فیلم ارتفاع پست فیلمی ایرانی است که توسط ابراهیم حاتمی کیا در سال ۱۳۸۰ ساخته شده و در سال ۱۳۸۱ به نمایش عمومی درآمده است.
به گزارش خوبو، ارتفاع پست یکی از بهترین فیلم‌های پس از انقلاب سینمای ایران است که موفق به کسب جوایز متعددی نیز شده است. این فیلم از سایت معتبر IMDB، موفق به کسب نمره خوب 7.3 شده است. 3600 نفر به این فیلم نمره دادهاند.
فیلم ارتفاع پست بر اساس یک داستان واقعی ساخته شده است. پرواز ۱۴۹۳ پروازی داخلی در تاریخ ۲۳ آذر ۱۳۷۹ از اهواز به مقصد بندرعباس بود، که در حین سفر توسط خالد حردانی و تعدادی از اقوامش ربوده شد و پس از درگیری با گارد پرواز، این هواپیماربایی به سرانجام نرسید و همه عوامل آن دستگیر شدند. بعد از این هواپیماربایی پرونده‌ای در این مورد تشکیل شد و متهمان پرونده به اعدام و حبس ابد محکوم شدند. فیلم ارتفاع پست بر اساس ماجرای واقعی این هواپیماربایی توسط ابراهیم حاتمی‌کیا ساخته شده است.
عوامل و بازیگران فیلم ارتفاع پست
ارتفاع پست فیلمی است که در ژانر اجتماعی، خانوادگی، دلهره‌آور و ماجراجویی توسط ابراهیم حاتمی کیا ساخته شده است. ابراهیم حاتمی کیا از کارگردانان مطرح سینمای ایران است که در رأی‌گیری از ۵۵ فیلم‌شناس ایرانی در سال ۱۳۸۱ به عنوان یکی از ده فیلمساز برتر تاریخ سینمای ایران شناخته شد و همچنین در نظرسنجی از ۴۳ منتقد برای بهترین کارگردانان پس از انقلاب، در رده چهارم قرار گرفت. بدون شک، ارتفاع پست در کنار آژانس شیشه ای، به رنگ ارغوان، از کرخه تا راین و به نام پدر از بهترین آثار ساخته شده توسط حاتمی کیا است. حضور اصغر فرهادی در تیم نویسندگان و بازی‌های فوق‌العاده حمید فرخ نژاد، گوهر خیراندیش، لیلا حاتمی و رضا شفیعی جم به جذابیت فیلم افزوده است.
| کارگردان | ابراهیم حاتمی‌کیا |
| تهیه کننده | منوچهر محمدی |
| نویسنده | ابراهیم حاتمی‌کیا اصغر فرهادی |
| تدوین | هایده صفی یاری |
| موسیقی | محمدرضا علیقلی |
| بازیگران | حمید فرخ نژاد رضا شفیعی جم لیلا حاتمی گوهر خیراندیش امیرکاوه آهنین جان محمدعلی اینانلو رامتین خداپناهی شهرام قائدی امیر آقایی مهدی ساکی سیروس همتی |
| سال ساخت | 1380 |
| مدت زمان فیلم | 115 دقیقه |
| نمره IMDB | 7.3 |
خلاصه داستان
داستان فیلم ارتفاع پست درباره شخصی به نام قاسم است که در اثر مشکلات مالی تصمیم می‌گیرد با ربودن هواپیمای مقصد بندرعباس آن را به دبی هدایت کند. او همسر باردار و پسر معلول خود، خواهر و برادرانش را نیز با خود همراه کرده است، اما همسرش نرگس از ماجرا و تصمیم قاسم باخبر است و بقیه برای یافتن کار و زندگی بهتر در محلی جدید با او همراه می‌شوند. قاسم برای این کار اسلحه‌ای تهیه کرده که در آخرین لحظات همسرش به او می‌گوید که آن را نیاورده قاسم هم مجبور می‌شود با حمله به یکی از محافظین هواپیما اسلحه او را تصاحب کند و با آن خلبان را تهدید می‌کند تا هواپیما را به سمت دبی منحرف کند و این در حالی است که محافظ دوم ناگهان با آزاد کردن همکارش و کنترل هواپیما، مجدداً تغییر مسیر می‌دهد، اما نرگس در این وضعیت اسلحه مخفی کرده را بیرون آورده و …
نقد و بررسی فیلم ارتفاع پست
«ارتفاع پست» دوازدهمین ساخته بلند ابراهیم حاتمی‌کیا است که فیلمنامه آن را با همکاری اصغر فرهادی به نگارش در آورده و به مانند دیگر فیلم‌هایش در آن سال‌ها تلاش کرده تا با نگاهی اجتماعی/سیاسی بحران‌های پس از جنگ قشری خاص از مردم را نمایش دهد. در سال‌هایی که بسیاری حاتمی‌کیا را به عنوان کارگردانی متفاوت و سیاسی‌ساز در سینمای ما می‌شناختند و او با چند فیلم جنگی که به دل جبهه‌های جنگ رفته بود و چند فیلم دیگر که حواشی زمان جنگ و یا پس از آن را نشان می‌داد بسیار معروف شده بود، و از این نظر سال‌های پرکاری او به حساب می‌آمدند، «آژانس شیشه‌ای» جایگاه ویژه‌ای در بین مردم و منتقدان پیدا کرده بود و شاید دیگر فیلم‌های حاتمی‌کیا تحت‌الشعاع آن اثر بودند.
اثری که با نگاهی سیاسی به دو کهنه‌سرباز جنگ نقدهای بسیاری را به اجتماع و حکومت وارد می‌کرد و شخصیت‌هایش بسیار در ذهن مردم ماندگار شده بودند. نگاه ایدئولوژیک حاتمی‌کیا در «آژانس شیشه‌ای» با توجه به مقتضیات زمان نگاهی ویژه و منحصربه‌فرد به حساب می‌آمد و شاید بسیاری شعارها و بیرون‌زدگی‌های فیلم را به دلیل التهاب درونی آن و حال‌وهوای فیلم و البته اجرای دقیق‌اش نادیده می‌گرفتند و همه این‌ها باعث می‌شدند تا «آزانس شیشه‌ای» فیلمی قابل‌قبول باشد و هنوز هم بعد از سال‌ها بسیاری آن را بهترین اثر حاتمی‌کیا بدانند. اما نگاه سیاسی به مسائل اجتماعی که بارزه اصلی فیلم‌های مربوط به حواشی پس از جنگ حاتمی‌کیا بودند، در چند اثر دیگر نیز ادامه یافت تا او به ساخت «ارتفاع پست» رسید.
فیلمی که به وضوح متاثر از «آژانس شیشه‌ای» بود و شخصیت اصلی آن، فضایی که پیرنگ اثر در آن روایت می‌شد و تعدد شخصیت‌های درگیر در فیلم می‌توانستند همان حال‌وهوا را یادآوری نمایند. اما فرق بزرگ «ارتفاع پست» با دیگر فیلم‌های حاتمی‌کیا که چنین فضایی داشتند، در این بود که شعارها بسیار کمتر شده بودند، توجه به پرداخت شخصیت‌ها بیشتر و نمادپردازی‌های اثر کارکردی درست‌تر یافته بودند. بی‌شک حضور اصغر فرهادی به عنوان یکی از نویسندگان فیلمنامه و توانایی حاتمی‌کیا در آن سال‌ها در کارگردانی کمک می‌کردند تا «ارتفاع پست» با داشتن فیلمنامه‌ای خوب بتواند نماینده به حقی برای یک فیلم سیاسی/اجتماعی باشد.
به رسم فیلم‌های بسیاری که در آمریکای پس از جنگ ساخته شدند و می‌شوند و در آن کهنه‌سربازان پس از جنگ و بحران‌هایشان مد نظر است، در این‌جا نیز با اینکه اشاره‌ای مستقیم به حضور قاسم (حمید فرخ‌نژاد) در جنگ نمی‌شود، اما می‌توان فهمید که او با توجه به خوزستانی بودنش و شرایطی که اکنون دارا است، جنگ را تجربه کرده و آن را از سر گذرانده و حالا به دلیلی که ما نمی‌دانیم (البته به وضوح نمی‌دانیم) قصد فرار از کشور را دارد.
پلات مرکزی فیلم بر پایه تصمیمی است که قاسم و همسرش (لیلا حاتمی) گرفته‌اند تا فامیل‌های خود را به بهانه یافتن کار در هواپیمایی جمع کنند و سپس هواپیما را بربایند و به کشوری دیگر پناهنده شوند. این پلات مرکزی با دو شخصیت محوری و شخصیت‌های فرعی بسیار تاثیرگذار قابلیت گسترده و عریض شدن خوبی را در خود خواهد دید. قابلیتی که با حضور به موقع شخصیت‌های فرعی، عمل و عکس‌العمل‌هایشان به خوبی به ما عرضه می‌شود. خط اصلی قصه هم‌چنان در پس‌زمینه حضوری پر رنگ دارد و در جریان هواپیماربایی اتفاقات فراوانی رخ می‌دهد. تلاش بر این بوده تا همزمان که فیلم نقدهای سیاسی/اجتماعی خود را بیان می‌کند، با توجه به محدودیت لوکیشن، هیجان و ریتم‌اش نیز به خوبی حفظ شود.
اینجاست که نقش شخصیت‌های فرعی به خوبی نمایان خواهد شد (به طور مثال حضور دو مامور امنیت پرواز که بخش زیادی از کشمکش فیلم بر سر آن‌هاست) و فصل میانی فیلم فصلی پر از کشمکش و درگیری و تعلیق شود. اما ویژگی بارز «ارتفاع پست» که آن را در لبه تیغ سطحی‌نگری و اشاره دقیق نگاه می‌دارد و اجازه سقوط را به اثر نمی‌دهد این است که فیلم خیلی سریع به سراغ قسمت اصلی پیرنگ می‌رود و پس از معرفی کوتاه شخصیت‌ها و روابطشان کشمکش اصلی خود را آغاز می‌کند و در میان این کشمکش‌ها سعی می‌کند تا نقدهای خود را بیان نماید و در بیان این نقدها (بر خلاف سایر آثار این دست از حاتمی‌کیا) تا حد توان وارد شعارزدگی و درشت‌گویی نمی‌شود. بلکه با تمهیدی خوب در میان نقدهایش شخصیت‌ها را بهتر معرفی می‌کند (دقت کنید به مکالمه همسر قاسم و مامور امنیت پرواز، او به مامور می‌گوید: «تو چی از قاسم می‌دونی» و….)، جغرافیای زندگیشان را بهتر ترسیم می‌نماید و دلیل مخالفت و موافقت هر کدام از شخصیت‌های دیگر را با تصمیم قاسم به خوبی بیان می‌کند.
حال در این میان حضور چند شخصیت فرعی به عنوان نمایندگانی از جوانان این سرزمین و به خصوص خوزستان (مالک، سعید، مهدی، عباس و…) پس از جنگ بحران‌های موجود در زندگی آن‌ها و رویاهای کوچک و سطحیشان را به خوبی به ما معرفی می‌نماید. اینکه آن‌ها فقط می‌خواهند بروند و دبی و کانادا و اسراییل برایشان فرقی ندارد، موضوع مهمی که بدون اتلاف وقت و گزافه‌گویی بیان می‌شود. از این رو فیلم در میان زیرمتن‌های سیاسی‌ای که از طریق خط اصلی پیرنگ به وجود می‌آورد، موفق می‌شد تا با ایجاد زیرمتن‌های شخصیتی، تبدیل به یک فیلم‌اجتماعی نیز شود. تکیه بر فیلمنامه برای تبدیل شدن اثر به یک فیلم اجتماعی/سیاسی در فصل میانی به خوبی خود را نشان خواهد داد و جهان فکری هر یک از شخصیت‌ها برای ما مشخص خواهد شد (با توجه به متعدد بودن آن‌ها فیلم موفق می‌شود تا هرکدام را به اندازه معرفی نماید. به عنوان مثال شخصیت مالک، شخصیتی وابسته و بی‌اراده است و یا عباس شخصیتی خودفروخته و بی‌ثبات است و…). از این رو «ارتفاع پست» با فاصله گرفتن از شکل فیلم‌های اعتراضی پیشین حاتمی‌کیا، اثری ملایم‌تر در بیان نقد و نزدیک‌تر به سینمای اجتماعی ما خواهد بود و همین موضوع باعث می‌شود تا افراد بیشتری با آن همراه شوند.
فیلمنامه اثر نیز الگوی جنایی/هیجانی/معمایی را درون خود جای داده و تا پایان نیز همین الگوها را حفظ می‌نماید. اینکه انگیزه قاسم برای هواپیماربایی (که جرم بسیار بزرگی است) با این حد از آماتور بودن و سادگی و بدون نقشه قبلی برای انجام این کار بزرگ (شخصیت‌پردازی خوب فیلم) تا پایان فیلم مشخص نمی‌شود و اینکه همسر او با تمام مخالف بودنش تا پای جانش می‌ایستد تا قاسم به هدفش برسد بعد معمایی فیلم را بیشتر می‌کند و حضور دو مامور امنیتی و کاری که قاسم انجام می‌دهد بر قسمت جنایی اثر تاکید دارد که طبیعتاً سمت و سوی سیاسی/اجتماعی آن بسیار پررنگ است و در میان این دو بعد، اتفاقات طوری رقم می‌خورند که فیلم دچار نوسان شود و هیجان بیافریند و ما را نیز همراه خود بکشاند.
تا پیش از «ارتفاع پست» نیز حاتمی‌کیا نشان داده بود که کارگردان سینما بلدی است و توانایی او در گرفتن بازی از بازیگران و استفاده از تمامی ابزارش برای بیان هر چه بهتر و سینمایی پیرنگ در این فیلم نیز به وضوح دیده می‌شود. کات‌های به موقع، تغییر اندازه‌نماهای درست و استفاده حداکثری از قاب‌های چندلایه در فضایی محدود، ویژگی‌های خوبی را از لحاظ بصری به فیلم بخشیده‌اند (دقت کنید به سکانس تقریبا طولانی صحبت قاسم و دیگران پس از رباییدن هواپیما که فیلمساز با تاکیدی شدید و استفاده از زاویه‌ای درست برای دوربین، برتری قاسم نسبت به دیگران را نشان می‌دهد و در سکانسی متقابل با این سکانس که قاسم دستگیر می‌شود، ضعف او در مقابل دیگران با همین تمهید و قرینه‌سازی نمایش می‌دهد).
اما شاید بزرگترین ضعف فیلم در پایان‌بندی آن باشد. جایی که گویی تصمیم بر این بوده تا پایانی خوش و دو پهلو برای فیلم برگزیده شود و تلاطم‌های قبلی همه به دست فراموشی سپرده شوند. پایان‌بندی‌ای که با عدم نمایش جزیره مذکور و صحبت‌های سرنشینان هواپیما مانند قسمتی جدا از فیلم به نظر می‌رسد و منطق جهان اثر را کمی زیر سوال خواهد برد. سکانس‌های پایانی فیلم از زمان تولد نوزاد تا فرود هواپیما آن‌چنان لطیف هستند که به هیچ‌کجای دیگر فیلم نمی‌آیند و شاید حفظ لحن گزنده و هیجان فیلم تا پایان و تعیین تکلیف شخصیت‌ها رنگ و بوی بهتری به اثر می‌بخشید. فیلمی که با نگاهی سیاسی/اجتماعی و با رقم زدن اتفاقی بزرگ برای آدم‌های معمولی‌اش موفق می‌شود تا بیننده را با خود همراه کند، شایسته پایان‌بندی بهتری است (تنها قسمتی از فیلم که نگاه ایدئولوژیک فیلمساز مانند آثار دیگرش دچار بیرون‌زدگی می‌شود همین پایان‌بندی فیلم با چند قاب مصنوعی و دیالوگهای باورناپذیر است).
نویسنده: عباس نصراللهی
منبع: سایت فیلم گردی
فهرست جوایز فیلم ارتفاع پست
در بیستمین دوره برگزاری جشنواره بین‌المللی فیلم فجر در سال 1380 و درحالیکه فیلم‌های مطرحی همچون خانه ای روی آب، من ترانه 15 سال دارم، قارچ سمی و کاغذ بی خط نیز حضور داشتند، ارتفاع پست موفق به دریافت دو جایزه معتبر بهترین فیلم و بهترین فیلم از نگاه تماشاگران شد. همچنین ابراهیم حاتمی کیا نامزد بهترین کارگردانی و حمید فرخ نژاد نامزد بهترین بازیگر نقش اول مرد شدند و گوهر خیراندیش دیپلم افتخار بهترین بازیگر نقش مکمل زن را دریافت کرد. این فیلم در مجموع نامزد دریافت شش سیمرغ بلورین شد و یک سیمرغ بلورین به علاوه فیلم منتخب تماشاگران را دریافت کرد.
- برنده سیمرغ بلورین فیلم منتخب تماشاگران (ابراهیم حاتمی کیا) دوره ۲۰ جشنواره فیلم فجر (بخش مسابقه سینمای ایران) در سال ۱۳۸۰
- برنده سیمرغ بلورین بهترین فیلم (منوچهر محمدی) دوره ۲۰ جشنواره فیلم فجر (بخش مسابقه سینمای ایران) در سال ۱۳۸۰
- برنده دیپلم افتخار بازیگر نقش مکمل زن سال (گوهر خیراندیش) دوره ۲۰ جشنواره فیلم فجر (بخش مسابقه سینمای ایران) در سال ۱۳۸۰
- دومین کارگردان سال (ابراهیم حاتمی کیا) دوره ۱۷ منتخب نویسندگان و منتقدان (بخش بهترین‌های سال) در سال ۱۳۸۱
- برنده تندیس زرین بهترین کارگردانی (ابراهیم حاتمی کیا) دوره ۶ جشن خانه سینما (بخش مسابقه) در سال ۱۳۸۱
- برنده تندیس زرین جایزه ویژه هیئت داوران (ابراهیم حاتمی کیا) دوره ۶ جشن خانه سینما (بخش مسابقه) در سال ۱۳۸۱
- برنده تندیس زرین بهترین عکس (حسن غفاری) دوره ۶ جشن خانه سینما (بخش مسابقه) در سال ۱۳۸۱
- دومین فیلم سال (ابراهیم حاتمی کیا) دوره ۱۷ منتخب نویسندگان و منتقدان (بخش بهترین‌های سال) در سال ۱۳۸۱
- پنجمین فیلمنامه سال (اصغر فرهادی و ابراهیم حاتمی کیا) دوره ۱۷ منتخب نویسندگان و منتقدان (بخش بهترین‌های سال) در سال ۱۳۸۱
- بهترین فیلمبرداری سال (حسن پویا) دوره ۱۷ منتخب نویسندگان و منتقدان (بخش بهترین‌های سال) در سال ۱۳۸۱
- بهترین تدوین سال (هایده صفی یاری) دوره ۱۷ منتخب نویسندگان و منتقدان (بخش بهترین‌های سال) در سال ۱۳۸۱
- بهترین موسیقی سال (محمدرضا علیقلی) دوره ۱۷ منتخب نویسندگان و منتقدان (بخش بهترین‌های سال) در سال ۱۳۸۱
- بهترین بازیگر نقش اول مرد سال (حمید فرخ‌نژاد) دوره ۱۷ منتخب نویسندگان و منتقدان (بخش بهترین‌های سال) در سال ۱۳۸۱
- بهترین بازیگر نقش مکمل زن سال (گوهر خیراندیش) دوره ۱۷ منتخب نویسندگان و منتقدان (بخش بهترین‌های سال) در سال ۱۳۸۱
نظرات کاربران