از زمانی که ادیسون اولین لامپ را اختراع کرد تا امروز که لامپ‌های جدید با تکنولوژی‌های متنوع به روی کار آمدند به بخشی جدایی‌ناپذیر از زندگی ما تبدیل شده‌اند. کار به جایی رسیده که انواع لامپ های پرکاربرد تنها برای استفاده از روشنایی در طول شب کاربرد ندارند، بلکه برخی از لامپ‌ها صرفاً برای زیبایی، تزئین و نورپردازی مورداستفاده قرار می‌گیرند. اما همه لامپ‌ها برای هر استفاده‌ای مناسب نیستند. برخی عمر کوتاهی دارند و برخی مصرف برف بالا، برخی نور کمی دارند و برخی حرارت زیادی تولید می‌کنند.
بنابراین شاید بد نباشید کمی بیشتر درمورد این ابزار حیاطی و انواع لامپ های پرکاربرد بدانیم تا بتوانیم بهترین گزینه را برای کاربری‌های روزانه خود از آن بهره ببریم. در ادامه این مطلب به معرفی و بررسی انواع لامپ‌های مورداستفاده در کشور پرداخته‌ایم و ویژگی و کاربردهای هرکدام را به همراه مزایا و معایب آنها برای شما بازگو کرده‌ایم.
لامپ پرکاربرد رشته‌ای
لامپ رشته‌ای از جمله قدیمی‌ترین انواع لامپ های پرکاربرد است که امروزه به دلیل میزان مصرف برق بالا، کمتر مورداستفاده قرار می‌گیرند. در این نوع لامپ‌ها از رشته سیم‌های نازک با جنس تنگستن برای تبدیل انرژی الکتریکی به گرمایشی استفاده می‌شود که در اثر گرم‌شدن رشته سیم نور لامپ شکل می‌گیرد. لامپ‌های رشته‌ای باتوجه‌به قدمت خود از وات‌ها و اندازه‌های متنوع تولید می‌شوند، از مدل‌های کوچک برای استفاده‌های عمومی تا مدل‌های بزرگ برای استفاده‌های صنعتی و خاص همچنان لامپ‌های رشته‌ای جایگاه خود را هرچند کم حفظ کرده‌اند.
اما اجازه دهید که شما را با بخش‌های مختلف لامپ‌های رشته‌ای آشنا کنیم، لامپ‌های رشته‌ای شامل سرپیچ، حباب شیشه‌ای، رشته سیم تنگستن و پایه شیشه‌ای داخلی می‌شوند. پایه شیشه‌ای که سیم نازک را دربرگرفته است به انتهای لامپ یا سرپیچ متصل شده و به انرژی الکتریکی اجازه چرخش در فضای خلع را از طریق سیم‌های تنگستن می‌دهد. همین موضوع باعث افزایش انرژی گرمایشی و تبدیل آن به روشنایی لامپ می‌شود. لامپ‌های رشته‌ای معمولاً در قدرت‌های ۲۵، ۴۰، ۶۰، ۷۵ و ۱۰۰ وات تولید می‌شود؛ هرچه قدرت لامپ بیشتر باشد نور بیشتری نیز تولید می‌کند، ولی مصرف آن نیز به همین میزان افزایش پیدا خواهد کرد.
مزایا
- نور زیاد؛
- زیبایی حباب؛
- هزینه کم و ارزان؛
- راحت و در دسترس.
معایب
- عمر کم؛
- مصرف بالا؛
- شکنندگی راحت.
لامپ هالوژن تنگستن
این لامپ یکی دیگر از انواع لامپ های پرکاربرد است که به‌عنوان هالوژن کوارتز نیز شناخته می‌شود. این نوع لامپ مدل‌های قدیمی لامپ‌های هالوژن است که همچون لامپ‌های رشته‌ای در آنها نیز از رشته سیم‌های نازک تنگستن استفاده شده است. البته که تکنولوژی این لامپ کمی با لامپ‌های رشته‌ای متفاوت است. ابن هالوژن‌ها شامل رشته‌ای از تنگستن در کاوری با ترکیب هالوژن و گاز بی‌اثری همچون برم یا ید است. یکی از ویژگی‌های بارز لامپ‌های هالوژنی نسبت به لامپ‌های رشته‌ای عمر طولانی‌تر آنها است که باعث محبوبیت آن شده است.
ترکیب فیلامنت و گاز هالوژن واکنش شیمیایی ایجاد می‌کند که تنگستن محلول را به رشته سرب باز می‌گرداند، این خاصیت باعث افزایش تحمل دما توست فیلامنت لامپ می‌شود. یکی دیگر از ویژگی‌های این لامپ‌های ابعاد و اندازه کوچک آن است که امکان استفاده آنها در سیستم‌های نوری جامد در پروژکتورها و ابزار نورپردازی را فراهم می‌آورد. لامپ هالوژن بسیار حساس و ظریف است و باید در نصب یا تعویض آن بسیار محتاط بود، همچنین این لامپ‌ها نیز با مشکل مصرف بالایی برق روبرو هستند. به همین دلایل به‌مرور با مدل‌های فلورسنت و ال‌ای‌دی جایگزین شدند.
مزایا لامپ پرکاربرد هالوژن تنگستن
- نور زیاد؛
- زیبایی حباب؛
- هزینه کم و ارزان؛
- راحت و در دسترس؛
- عمر طولانی به نسبت رشته‌ای.
معایب
- عمر کم نسبت به لامپ‌های جدید؛
- مصرف بالای برق؛
- شکنندگی راحت.
لامپ فلورسنت معمولی
لامپ فلورسنت که به‌عنوان لامپ مهتابی نیز شناخته می‌شود از جمله انواع لامپ های پرکاربرد عمومی است. تکنولوژی این لامپ با مدل‌های قبلی تفاوت دارد، در این مدل در مقایسه با لامپ‌های رشته‌ای انرژی الکتریکی را با بهره‌وری بالاتری به نور تبدیل می‌کند. حباب فلورسنت همراه با لامپ بخار جیوه فرایند تخلیه گاز را با فشار کم پیش می‌برد. لامپ فلورسنت با استفاده از فلورسانس باعث ایجاد نور مرئی می‌شود. در این لامپ‌ها زمانی که جریان الکتریکی تأمین می‌شود، گاز بخار جیوه را برای تولید نور فرابنفش در موج‌کوتاه تحریک می‌کند و سپس باعث می‌شود یک کاور فسفری در داخل لامپ چشمک بزند.
برای مشخص‌کردن بازه نور این نوع لامپ از عبارت لومن استفاده می‌شود، معمولاً لامپ‌های فلورسنت در مدل‌های ۵۰ تا ۱۰۰ لومن بر وات تولید می‌شوند. برای آن که این عدد را بهتر درک کنید شاید بد نباشد بدانید که بازده نوری یک لامپ رشته‌ای در نهایت ۱۶ لومن بر وات است. لامپ‌های فلورسنت معمولی به نسبت لامپ‌های رشته‌ای و هالوژنی هزینه تولید بالاتری دارند و به همان اندازه قیمت بالاتری نیز خواهند داشت، ولی باتوجه‌به پایین بودن مصرف انرژی و برق نسبت به مدل‌های قبل در طولانی‌مدت بازگشت هزینه خوبی را شاهد خواهید بود.
مزایا لامپ پرکاربرد فلورسنت
- مصرف برق کمتر؛
- نور بسیار بیشتر؛
- عمر طولانی‌تر؛
- نور مرئی.
معایب
- هزینه تولید بالا؛
- شکنندگی راحت.
لامپ پرکاربرد فلورسنت فشرده
این لامپ مدل دیگری از انواع لامپ های پرکاربرد است. این لامپ به نام لامپ‌های کم‌مصرف فنری نیز معروف است که در عمل برای بازنشسته کردن لامپ‌های رشته‌ای و هالوژنی عرضه شد. از نظر کارکرد لامپ‌های فلورسنت فشرده مشابه لامپ‌های فلورسنت خطی بر اساس تخلیه گاز کار می‌کنند. این لامپ‌ها بخار جیوه موجود در کاور شیشه‌ای را از طریق تکنیک پراکندگی غیر الاستیک، تحریک می‌کنند، تنها تفاوت کار آن است که گاز نجیب و فسفر نیز در این سیستم گنجانده شده است. این لامپ‌ها به‌خاطر پیشرفت روزافزون خود و کاربری بهتر نسبت به بقیه لامپ‌ها در کاربردهای مسکونی و تجاری بیشتر استفاده می‌شوند.
همان‌طور که گفتیم از خصوصیات اصلی این نوه لامپ‌ها مصرف کم، نور زیاد و عمر بیشتر آن است. لامپ‌های فلورسنتی فشرده در دو نوع پیچی (Screw-in) و پلاگین (Plug-in) تولید می‌شوند. مدل‌های پیچی بدون استفاده از تجهیزات اضافی در یک سرپیچ متصل می‌شوند، اما مدل‌های پلاگین به وزن و سوکتی نیاز دارند که با آرایش دقیق پایه آنها ارتباط برقرار کند. تنوع لامپ‌های فلورسنت در بین انواع لامپ های پرکاربرد دیگر بسیار چشمگیر است. بخصوص در وات، رنگ و اندازه انتخاب‌های زیادی برای کاربردهای متنوع وجود دارد.
مزایا
- مصرف برق کمتر؛
- نور بسیار بیشتر؛
- عمر طولانی‌تر؛
- نور مرئی؛
- هزینه کمتر.
معایب
- شکنندگی راحت.
لامپ بخار جیوه‌ای
این نوع لامپ‌های جیوه‌ای از نظر ظاهری شباهت زیادی به لامپ‌های رشته‌ای دارند، اما در سیستم و تکنولوژی با هم متفاوت هستند. این نوع لامپ از یک قوس الکتریکی که در درون جیوه تبخیر می‌شود برای تولید نور استفاده می‌کند که به نسبت انواع لامپ های پرکاربرد دیگر کمی پیچیده‌تر است. با روش‌هایی تخلیه قوس الکترونیکی را محدود می‌کنند تا در یک لوله قوس کوارتز اتفاق بیفتد. این لوله در یک لامپ شیشه‌ای بوروکسیلات بزرگ‌تر قرار گرفته است که این فرایند را راحت‌تر می‌کند.
لامپ‌های جیوه‌ای به نسبت لامپ‌های رشته‌ای و فلورسنت مزایایی هم دارند، از جمله این مزایا می‌توان به طول عمر بسیار زیاد، شدت تابش بسیار بیشتر و نورش شفاف و سفید قدرتمند اشاره کرد. همین نور زیاد این لامپ‌ها را به یکی از بهترین گزینه‌ها برای میدان‌های ورزشی، خیابان‌ها، تالارها، کارگاه‌ها، کارخانه‌ها، انبار‌ها و سایر فضاهای وسیع تبدیل کرده است. اما این مدل از لامپ‌های جیوه‌ای بی ایراد هم نیستند، شکنندگی حباب آنها و مصرف انرژی بسیار بالا از جمله معایبی است که در لامپ‌های رشته‌ای به‌شدت مرسوم است.
مزایا
- نور بسیار بیشتر؛
- عمر طولانی‌تر؛
- نور سفید مناسب؛
- هزینه کمتر.
معایب
- مصرف برق بسیار بالا؛
- شکنندگی راحت.
لامپ متال هالید
مورد دیگری که در بین انواع لامپ های پرکاربرد بررسی می‌کنیم لامپ‌های متال هالید است. این لامپ‌ها که به لامپ MH نیز معروف است همان لامپ استوانه‌ای پر قدرتی است که در پروژکتورها مورداستفاده قرار می‌گیرند. این لامپ‌ها با شدت تخلیه بسیار بالا کار می‌کنند، به این معنا که نور خود را تنها با استفاده از یک قوس الکتریکی در یک لوله تخلیه بسیار کوچک تولید می‌کند. همین موضوع مقدار تابش نور آن را نسبت به سایر لامپ‌ها بسیار بیشتر می‌کند که باعث محبوبیت زیادی آنها شده است.
در بین انواع لامپ های پرکاربرد، لامپ‌های متال هالید بیشترین استفاده را در نورپردازی مکان‌های بزرگی همچون میدان‌های ورزشی، استادیوم‌ها، پارکینگ‌ها و خیابان‌ها داشته است. همچنین از این مدل لامپ برای نورپردازی‌های خاص شامل نورپردازی محیطی، کاری، متمرکز و دکوری استفاده می‌شود.
مزایا لامپ پرکاربرد متال هالید
- نور بسیار زیاد؛
- عمر طولانی؛
- تنوع رنگ؛
معایب
- مصرف برق بسیار بالا؛
- شکنندگی راحت.
لامپ پرکاربرد بخار سدیمی با فشار بالا
لامپ بخار سدیم فشار بالا که به لامپ HPS نیز معروف است در واقع نوعی لامپ تخلیه الکتریکی است که از ترکیب سدیم یونیزه شده استفاده می‌کند. این لامپ نیز مانند پروژکتورهای متال هالید معمولاً برای نورپردازی خیابان‌ها و سایر روشنایی‌های پرنور استفاده می‌شود. کارکرد این سیستم بدین صورت است که در زمانی واردشدن جریان به قسمت میانی دو الکترود باعث یونیزه شدن آرگون و نئون خواهد شد، در اثر این فرایند گاز داغ سدیم تبخیر می‌شود که باعث ایجاد یک درخشش قرمزی خواهد شد. پس از این مرحله سدیم به طور کامل یونیزه می‌شود و تقریباً به رنگ زرد تبدیل خواهد شد.
در این لامپ‌ها از یک لوله تخلیه نیز استفاده شده است که از آلومینای نیمه شفاف ساخته شده است، کاربرد این لوله کمک در برابر اثرات اسیدی ترکیب جیوه و سدیم است که در دما و فشار بالا مقاومت می‌کند. جدای از نورپردازی مکان‌های وسیع از این لامپ‌ها در روشنایی تونل‌ها، تقاطع‌های جاده‌ای و استادیوم‌های ورزشی کاربردهای فراوانی دارند.
مزایا
- نور بسیار زیاد؛
- عمر طولانی؛
- تنوع رنگ؛
معایب
- مصرف برق بسیار بالا؛
- شکنندگی راحت؛
- قیمت بالا.
لامپ بخار سدیمی کم‌فشار
لامپ‌های LPS یا لامپ بخار سدیمی کم‌فشار یکی از انواع لامپ‌های پرکاربرد است که از تکنولوژی لوله تخلیه استفاده می‌کند. همچنین این لامپ‌ها را به‌عنوان لامپ تخلیه گاز نیز می‌شناسند، علت این نام‌گذاری برخی از ویژگی‌های مشترک بین این لامپ‌ها و لامپ HID است؛ همچنین بخشی از قسمت‌های این لامپ‌ها مشابه لامپ‌های فلورسنت است. به خاطری همین ویژگی‌ها از استفاده از آنها در فضاهای امنیتی و مکان‌هایی که تشخیص دقیق اجسام اهمیتی چندانی ندارد استفاده می‌شود.
این نوع لامپ شامل یک لوله تخلیه داخلی است که از جنس شیشه بوروسیلیکات ساخته شده است، این شیشه از الکترودهای فلزی، گاز آرگون، نئون و سدیم فلزی کوچک پر شده است. اما به دلیل کارایی و قابلیت بالای از لامپ‌های بخار سدیم فشار پایین در تولید نور زردرنگ، به طور گسترده در تولید چراغ خودروها و مه‌شکن‌ها استفاده می‌شود.
مزایا لامپ پرکاربرد سدیمی
- نور بسیار زیاد؛
- عمر طولانی؛
- تنوع رنگ.
معایب لامپ پرکاربرد سدیمی
- مصرف برق بسیار بالا؛
- شکنندگی راحت؛
- نمایش غلط رنگ؛
- قیمت بالا.
لامپ پرکاربرد ال‌ای‌دی (LED)
لامپ‌های ال‌ای‌دی شاید یکی از بهترین انواع لامپ های پرکاربرد است که در بازار موجود هستند. این لامپ‌ها نوعی لامپ الکتریکی هستند که از طریق ال‌ای‌دی‌های کوچک نور تولید می‌کنند که از طریق یک مدار درایور ال‌ای‌دی کار می‌کنند تا بتوانند از خطوط برق انرژی بگیرند. لامپ‌های ال‌ای‌دی ممکن است از چندین پک ال‌ای‌دی برای افزایش نور، کاهش هزینه و اتلاف گرما بهره ببرند. برای بهره گیری بهتر از لامپ‌های ال‌ای‌دی در مکان مناسب باید بدانید که چه نوع لامپ ال‌ای‌دی را در کجا باید مورداستفاده قرار دهید تا بهترین بهره‌وری را داشته باشید.
این لامپ‌ها در مقایسه با سایر لامپ‌های رشته‌ای و فلورسنت، فشرده و … مصرف انرژی بهتری دارند. علاوه بر مصرف کم استفاده از ال‌ای‌دی در این لامپ‌ها باعث ایجاد نور بسیار زیاد تا ۲۰۰ لومن بر وات نور می‌شود، همچنین عمر طولانی‌تر نسبت به لامپ‌های مشابه دارند. از دیگر مزایای این سیستم می‌توان از همین مزایا باعث شده است که برخی از لامپ‌های ال‌ای‌دی جایگزین لامپ‌های فلورسنت و رشته‌ای شوند. محدوده دمای کارکرد وات ال‌ای‌دی‌ها مشابه همان لامپ‌های رشته‌ای است و به همان میزان لومن نور تولید می‌کنند.
مزایا
- نور بسیار زیاد؛
- عمر طولانی؛
- تنوع رنگ
- مصرف کم؛
- نشکن بودن بدنه؛
- کاربردهای فراوان.
معایب
- ظاهر نه‌چندان زیبا.
جمع‌بندی
انواع لامپ های پرکاربرد مورداستفاده در کشور بسیار زیاد است، از لامپ‌های رشته‌ای گرفته تا لامپ‌های ال‌ای‌دی جدید هرکدام ویژگی‌ها و کاربردهای خاص خود را دارند. برخی از آنها برای استفاده‌های خانگی و شخصی مناسب هستند و برخی برای استفاده‌های عمومی در سطوح بزرگ، برخی مصرف بالایی دارند و برخی مصرف کم. هرکدام را باید برای استفاده‌ای خاص و مخصوص خود مورداستفاده قرار داد تا بهترین بهره‌وری را برای کاربری‌های متنوع از آنها دریافت کنید.
در این مطلب از مجله خوبو تلاش کردیم انواع لامپ های پرکاربرد رشته‌ای، هالوژن تنگستن، فلورسنت، فلورسنت فشرده، بخار جیوه‌ای، متال هالید، بخار سدیمی با فشار بالا، بخار سدیمی کم‌فشار و لامپ LED را معرفی کنیم و تکنولوژی و ویژگی‌های هرکدام را به همراه بیشترین کاربردهای آنها را بررسی کنیم. امید است توانسته باشیم یک راهنمای جامع در زمینه انواع لامپ های پرکاربرد برای شما فراهم آورده باشیم.
نظرات کاربران