکن بدون نسخه معمولاً برای اکثر سردردهای معمولی کافی است، اما اگر از سردرد میگرنی رنج می‌برید، ممکن است نیاز به داروی بانسخه داشته باشید، مثل:
- تیلنول (استامینوفن)
- موترین یا ادویل (ایبوپروفن)
- آلو (ناپروکسن)
- آسپرین
- داروهای ترکیبی مانند Excedrin یا Tylenol Ultra با کافئین
- دیگر داروهای تجویزی برای درد، حالت تهوع یا هر گونه علائم
چگونه می‌توان از ابتلا به این سردرد جلوگیری کرد؟
اگر به تازگی بچه‌دار شده‌اید، وقت گذاشتن برای مراقبت از خودتان، آسان‌ترین راه برای غلبه بر سردرد بعد از زایمان است. علاوه بر این، در اینجا نکاتی وجود دارد که می‌توانید برای جلوگیری از سردرد پس از زایمان دنبال کنید:
از محرک‌ها دوری کنید
همیشه مشخص نیست که دقیقا چه عاملی باعث سردرد شما شده است. اگر بتوانید شناسایی کنید که کدام غذاها، گیاهان یا بوها باعث سردرد شما می‌شوند، با اجتناب از آنها می‌توانید تا حد زیادی به کنترل سردرد خود کمک کنید.
به رژیم غذایی خود توجه کنید
گرسنگی، قند خون پایین و کم‌آبی می‌تواند باعث سردرد شود، بنابراین وعده‌های غذایی را حذف نکنید و مایعات زیادی بنوشید. سعی کنید حداقل سه وعده غذایی متعادل در روز همراه با انواع میان وعده‌های سالم بخورید. یخچال را با خوراکی‌هایی که به راحتی می‌توانید مصرف کنید، نگهداری کنید. تنقلات سالم و پر از پروتئین و غلات کامل را در کیف خود قرار دهید تا وقتی بیرون از خانه هستید، چیزی برای خوردن داشته باشید. همچنین همیشه یک بطری آب همراه خود داشته باشید تا بتوانید در طول روز آن را بنوشید و هیدراته بمانید.
به اندازه کافی استراحت کنید
اگرچه استراحت با نوزاد تازه متولد‌شده کار آسانی نیست، اما تمام تلاش خود را برای استراحت بیشتر با زودتر رفتن به رختخواب، چرت زدن در طول روز زمانی که کودک خواب است انجام دهید، یا از شریک زندگی، عضو خانواده یا دوست خود بخواهید در حین استراحت در کنار کودک بماند.
استرس خود را کاهش دهید
از برخی تکنیک‌های آرامش‌بخش برای کمک به کاهش استرس و آرامش خود استفاده کنید. می‌توانید به موسیقی گوش دهید، با دوستانتان صحبت کنید، از حرکات کششی یا یوگای آرامش‌بخش پس از زایمان لذت ببرید، مدیتیشن کنید، یا در فعالیت‌ها و سرگرمی‌های ایمن شرکت کنید که از آن لذت می‌برید.
به فعالیت بدنی منظم بپردازید
بعد از بچه دار شدن، باید به آرامی فعالیت بدنی را شروع کنید، به این دلیل که ورزش برای بدن و ذهن شما مفید است. مطالعات نشان می‌دهند که ورزش منظم می‌تواند منجر به میگرن‌های کمتر یا میگرن‌هایی شود که چندان شدید نیستند و حتی ممکن است به جلوگیری از آنها کمک کند.
مراقب وضعیت بدنی خود باشید
قرارگیری در وضعیت نامناسب بدنی می‌تواند عضلات پشت و گردن شما را تحت فشار قرار دهد. بنابراین، حفظ وضعیت بدنی مناسب بسیار مهم است که شما می‌توانید با حفظ شانه‌های خود به سمت عقب هنگام نشستن و یا با صاف ایستادن، از این تنش جلوگیری کنید.
مراقب سلامت چشم‌هایتان باشید
اگر زمان زیادی را صرف مطالعه یا جلوی صفحه نمایش می‌کنید، برای جلوگیری از خستگی چشم، استراحت‌های مکرر داشته باشید. همچنین می‌توانید با چشم‌پزشک خود قرار ملاقاتی بگذارید تا ببینید آیا به عینک یا تنظیم نسخه بینایی فعلی خود نیاز دارید یا خیر.
مراقبت‌های جایگزین را امتحان کنید
مراقبت‌های جایگزین مانند ماساژ، مراقبت‌های کایروپراکتیک یا طب سوزنی ممکن است به تسکین و جلوگیری از سردرد کمک کند. فقط مطمئن شوید که یک متخصص دارای مجوز را انتخاب کنید تا به خوبی از شما مراقبت کند.
سبک زندگی سالم داشته باشید
مصرف الکل را محدود و از سیگار کشیدن و مواد مخدر خودداری کنید. همچنین برای مدیریت ناراحتی، اضطراب و یا افسردگی خود، با یک مشاور یا درمانگر صحبت کنید.
کلام پایانی
سردرد، بخشی از زندگی است که می‌تواند در هر زمانی ظاهر شود، حتی بعد از بچه‌دار شدن. در هفته‌های بعد از تولد فرزندتان، اتفاقات زیادی در زندگی و بدن شما می‌افتد که جای تعجب نیست. یکی از عوارضی که بعد از زایمان ممکن است به آن دچار شوید، سردردهای رایج پس از زایمان هستند. در حالی که آنها دردناک و ناخوشایند هستند، معمولا مضر نیستند و اغلب با کمی غذا، استراحت و شاید با مصرف داروی بدون نسخه یا بانسخه تسکین می‌یابند. سعی کنید به آن به عنوان یادآوری نگاه کنید تا کمی برای مراقبت از خود وقت بگذارید. اما، به علائم هشداردهنده‌ای که ممکن است همراه با سردرد باشد توجه کنید و در صورت برطرف نشدن، بدتر شدن یا داشتن علائم دیگری حتماً با پزشک تماس بگیرید.
نظرات کاربران