فیلم مهمان مامان فیلمی ایرانی است که توسط داریوش مهرجویی در سال ۱۳۸۲ ساخته شده و در بیست و دومین دوره جشنواره بین‌المللی فیلم فجر به اکران درآمد.
به گزارش خوبو، مهمان مامان یکی از بهترین فیلم‌های تاریخ سینمای ایران است، که مورد توجه تماشاگران و منتقدین قرار گرفت، هر چند با بی‌مهری جشنواره فیلم فجر مواجه شد. این فیلم از سایت معتبر IMDB، موفق به کسب نمره خوب 7.2 شده است. 4400 نفر به این فیلم نمره دادهاند.
عوامل و بازیگران فیلم مهمان مامان
مهمان مامان فیلمی است که در ژانر کمدی و درام توسط داریوش مهرجویی ساخته شده است. داریوش مهرجویی از کارگردانان مطرح سینمای ایران و از چهره‌های اصلی موج نو سینمای ایران است. او در رأی‌گیری سال ۱۳۹۸ مجله فیلم به عنوان بهترین کارگردان تاریخ سینمای ایران انتخاب شد و همچنین در نظرسنجی از ۴۳ منتقد برای بهترین کارگردانان پس از انقلاب، در رده دوم قرار گرفت.
بدون شک، مهمان مامان در کنار گاو، دایره مینا، اجاره نشین ها، لیلا، سنتوری و هامون از بهترین آثار ساخته شده توسط مهرجویی است. داستان این فیلم توسط خود مهرجویی بر اساس کتاب مهمان مامان نوشته هوشنگ مرادی کرمانی نوشته شده است.
| کارگردان | داریوش مهرجویی |
| تهیه کننده | داریوش مهرجویی |
| نویسنده | داریوش مهرجویی وحیده محمدی فر هوشنگ مرادی کرمانی |
| بازیگران | گلاب آدینه پارسا پیروزفر امین حیایی حسن پورشیرازی نسرین مقانلو ملیکا شریفی نیا علیرضا جعفری ژاله علو فریده سپاه منصور آفرین عبیسی امیر حسینی رویا عالمی |
| تدوین | مهدی حسینی وند |
| سال ساخت | 1382 |
| مدت زمان فیلم | 103 دقیقه |
| نمره IMDB | 7.2 |
خلاصه داستان
مادر (گلاب آدینه) باخبر می‌شود که خواهرزاده‌اش (امیر حسینی) به همراه نوعروس (رویا عالمی) خود قرار است به میهمانی نزد او بیایند. مادر برای این که حفظ آبرو کند، دستپاچه و نگران است و تلاش زیادی برای آماده کردن وضعیت ظاهری خانه دارد، اما هنوز همسرش یدالله (حسن پورشیرازی) نیامده و هر لحظه ممکن است میهمانان از راه برسند.
دقایقی پس از ورود یدالله، که هندوانه ای با خود آورده، مهمانان سر می‌رسند. یدالله که خوش مشرب و اهل خاطره و سینماست، خاطرات خصوصی زندگی اش را، بدون ملاحظه برای مهمانان تعریف می‌کند و کار بدتر اینکه، آنقدر تعارف می‌کند تا اینکه خواهرزاده مادر – که او را مدام جناب سرهنگ خطاب می‌کند – تصمیم می‌گیرد شام مهمان آن‌ها باشد. اما در خانه هیچ وسیله پذیرایی وجود ندارد، مادر دست به دامان همسایه‌ها و آشنایانش می‌شود. اضطراب مادر برای تهیه شام هر ساعت بیش و بیشتر می‌شود، ساکنان خانه، به تکاپو می‌افتند، اهمیت مرغ در سفره برای مادر حیاتی است.
نقد و بررسی فیلم مهمان مامان
مهمان مامان یکی از فیلم‌های مهم کارنامه داریوش مهرجویی است. فیلمی محصول دوره سوم فیلمسازی او؛ دوره اول مربوط به پیش از انقلاب می‌شود و با ساخت «گاو» قوت می‌گیرد. فیلم‌های روشنفکرانه‌ای که عموما از آن‌ها در موج نو سینمای ایران هم یاد می‌شود مانند «پست‌چی» یا «آقای هالو» هم آثار همین دوره اول هستند که ساختشان تا کمی بعد از انقلاب ادامه پیدا می‌کند.
دوره دوم که مربوط به بعد از انقلاب است، جلوه‌ای دوسویه پیدا می‌کند. در فیلم‌های این دوره در کنار معضلات اجتماعی و فرهنگی که در آثار پیشین، اصلی و بنیادی بودند، درونیات و عواطف و مواجهات شخصی آدم‌ها و قهرمانان هم واجد اهمیت بازیافته‌ای در سینمای داریوش مهرجویی می‌شوند.
فردیت انسانی برجسته‌ترین نکته دوره دوم فیلمسازی آقای کارگردان است که آن‌را بیش از همه با «اجاره نشین‌ها» و «هامون» به‌یاد می‌آوریم. در «درخت گلابی» این سینمای داستانی پر از جزئیات که بر پایه توجه ویژه به نکات در ظاهر بی‌اهمیت و جزئی (چه در داستان، روایت و شخصیت‌پردازی و چه در تکنیک کارگردانی و میزانسن‌های شلوغ) شکل گرفته و سرشار از ریزبینی و نکته‌سنجی در کارگردانی و هدایت بازیگر و طراحی قاب‌های استرلیزه با کمپزسیون‌های ساختگی و زیباشناسانه بود، روی دیگری از خود بروز داد و دوره سوم فیلمسازی داریوش مهرجویی را گشایش کرد. دوره‌ای که در آن ظرافت‌ها کمتر مورد توجه قرار گرفتند و مهرجویی دوربینش را از روی سه‌پایه درآورد و آن قاب‌های منظم و وسواس‌گونه را کنار گذاشت.
«دختر دایی گمشده» و «بمانی» اولین فیلم‌های مهم دوره سوم بودند که خصوصا دوربین روی دست اغراق‌آمیز و شلخته‌شان، آراستگی فیلم‌های پیشین را درهم می‌شکست و البته در راستای شلختگی و اغتشاش مضمونی هر فیلم تعریف می‌شد و شبیه به فیلم‌های امروزی بی‌دلیل و منطق رو دست و متشنج فیمبرداری نشده بود. «بمانی» فیلمی درباره خودسوزی زنان و دختران ایلامی بود که اوضاع دهشتناکی را که منجر به خودکشی زنان می‌شد و احواات پریشان اجتماعی که پیامد این خودسوزی‌ها به‌وجود می‌آمد را دستمایه اصلی خود قرار داده بود.
«بمانی» تمرین خوبی برای مهرجویی بود تا این عناصر تازه و خصوصا دوربین روی دست را وارد سینمایش کند تا در فیلم‌های بعدی با مضامین مورد نظرش در دوره دوم فیلمسازی خود ترکیب شوند. مهمان مامان در واقع محصول این نگاه نو و به عبارتی قرینه‌ای برای «اجاره نشین‌ها» در کارنامه کاری داریوش مهرجویی است. فیلمی که در آن جمع زیادی از خانواده‌ها و اعضای مختلفشان حضور دارند و بنا بر اضطراری دور هم جمع شده‌اند و سعی می‌کنند یک ماجرا و مشکل را رفع و رجوع کنند.
اگر در «اجاره نشین‌ها» که در اوایل دهه شصت ساخته شد هرکدام از شخصیت‌ها بار و کارکردی استعاری دارند و قرار است بخشی از جامعه و اقشار مختلف را نمایندگی کنند که متضمن دیدگاه‌های سیاسی باب در جامعه آن روزهاست، در مهمان مامان این دیدگاه سیاسی جای خود را به مسئولیت پذیری داده است و فیلم به نوعی کوبیدن بر طبل بی‌عاری و نمایش بی‌مسئولیتی آدم‌ها و شانه خالی کردنشان از زیر بار وظایف است. البته با وجودیکه ترویج بی‌مسئولیتی نمی‌کند. این دوربین روی دست جدید هم در متن قدیمی داریوش مهرجویی به‌خوبی می‌نشیند و فضاسازی منحصربه‌فرد خود را به‌وجود می‌آورد.
فیلم مهمان مامان درباره مهربانی، نوع دوستی و محبت است و در نهایت از خلال همه این مفاهیم انسانی که مطرح می‌کند، به خودخواهی‌ها و کام‌جویی‌های فردی و درونی شخصیت‌ها نقب می‌زند. شخصیت‌ها در فیلم جای بحث بسیار دارند. مثلا حسن پورشیرازی با هر اکت و حرکت خود در فیلم بیش از پیش باعث ناراحتی و در تنگنا قرار گرفتن مادر می‌شود. یعنی هرکار و رفتاری که از او سر می‌زند یک جور بار منفی پیدا ناخوداگاه پیدا می‌کند و از این نظر بدل به یکی از خاص‌ترین شخصیت‌های سینمایی دهه هشتاد می‌شود هرچند بسیار کم درباره‌‌اش صحبت شده است.
یا مثلا پارسا پیروزفر و عزیمتش از خانه خودشان در پایین شهر به خانه پدر و مادرش در بالاشهر که یکی از بخش‌های به‌یادماندنی فیلم هم هست، عملا نمایشگر جهان پایین شهر و بالاشهر در مقیاس خود فیلم است و به‌خوبی این اختلاف طبقاتی را در مهمان مامان در دل داستان و مضمون، صورتبندی می‌کند. بعد از سال‌ها که از ساخت فیلم می‌گذرد در مواجهه دوباره با آن می‌بینیم که این اختلاف طبقاتی در زمان خودش چه واقع‌گرایانه و همچنین آینده‌نگرانه تصویر شده است.
آن‌چه مهمان مامان سعی دارد از دل نمایش این اختلاف طبقاتی بیرون بکشد این است که زندگی پایین شهری باوجود همه مشکلات، مسائل و آلامی که با خود به همراه دارد اما از طرفی شیرین تر و سرخوشانه‌تر است. آدم‌ها خوشحال‌تر هستند و در نسبت با مناسبات ماشینی و مدرن بالاشهری، جان‌دارتر و آدم‌تر.
خود شخصیت مادر، روحیه و زیست مادرانه را که به شیرازه یک زندگی به مثابه شیرازه یک کتاب می‌ماند، برجسته می‌کند و همه این شخصیت‌ها را به هم ربط می‌دهد.
در جهان آرمانی مهمان مامان، آن جهان خوش‌باشی «گنج قارون»وار، در آن شبی که مامان باید از مهمانانش پذیرایی کند، همه غم و قصه‌هایشان را فراموش می‌کنند و ناراحتی‌ها را به بعد موکول می‌کنند و سعی دارند که خوشحال باشند و برای یک شب هم که شده، در لحظه زندگی کنند.
مهمان مامان یک معادل سینمایی درست و درمان برای همین روحیه خیام‌وار در لحظه زندگی کردن در سینمای ایران است. این فیلمی است که سعی می‌کند خوشی و غم را در کنار هم مطرح کند و در عین حال با لحن کمیکی که به خود می‌گیرد، غم را جدی و برجسته نکند.
فیلم با اعلام آمدن مهمان به خانه مامان آغاز می‌شود و با پایان یافتن مهمانی و خاموش شدن چراغ‌ها و آغاز خواب شبانه به پایان می‌رسد و در روایت یک روزه خود موفق می‌شود شبیه به مهمان‌ها، تماشاگر را هم حسابی سرحال کند و خوشی را در دلش بیاندازد.
نویسنده: مدیسا مهراب پور
منبع: بلاگ نماوا
فهرست جوایز فیلم مهمان مامان
در بیست و دومین دوره برگزاری جشنواره بین‌المللی فیلم فجر در سال 1382، فیلم مهمان مامان نامزد دریافت 10 سیمرغ بلورین جشنواره برای بهترین فیلم، بهترین کارگردانی (داریوش مهرجویی)، بهترین فیلمنامه (داریوش مهرجویی، وحیده محمدی فر، هوشنگ مرادی کرمانی)، بهترین بازیگر نقش اول مرد (حسن پورشیرازی)، بهترین بازیگر نقش اول زن (گلاب آدینه)، بهترین بازیگر نقش مکمل مرد (پارسا پیروزفر)، بهترین بازیگر نقش مکمل زن (فریده سپاه منصور)، بهترین طراحی صحنه و لباس (محسن شاه ابراهیمی) و بهترین چهره پردازی (مهین نویدی) و بهترین صدابرداری (جهانگیر میرشکاری) شد، که در پایان موفق به دریافت فقط یک سیمرغ بلورین شد.
- برنده سیمرغ بلورین بهترین فیلم (داریوش مهرجویی)، دوره ۲۲ جشنواره فیلم فجر در سال ۱۳۸۲
نظرات کاربران