استخر خانگی؛ همه چیز در خصوص ساخت و نگهداری استخر

از تفریحات محبوب ایرانی‌ها، شنا کردن در استخر است. به خصوص در ویلاهای شمال، استخر از المان‌های لاکچری اما معمول است. اگرچه در شمال دریای خزر در برابر چشم است اما به دلایل متفاوتی شنا در آن توسط متخصصان توصیه نمی‌شود. آلودگی آب و خطر بیماری‌های پوستی، چاله‌هایی که می‌توانند منجر به غرق شوند و همینطور شرایط جوی باعث ریسک شنا در دریا می‌شوند. به همین دلیل استخر خانگی همچنان نقش پررنگی دارد. برای شناخت بیشتر، با خوبو همراه باشید.

تاریخچه

استخر در واژه‌نامه‌های فارسی به معنی تالاب یا حوض بزرگی برای جمع‌آوری آب است. استفاده از استخر، تاریخی چند هزار ساله دارد. در ابتدا از استخر در خصوص موارد نظامی و ورزشی استفاده می‌شد اما به مرور جنبه تفریحی و ارزش آن در زمینه سلامتی نیز مشخص شد. در سال 1896 و با شروع المپیک مدرن، شنا یکی از ورزش‌های حاضر در مسابقات بود. شنا از پرمدال‌ترین مسابقات المپیک است و در اکثر دوره‌ها آمریکا بیشترین مدال را در این رشته صاحب شده است. به طور کلی توجه به شنا در سطح مسابقات جهانی در آمریکا و کشورهایی نظیر انگلستان، آلمان و استرالیا بیشتر از مناطق دیگر جهان است. آموزش شنا در این کشورها برای کودکان از سنین بسیار پایین شروع و بسیار جدی انگاشته می‌شود.

علاوه بر شنا به عنوان یک ورزش حرفه‌ای، استخرهای تفریحی و اختصاصی در آپارتمان‌ها و ویلاها نیز به عنوان نمادی از زندگی غربی وارد فرهنگ‌های دیگر شدند. از آنجا که علم ثابت کرد شنا از لحاظ سلامتی و بخصوص در بیماری‌های مربوط به استخوان می‌تواند بسیار مفید باشد، اهمیت ورزش‌های آبی دوچندان شد.

فواید شنا

پزشکان به دلایل متفاوتی، شنا را توصیه می‌کنند. برخی از این موارد را در ادامه می‌خوانید:

• درگیر شدن تمام بدن: وقتی شنا می‌کنید تمام بدن درگیر است. به جز ماهیچه‌ها، ضربان قلب بدون فشار آمدن به بدن بالا می‌رود. وقتی بدن درگیر می‌شود، حتی دستگاه قلبی عروقی هم درگیر می‌شود. قلب و ریه‌ها با شنا قوی می‌شوند. همینطور شنا باعث کاهش فشارخون و کنترل قند خون می‌گردد.
• کمک به آسیب‌دیدگی و تورم: در خصوص افراید که ورم مفاصل، جراحت یا از کار افتادگی دارند، شنا می‌تواند بسیار موثر باشد. افرادی که چنین مشکلاتی دارند، به سختی می‌توانند تمرینات سنگین را انجام دهند. با شنا، بهبود تسریع می‌یابد. حتی در خصوص افرادی که MS دارند، شنا از بدن محافظت می‌کند.
• کمک به افراد دارای آسم: محیط مرطوب داخل استخر، به کسانی که آسم دارند کمک می‌کند. انجام تمرینات تنفسی توام با ورزش می‌تواند بسیار تاثیرگذار باشد.
• کالری‌سوزی: یک فرد هشتاد کیلویی با یک ساعت شنا بیش از 400 کالری می‌سوزاند.
• افزایش کیفیت خواب: تحقیقات نشان داده که شنا کردن باعث افزایش کیفیت خواب در افراد می‌شود.
• بهبود شرایط روانی: تحقیقات نشان داده که شنا کردن منظم می‌تواند در خصوص بسیاری از مشکلات روانی و اختلالات نقش مثبتی ایفا کند. همینطور شنا می‌تواند نقشی مهم در مقابله با استرس ایفا کند.
• مفید برای کودکان: کودکان نیز به ورزش نیاز دارند اما توانایی انجام ورزش‌های سنگین را ندارند. شنا می‌تواند این مشکل را حل کند.

انواع استخر

همانطور که واضح است، بیش از یک نوع استخر وجود دارد. به لحاظ‌های متفاوت می‌تواند شکل‌های متفاوت استخر را دسته‌بندی کرد که در ادامه با مهم‌ترین آنها آشنا می‌شوید:

• بالای سطح زمین: استخرهایی هستند که در سایز کوچک و استفاده شخصی تولید شده‌اند. از ویژگی‌های این استخرها این است که قابلیت جابجایی دارند.
• استخر معماری: دارای ساختار و خطوط مشخص هستند و شکل خانه را بازتاب می‌دهند. معمولا شکل‌های هندسی و پیچیده دارند و توسط معمار طراحی شده‌اند.
• استخر سرپوشیده: برای استفاده به‌خصوص در فصل‌های سرد ساخته شده‌اند. گرمایش این استخرها راحت‌تر از استخرهای رو باز است. در ویلاهای ایران به دلیل مسائل اعتقادی فرهنگی قانونی، عموما استخر خانگی از همین نوع است.
• استخر کودک: کوچک و با عمق کم هستند. در هر مکانی از جمله حیاط خانه قابلیت استفاده دارند.
• استخر طبیعی: در مناطق جنگلی یا روستایی با تخته سنگ و آبشار طراحی می‌شود. همینطور می‌تواند مدرن باشد و معماری به دقت آن را ساخته باشد.
• استخر قهرمانی: محل برگزاری مسابقات حرفه‌ی هستند. ساخت و اندازه‌ها در این استخرها طبق دستورالعمل است.
• استخر درمانی: در این استخرها که برای بیماران کاربرد دارد، چیزهایی نظیر یخ، بخار آب سرد و گرم جهت درمان به کار می‌رود.

جنس استخر

یکی دیگر از دسته‌بندی‌های استخرها از لحاظ مواد به کار رفته است. در این زمینه نیز موارد متعدد استخر خانگی تفاوت‌هایی چشمگیر با هم دارند.

• استخر چوبی: این نوع استخرها در ایران کاربرد ندارند اما در آمریکا محبوبیت زیادی دارند. در ساخت این استخرها از چوب درخت سکویا استفاده می‌شود. البته حتما روی چوب روکش کشیده می‌شود و آب‌بندی مورد توجه قرار می‌گیرد.
• استخر بتنی: از محبوب‌ترین انواع استخر است. این استخرها به دلیل طول عمر بالا، مقاومت در برابر عوامل طبیعی و مکانیکی و ضدجلبک بودن مورد استفاده گسترده قرار می‌گیرند.
• استخر فایبرگلاس: برای ساخت این استخرها از پوسته فایبرگلاس استفاده می‌شود. این استخرها را طبق سلیقه می‌توان به صورت یک پارچه یا مجزا ساخت.
• استخر وینیلی: وینیل (Vinyl) متریالی است که به آن استیکر نیز می‌گویند. جنس آن از پی وی سی است و در موارد متعددی کاربرد دارد. در استخرهای وینیلی، از بلوک و بتن برای دیوارها استفاده می‌شود و سپس یک لایه وینیل قرار می‌گیرد.

مجوز ساخت استخر

در هر نقطه از ایران که باشید، پیش از ساخت استخر باید به کسب مجوز برای ساخت آن فکر کنید. ساخت استخر بدون دریافت مجوز رسمی تخلف محصوب می‌شود و مراجع قانونی در صورت ارتکاب می‌توانند دستور توقف بهره‌برداری یا تخریب آن را بدهند. ارگان دریافت مجوز در زمینه ساخت استخر، شهرداری (یا بخشداری در صورت روستایی بودن منطقه) است. برای این منظور، نیاز به ارائه یک طرح توجیهی با جزئیات کامل (طبق آئین‌نامه) و پرداخت مبلغی مشخص وجود دارد. همینطور در صورت نیاز به وام بانکی، پس از دریافت مجوز می‌تواند به بانک‌های عامل در این زمینه مراجعه کرد.

مراحل ساخت استخر

مکان یابی

قدم اول در راه ساخت استخر خانگی، می‌تواند فکر کردن به مکان آن باشد. در خانه‌های آپارتمانی معمولا در طبقه‌ی زیر پارکینگ این کار انجام می‌شود و جای کمتری برای انتخاب وجود داد. در خصوص ویلاهایی که حیاط مناسبی دارند، ماجرا بیشتر سلیقه‌ایی می‌شود. برای این کار، به جز دادن نظر سلیقه‌ای، باید نظر طراح را نیز مورد توجه قرار داد. ممکن است تحت شرایطی، هزینه ساخت بیشتر و در شرایطی کمتر شود. برای مثال هرچه استخر پیچیده‌تری مدنظر باشد و هندسه‌ی آن از مربع و مستطیل دور باشد، هزینه ساخت بالا خواهد رفت.

پس از آماده شدن طرح با در نظر گرفتن جزئیات، باید یک پیمانکار استخدام کنید تا طرح را اجرایی نمایید. معمولا شیوه کار اینطور است که طرفین روی یک قیمت معین به توافق می‌رسند. اینطور پیمانکار باید در چارچوب قیمتی، کار را پیش ببرد.

زمان ساخت

باید این مسئله را در نظر داشته باشید که ساخت استخر می‌تواند سه تا شش ماه به درازا بینجامد. به همین دلیل در مناطق شمالی و وقتی قصد ساخت استخر روباز دارید، شروع کار در تابستان یا پاییز عاقلانه نیست. بهتر است که کار را کمی بعد از تعطیلات نوروز آغاز کنید تا در اوایل یا اواخر تابستان پیش از شروع باران‌های مداائم به اتمام برسد.

خاک برداری

قدم اول، برداشتن خاک است. در مکاتن مقرر، خاک‌برداری انجام می‌شود و بعد دیواری خائل نسبت به کاسه استخر ایجاد می‌شود که در آن بتن اجرا می‌شود. همینجا باید قسمت کم‌عمق و عمیق مشخص شود. در وقع کف استخر به صورت شیب کار می‌شود و این کار با بتن مگر انجام می‌شود. در نهایت کف و دیواره استخر با میلگرد به صورت شبکه‌ای آمارتوبندی می‌شود.

لوله‌گذاری و موتورخانه

مهمترین بخش کار در ساخت استخر، بخش تاسیسات آن است. عملیات ضعیف در این بخش، استخری بی‌کیفیت برای شما به ارمغان می‌آورد. کار مناسب و اصولی در این بخش، کیفیت آب مورداستفاده از استخر را تضمین می‌کند. لوله‌های ورودی و خروجی آب گرم و سرد تعبیه می‌شود و بعد سیم‌کشی مربوط به سیستم روشنایی استخر انجام می‌شود. موتورخانه نیز یک متر پایینتر از کف استخر احداث شده است و پمپ، فیلتر تصفیه آب و تنظیم آب در آنجا انجام می‌شود.

کف و دیوار

کف‌سازی استخر با بتن ریزی یا بلوک‌های سیمانی انجام می‌شود که حالت دوم ارزان‌تر است. با این حال مشکلی که ممکن است در کار با بلوک به وجود بیاید، امکان وجود حفره میان بلوک‌ها است که باعث اتلاف آب و ورود نم خواهد شد. به همین دلیل حفره‌ها را باید به دقت پر کنید.

پس از تمام کردن کف، سراغ دیوار می‌روند. نکته مهم اینجا، این است که حتی اگر قصد داشته باشیم دیوار و کف هر دو از بتن باشند و کاررا در دو مرحله و با فاصله انجام می‌دهیم، باید هنگام آرماتوربندی از نوار واتر استاپ استفاده کنیم.

عایق‌بندی و سرامیک کاری

پس از اینکه کف و دیوار خشک شدند، نوبت به آب‌بندی یا عایق‌بندی می‌رسد. اینجا از ترکیب سیمان سفید، چسب بتن و پودر سنگ ملاتی می‌سازند که عایق‌بندی استخر را انجام می‌دهد. بعد استخر را با موادی مثل چسب بتن در چند مرحله آب‌بندی می‌کنند. بعد برای تست درست بودن همه‌چیز، استخر را از آب پر می‌کنند. طی چند روز آینده سطح آب اندازه‌گیری می‌شود. اگر آب پایین رفته باشد یا دیواره نم برداشته باشد، عایق مشکل دارد. به همین دلیل آب را تخلیه و مجددا آب‌بندی انجام می‌شود.

همینطور زمان پر کردن دیواره‌های استخر رسیده است. این کار با سنگ شفته آهک انجام می‌شود و تجهیزات تصفیه‌خانه از جمله پمپ و فیلتر نصف می‌شوند.

بعد نوبت زیباسازی می‌شود. این بخش تا حدودی بسیاری به سلیقه کارفرما مربوط است و می‌تواند متنوع باشد.

هزینه ساخت استخر

نمی‌توان رقمی را به عنوان رقم دقیق ساخت استخر معین کرد. مسئله به آیتم‌های بسیار زیادی مربوط است و هرکدام می‌توانند باعث بالا رفتن یا پایین آمدن قیمت شوند. منطقه موردنظر برای ساخت، شرایط زمین، مصاحله، مشکلات ممکن در مسیر ساخت و البته نقشه‌ی کار هرکدام می‌توانند در قیمت تغییر به وجود بیاورند. به طور معمول این را باید اضافه کرد که هرچه استخر بزرگتری مدنظر باشد، قیمت بالاتری باید برای آن پرداخت کرد. همینطور استخر سرپوشیده طبیعتا هزینه بسیار بیشتری نسبت به استخر روباز خواهد داشت.