کتاب فقر احمق میکند کتابی است که در یکی دو سال گذشته در ایران موردتوجه قرار گرفته است. البته این کتاب در واقع با نام دیگری به زبان انگلیسی چاپ شده است که به آن نیز خواهیم پرداخت. در ادامه شما را با نویسنده، کتاب، واکنش‌ها به کتاب و ترجمه‌های آن آشنا خواهیم کرد. با خوبو همراه باشید.
| نام کتاب | فقر احمق می کند | Scarcity: Why Having Too Little Means So Much |
| نویسنده | الدار شفیر و سندهیل مولاینیتن |
| گونه ادبی | ناداستان |
| انتشارات در ایران | نشر ترجمان |
| مترجم | امیرحسین میرابوطالبی |
| خرید آنلاین | |
| دانلود نسخه آنلاین |
بیوگرافی الدار شفیر
الدار شفیر یک دانشمند حوزه رفتارشناسی با ملیت‌های آمریکایی-اسرائیلی است. او مدرک دکترای خود را در رشته رفتارشناسی، در دهه هشتاد از دانشگاه ماساچوست گرفت. طی سه دهه اخیر او استاد دانشگاه و مدیرگروه روانشناسی دنشگاه‌های پرینستون و هاروارد بوده است. شفیر همینطور در سال 2012 از سوی رئیس‌جمهور اوباما به عنوان رئیس شورای مشورتی در مورد توان مالی منصوب شد. کار این شورا، بهبود وضعیت اقتصادی در سراسر آمریکا است.
تخصص اصلی شفیر حوزه تصمیم‌گیری بخصوص در مسائل اقتصادی است. طبق تحقیقات گسترده او، مردم به طور کل به ندرت طبق الگوی عقلانی تصمیم‌گیری می‌کنند. برای مثال مسائل عمومی، شنااختی و احساساتی به شکل گسترده روی تصمیمات اقتصادی اثر می‌گذارند. شفیر به طور گسترده روی مسئله فقر تحقیق کرده است. ایده‌ی روانشناسانه‌ی پشت «به اندازه کافی نداشتن» از دل همین تحقیقات خارج شد که در کتاب مورد بحث قرار می‌گیرد.
شفیر تاکنون جوایز و بودجه‌های تحقیقاتی فراوانی از دانشگاه‌ها و بنیادهای آمریکایی دریافت کرده است. از افتخارات او می‌توان به قرارگیری در لیست صد متفکر برتر جهان در سال 2013 اشاره کرد. او همینطور عضوی از آکادمی هنر و علوم آمریکا است.
بیوگرافی سندهیل مولاینیتن
مولاینیتن اصالتی هندی دارد و در تامیل به دنیا آمده است. او دهه هشتاد راهی لوس آنجلس شد و در علوم کامپیوتر، ریاضی و اقتصاد از دانشگاه کورنل مدرک دانشگاهی گرفت. همینطور او در اقتصادی از دانشگاه هاروارد مدرک دکترا گرفته است.
مولاینیتن هم طی دهه‌های اخیر تحقیقات گسترده‌ای را در خصوص اقتصاد رفتاری انجام داده است. تبعیض، فساد و حکمرانی شرکتی از بخش‌های فعالیت او بوده‌اند. مقاله او با نام «اختلال که فقر در عملکرد شناختی مغز به وجود می‌آورد» در نشریه ساینس به چاپ رسید. همینطور مقاله دیگری از او با عنوان آیا مالیات سیگار، سیگاری‌ها را خوشحال‌تر میکند محل بحث قرار گرفت.
پیش از کتاب مشترک با شیفر، او کتابی دیگر در سال 2012 به چاپ رسانده بود. این کتاب، قوانین و انتخاب نام داشت.
نقد و بررسی کتاب فقر احمق میکند
کتابی که ما قصد معرفی آن را داریم، اسم انگلیسی متفاوتی دارد. کتاب Scarcity: Why Having Too Little Means So Much (کمیابی: چرا بسیار کم داشتن این‌قدر مهم است) سال 2013 در آمریکا منتشر شد. الدار شفیر به عنوان نویسنده اصلی کتاب شناخته می‌شود اما او در این راه تنها نبود. سندهیل مولاینیتن که یک اقتصاددان رفتاری است او را در این مسیر همراهی کرد. تلاش کتب در واقع این است که نشان دهد کمیابی نقشی مهم در تداوم فقر دارد. همینطور ایده‌هایی برای حل این مشکل توصیه می‌شود.
یک مسئله‌ای که در مورد اسم کتاب مطرح است، تفاوت‌های کمیابی و فقر است که مترجم یا نشر آن را انتخاب کرده‌اند. کمیابی مربوط به تمام اقشار گرفتار جامعه هستند از جمله کسانی که زمانی برای خواندن کتاب ندارند.
کتاب تلاش گسترده‌ای انجام داد تا کلیشه‌ها را در مورد نگاه به فقر تغییر دهد. در واقع نگاه سنتی این است که فقیر به دلیل تصمیمات اشتباه مالی به فقر افتاده است. دانشمندانی که به آنها اشاره شد، اینطور قضیه را جلوه می‌دهد که چون فرد فقیر است، تصمیمات اشتباهی می‌گیرد. همینطور مشخص می‌شود که هر فردی با وجود محدودیت‌های مشابه فقر، تصمیمات اشتباه می‌گیرد. مثلا حتی اگر فردی ثروتمند موردبحث باشد که قصد داشته باشد در زمانی کوتاه تصمیم بگیرد، احتمالا تصمیم اشتباهی اخذ خواهد کرد.
فصول کتاب
در فصل اول کمیابی تعریف شده است. اینجا اصطلاحی به نام تونل‌زنی معرفی می‌شود. تونل‌زنی وقتی است که برای انجام کاری که زمان تعیین‌شده دارد، تا آخرین موعد صبر می‌کنیم. فرض بگیرید اجاره خانه عقب افتاده، ماشین خراب است و لپ تاپ هم به مشکل خورده است. با توجه به بودجه محدود، اجاره را می‌دهیم و دو مورد دیگر که اهمیت کمتری دارند، بیرون از تونل قرار می‌گیرند. این بین ممکن است ایمیل کاری مهمی برای ما ارسال شود که خبر از علاقه شرکتی جدید به کار شما با حقوق بسیار بیشتر است. همینطور ممکن است بابت تعمیر سرسری خودرو به مشکلی بزرگتر بخوریم. اینها مشکلاتی هستند که کمیابی دائما برای ما به وجود می‌آورد.
در بخش دوم، متوجه می‌شویم که کمیابی، کمیبای به بار می‌آورد. اگرچه این موضوع گاهی منجر به خیر می‌شود، عموما تاثیر بدی دارد. برای مثال کشاورزی که محصول خوبی درو نکرده، ممکن است پول کافی جهت خرید کود باکیفیت برای محصول سال بعد نداشته باشد. به همین دلیل ممکن است آفت، تمام محصول او را نابود کند.
فصل سوم، طراحی برای کمیابی نام دارد. برخی فکر می‌کنند می‌توان با کمک گرفتن از کمیابی مثبت پیشرفت کرد. مثلا ممکن است وقتی درآمد ماهیانه پنج میلیون تومان داشته باشید، یک سری سختی به خود بدهید. بیشتر چانه بزنید یا مسیر دورتری را برای خرید چیزی که باتخفیف بیشتر بروید. این عامل مثبت، ممکن است با دو برابر شدن حقوق شما از بین برود. با این همه، عدم وجود عامل بیرونی قدرتمند، نمی‌توان کمیابی را به وجود آورد. تنها شاید بتوان نمونه‌ای نصنعی از آن خلق کرد. استفاده بیش از اندازه ار اراده در زندگی، منجر به خستگی می‌شود.
بخشی از متن کتاب
یک لحظه فکر کنید که این موضوع تا چه حد جالب توجه است. بر طبق اصول اولیه‌ی حسابداری حتما پای بده‌بستان در میان است. هر قدر هم که ثروتمند باشید، پولی که در اختیار دارید محدود است. اگر 10 دلار را خرج یک چیز کنید، 10 دلار کمتر برای چیزی دیگر باقی خواهد ماند (حتی اگر آن چیز دیگر ارثی باشد که برای فرزندتان به جا می‌گذارید). بالاخره آن 10 دلار باید از جایی بیاید. اما افراد معمولا چنین احساسی ندارند. بسیاری از ما خریدهای 10 دلاری را به صورتی انجام می‌دهیم که انگار خبری از بده بستان نیست. برای انجام این خرید لازم نیست خرید دیگری را فدا کنیم. شاید حتی بتوان گفت احساس می‌کنیم که موجودی نامحدودی از اسکناس‌های 10 دلاری در بودجه مان داریم. البته در نهایت می‌دانیم که اینطور نیست، اما رفتارمان به همین صورت است.
با این همه بعضی مواقع متوجه بده بستان‌ها می‌شویم. تصور کنید که رژیم گرفته‌اید و دوباره در موقعیت انتخاب آن نوشیندنی قرار دارید. اگر چه که شاید قیمت 10 دلاری شما را به فکر بده بستان‌ها نیندازد، «قیمت کالری» این کار را خواهد کرد. آن سیصد کالری اضافی باید محاسبه شود. نوشیدن آن نوشیدنی یعنی از دست دادن چیزی دیگر. آیا ارزشش را دارد که به خاطر نوشیدنی از خیر دسر بگذرید؟ یا از پیراشکی فردا صبح؟ رژیم ما را به حسابداران کالری تبدیل میکند. حساب‌ها باید صاف شوند. در این شرایط به خوبی متوجهیم که داشتن یک چیز برابر است با نداشتن چیز دیگر. در حقیقت درگیر تفکری می‌شویم که ان را تفکر بده بستان می‌نامیم.
مشخص است که آن ده دلار برای کسانی که از نظر مالی در تنگنا هستند حکم سی صد کالری فردی را دارد که رژیم است: این مقدار هم محاسبه شود. در استعاره‌ی چیدمان چمدان، داشتن چمدان کوچک به این معنی بود که وارد کردن یک چیز مساوی است با بیرون ماندن چیز دیگر.
بخشی از متن کتاب فقر احمق میکند
جایگاه کتاب
حقیقت این است که کتاب فقر احمق میکند را باید کتابی تخصصی در نظر گرفت. باتوجه به حضور دو نویسنده با درجه دکترا از بهترین دانشگاه‌های جهان، مخاطب نهایی کتاب را متفاوت از قشر عامی جامعه میکند. با این حال در فضاهای تخصصی و بین علاقه‌مندان جدی حوزه‌های اقتصاد و علوم شناختی، کتاب بسیار ارزشمند است. این کتاب را می‌توان از آن اقلیت کتاب‌های یکی دو دهه اخیر دانست که با کمک شیوه علمی توانسته‌اند به مخاطب کمک کند تا نگاهی جدید و درست به موضوعی اقتصادی-جامعه‌شناسی داشته باشد.
سراغ گودریدز هم رفتیم. این سایت به نوعی شبکه اجتماعی علاقه‌مندان به کتاب است. در این سایت، کتاب ریت 4 از 5 گرفته است. این عدد از حدود پنج هزار کاربری است که به کتاب امتیاز داده‌اند. این عدد، عددی به نسبت پایین است که نشان می‌دهد کتاب آنطور که در ایران موردتوجه قرار گرفت، نتوانست در کشورهای غیرانگلیسی‌زبان دیگر به شهرت برسد. در ادامه یک نظر مثبت و یک نظر منفی را از کامنت‌های کاربران گودریدز خواهیم آورد.
نظر مثبت
4 از 5 به کتاب نمره داده است:
این کتاب در مورد کمیابی‌ست. کمیابی یعنی از هر منبعی به اندازه‌ای که فکر می‌کنید باید داشته باشید، ندارید. این منبع می‌تواند پول، وقت، روابط اجتماعی و یا موارد دیگر باشد. نویسندگان اول به تنها مزیت کمیابی اشاره می‌کنند -افزایش تمرکز- و بعد معایب کمیابی را تشریح می‌کنند که از جمله می‌توان به تسخیر ذهن، کاهش پهنای باند (ظرفیت ذهنی)، تونل‌زنی (غفلت از سایر کارها) و … اشاره کرد. سپس نشان می‌دهند که کمیابی چگونه باعث ایجاد حواس‌پرتی می‌شود، نحوه‌ی تصمیم‌گیری را تغییر می‌دهد، آی‌کیو را کاهش می‌دهد و …
تعدادی راهکار نیز برای کاهش اثرات کمیابی ارائه می‌دهند از جمله اهمیت داشتن ضرب‌الاجل، فضای خالی، یادآوری و خودکار کردن انجام بعضی کارها. در انتها نیز توصیه‌هایی برای برنامه‌های فقرزدایی دولت‌ها، برنامه‌ریزی سازمان‌ها و زندگی روزمره ارائه شده است. من در هر حاضر هر سه نوع کمیابی را تجربه می‌کنم: کمبود وقت و پول و انزوای اجتماعی و از این نظر مباحث کتاب برایم بسیار جالب بود، اما راهکارهایی که کتاب ارائه داده بود در این دو ماه موثر واقع نشد (به خاطر این موضوع یک ستاره کم کردم!).
به جز این چیزی که توجهم را بسیار جلب کرد نحوه‌ی طراحی و اجرای آزمایش‌ها برای بررسی فرضیات مختلف بود. به نظرم دوستانی که به مباحث اجتماعی و اقتصادی علاقمند هستند می‌توانند ایده‌های زیادی از این آزمایش‌ها بگیرند. ترجمه در کل خوب بود، اما من ترجیح می‌دادم معادل انگلیسی عبارات مختلف نظیر تونل‌زنی، ژانگولربازی و موارد مشابه پانویس شود.
کامنت فارسی از فهمیه
نظر منفی
یک ستاره از 5 ستاره:
کتاب فقر احمق می کند جدا از اسم توهین آمیز آن یک اثر بی ارزش است که عناوین و مطالب آن بیشتر همانند روزنامه های اقتصادی یا مطالب کلی هستند که شاید هر کس آنها را به طریقی بداند . نوشتن کتابهایی این گونه بسیار ساده است ، کتابی که تقصیر و بار مسئولیت را به گردن فرد می اندازد و گویی جامعه یا سیاست یا شرایط اقتصادی هیچ گونه نقشی ندارد ، به این ترتیب تمامی مشکلات به گردن طبقه فقیرکه متاسفانه در عنوان کتاب به نوعی احمق هم شناخته شده اند ، انداخته می شود . کتاب مرا یاد نصیحت های شیرین پدربزرگ ها ومادربزرگ ها می اندازد ، بدون آنکه اندکی از شیرینی و حلاوت حرفهای آنان را داشته باشد و این که موعظه های کتاب یک سری حرفهای کلی امتحان پس نداده و خام هستند .
کامنت فارسی از مازیار YF
بهترین ترجمه کتاب فقر احمق میکند
همانطور که گفته شد، کتاب یک ترجمه فارسی بیشتر ندارد. امیرحسین میرابوطالبی کتاب را برای نشر ترجمان ترجمه کرده است. میرابوطالبی سابقه ترجمه کتاب‌های خوبی را در حوزه اقتصاد، مدیریت، روانشناسی و جامعه‌شناسی دارد.
نظرات کاربران