فیلم شب یلدا

فیلم شب یلدا فیلمی ایرانی است که توسط کیومرث پوراحمد در سال ۱۳۸۰ ساخته شده و در همان سال به اکران عمومی درآمد.

به گزارش خوبو، شب یلدا یکی از بهترین فیلم‌های دهه 80 سینمای ایران است که مورد استقبال تماشاگران و منتقدین قرار گرفت. این فیلم از سایت معتبر IMDB، موفق به کسب نمره خوب 7.1 شده است. 608 نفر به این فیلم نمره داده‎اند.

عوامل و بازیگران فیلم شب یلدا

شب یلدا فیلمی است که در ژانر درام توسط کیومرث پوراحمد ساخته شده است. کیومرث پوراحمد از کارگردانان مطرح سینمای ایران است و آثار ماندگاری همچون قصه های مجید، خواهران غریب و اتوبوس شب را کارگردانی کرده است.

داستان فیلم الهام‌گرفته از زندگی کارگردان است. پروین دخت یزدانیان مادر پوراحمد، مانند اکثر آثار این کارگردان، در این فیلم نیز به ایفای نقش پرداخته است.

خلاصه داستان

حامد (محمدرضا فروتن) علی‌رغم علاقه بسیار به همسرش مهناز (الهام چرخنده) و فرزندش نازی (مریم پوراحمد)، آن‌ها را پس از ده سال زندگی مشترک به خارج از کشور می‌فرستد. بهانه مهناز برای سفر، آزادی بیشتر است، اما پس از خروج از کشور، رفتارهای مشکوکی از او سر می‌زند.

دوستان حامد در خارج، به او اطلاع می‌دهند که مهناز با فردی به نام آقای شریف (از دوستان قدیمی حامد) در ارتباط است. حامد که از نظر روحی بسیار حساس شده، به همسرش بدگمان می‌شود و خود را در خانه حبس می‌کند. در این مدت، او به‌طور اتفاقی و به صورت تلفنی، با زنی مطلقه به نام پریا فردوسی (هیلدا هاشم پور) آشنا می‌شود و به توصیه پریا، به مرور گذشته‌اش می‌پردازد.

او به تدریج درمی‌یابد که مهناز او را دوست نداشته و بدون عشق با او زندگی کرده‌ است. مهناز پس از مدتی، تلفنی به حامد اطلاع می‌دهد که برای گرفتن اقامت، باید از حامد طلاق بگیرد و به عقد شریف دربیاید. حامد یک سال را در وضعیت سردرگمی و افسردگی می‌گذراند. در انتهای فیلم، پریا به دیدار حامد می‌آید.

نقد و بررسی فیلم شب یلدا

وقتی حامد احمدپور (محمدرضا فروتن) در انتهای شب یلدا بالاخره پریا (هیلدا هاشم پور) را با دسته گلی در هفده رنگ دمِ درِ خانه‌اش می‌دید و وقتی دختر از قالب شخصیتی غایب و صوتی درمی‌آمد و حتی وارد خانه غبارگرفته حامد می‌شد و – انگار فقط برای دوربین و ما که قرار بود نجات روان بی‌قرار حامد را به دست او بفهمیم- پرده‌ها را کنار می‌زد و شمع روشن می‌کرد، پوراحمد امکان تبدیل فیلمش به یک اتفاق بزرگ در روایت «داستانی عاشقانه با حذف یکی از دو طرف عشق» را از دست داد. آن‌چه این بلا را بر سر او و فیلمش آورد، صراحتی بود که پایان فیلم و موقعیت تحمیلی آن را در ضدیتی ساختاری با موقعیت‌های عینی و زنده بقیه طول زمانی فیلم قرار می‌داد. توضیحات بعدی پوراحمد در گفتگوهای زمان اکران فیلم بیشتر در این باب بود که فیلمی با این ساختار متمرکز بر یک موقعیت ساکن و واکنشی و با این مضمون تنهایی آدم عاشقی که بهش خیانت شده، نباید پایانی تلخ و محنت‌زده می‌داشت.

این نگاه به دلیل ماهیت قالب رومانس، درست و ساختارشناسانه است. رومانس قالب طرح دیدگاه‌های مرتبط با جبر و تقدیر و سرنوشت محتوم و غیره نیست که با تلخی شدید و زهرآلود پایانش، بشود زمینه مضمونی فیلم را از عشق و روابط و گیر‌و‌گرفت‌ها و شوق‌و‌شعف‌هایش، به هستی و امید و یأس بشر کشاند. حتی پایان بسیار گزنده فیلم‌های به ظاهر ضدرومانتیکی همچون سرگیجه هیچکاک یا مرد سوم کارول رید یا داستان آدل ه. فرانسوا تروفو یا بلاتشبیه- فیلم فرانسوی گمنام ولی بدیع دوستم داره، دوستم نداره ساخته لائتیتیا کولومبانی (با بازی و شخصیت بی مشابه موهبت سینمای اوایل سده بیست و یکم، آدری توتو) هم به مفهوم نیهیلیستی‌اش سیاه و تلخ نیست و بیشتر به نوعی پایان معلق یا «رومانس ناکام» می‌ماند. تاحدی که حتی می‌توان گفت عشق‌های نافرجام این فیلم‌ها از وصال بسیاری فیلم‌های رومانتیک خوشبینانه، شورانگیزتر است و به رغم جنون‌زدگی حال‌و‌روز آدم عاشق هر فیلم، آدمی را بیشتر به هوس عاشق شدن می‌اندازد.

از شاهکار عشق در بعدازظهر بیلی وایلدر که موهبت به هم رساندن دو سر یک رومانس رویایی با اختلاف سنی باورنکردنی -و به همین دلیل، رشک‌انگیز و پرشور- گری کوپر و آدری هپبورن را از دست نمی‌دهد تا رومانس دلپذیر تعطیلی رمی/ شبی در رم که حتی دور شدن گریگوری پک از آدری هپبورن را با تشبیهی وارونه، معادل نزدیکی ذهن و احساس آنها می‌گیرد، رومانس‌ها همیشه این الگو را داشته‌اند که حتی هجران و فراق دلدادگان را هم عامل انکار عشق و عمق و اثر عشق نشمرند.پس مشکلم با پایان «شب یلدا» بحث کلیشه‌ای و کهنه ناقدان سینمایی در باب لزوم تلخ تمام شدن فیلم نیست. بلکه «شیوه» دوری گزیدن فیلم از تلخی، صراحتش در این مسیر و رفتن تا تهِ خطِ امید دادن و نوازش چشم و احساس بیننده‌اش است؛ به طور مشخص با گل‌ها و شمع و رنگ‌و‌لعاب لباس و آرایش دختر و حتی اشاره کنایی لوس خون آمدن انگشت دست او، و به طور کلی با ورود دختر/منجی به محدوده تصاویر فیلم و به هم ریختن «تجسم ذهنی» بیننده که تاکنون مثل حامد، او را فقط از پای تلفن «شنیده» بود.

نویسنده: امیر پوریا

فهرست جوایز فیلم شب یلدا

شب یلدا در جشنواره فیلم فجر به نمایش گذاشته نشد، اما محمدرضا فروتن سه جایزه مهم را کسب کرد.

• جایزه بهترین بازیگر نقش اول مرد (محمدرضا فروتن)، پنجمین جشن خانه سینما ۱۳۸۰
• تندیس حافظ بهترین بازیگر نقش اول مرد (محمدرضا فروتن)، پنجمین جشن دنیای تصویر ۱۳۸۰
• جایزه بهترین بازیگر نقش اول مرد (محمدرضا فروتن)، دوره ۱۶ منتخب نویسندگان و منتقدان ۱۳۸۰

بیشتر بخوانید

• فیلم زیر پوست شهر
• فیلم سربازهای جمعه