فیلم محمد رسول الله

فیلم محمد رسول الله فیلمی ایرانی است که توسط مجید مجیدی در سال ۱۳۹۳ ساخته شده و از شهریور ۱۳۹۴ در سینماهای ایران به اکران عمومی درآمد.

به گزارش خوبو، محمد رسول الله یکی از بهترین فیلم‌های تاریخ سینمای ایران و پرهزینه‌ترین فیلم ساخته شده در ایران است. این فیلم از سایت معتبر IMDB، موفق به کسب نمره خوب 7.3 شده است. 11 هزار نفر به این فیلم نمره داده‎اند.

عوامل و بازیگران فیلم محمد رسول الله

محمد رسول الله فیلمی است که در ژانر درام، تاریخی و بیوگرافی توسط مجید مجیدی ساخته شده است. مجید مجیدی از کارگردانان مطرح سینمای ایران است که با دریافت چهار سیمرغ بلورین بهترین کارگردانی جشنواره فیلم فجر، رکورددار دریافت این جایزه در میان کارگردانان ایرانی است. او همچنین نخستین کارگردان ایرانی است که نامزد دریافت جایزه اسکار شده است. بدون شک، محمد رسول الله در کنار پدر، بچه های آسمان، باران، خورشید، رنگ خدا و بید مجنون از بهترین آثار ساخته شده توسط مجیدی است.

• پروژه سینمایی محمدرسول‌الله به کارگردانی مجید مجیدی پس از حدود سه سال مراحل مقدماتی و پیش تولید در سال ۱۳۸۶ در آستانه آغاز مرحله فیلمبرداری قرار گرفت. به گزارش روابط عمومی پروژه، اولین مرحله شروع به کار این فیلم از مهرماه سال ۱۳۸۶ با فعالیت گروه تحقیق آغاز و اولین نسخه فیلم نامه نوروز ۱۳۸۸ آماده شد.
• سرمایه‌گذار این فیلم، شرکت سینمایی نور تابان، وابسته به بنیاد مستضعفان است. فیلم محمد رسول‌الله پرهزینه‌ترین فیلم تاریخ سینمای ایران به‌شمار می‌رود، به گفته تهیه‌کننده فیلم، هزینه ساخت دکورهای شهر مکه ۱۴۱ میلیارد ریال، شهر مدینه با ۱۹ هکتار ۴۲ میلیارد ریال و ساخت و ساز ساختمان اداری ۱۲٫۲ میلیارد بوده‌است. همچنین ۳ میلیارد ریال هزینه فیلمنامه، ۶ میلیارد ریال هزینه مطالعات اجرایی، ۱۵۲ میلیارد ریال هزینه پیش تولید، ۳۱۰ میلیارد ریال هزینه تولید و ۱۵۱ میلیارد ریال هزینه پس از تولید فیلم «محمد رسول‌الله» شده‌است؛ بنابراین مجموع هزینه‌های صرف شده برای ساخت این فیلم ۶۲۳٫۳ میلیارد ریال (معادل ۶۲میلیارد تومان) بوده است.
• اکثر صحنه‌های این فیلم در شهرک سینمایی پیامبر اعظم که حوالی شهر قم قرار دارد و در آن مکه و مدینه با جزئیات و مختصات دقیق و واقعی بر اساس متون بازسازی شده‌اند فیلم‌برداری شده‌است. بعضی از سکانس‌های فیلم نیز در شهرهای کرمان، عسلویه و سکانس مربوط به حملهٔ ابرهه به مکه نیز که به تعداد زیادی فیل، نیاز داشته در شهر بلا بلا در آفریقای جنوبی، فیلمبرداری شده است.
• ویتوریو استورارو فیلمبردار مطرح ایتالیایی که سه جایزهٔ اسکار را گرفته و به عنوان فیلمبردار با همراهی حمید خضوعی ابیانه کار فیلمبرداری این اثر را انجام داد.
• موسیقی متن این فیلم به آهنگسازی ای.آر. رحمان موسیقیدان سرشناس هندی و برنده جایزه اسکار آماده شده‌است. آلبوم موسیقی متن این فیلم در تاریخ ۲۱ آبان ماه ۱۳۹۵ از طریق صفحات رسمی فیلم در فضای مجازی وارد بازار شد.
• جلوه‌های ویژه اثر بر عهده اسکات ای. اندرسون برنده اسکار برای طراحی جلوه ویژه «بیب» در ۱۹۹۶ است که جلوه‌های ویژه قسمت حمله سپاه ابرهه به مکه را طراحی و اجرا کرده‌است.
• میلژن کرکا کلژاکویچ طراح دکور اهل کرواسی که قبلاً جایزه «سزار» و «آکادمی فیلم اروپا» و همچنین نامزد دریافت جایزه «اِمی» را در کارنامه خود داشته‌است، طراحی دکور این فیلم را بر عهده داشته است.
• یکی از نکات فنی و برجسته فیلم مجیدی این است که در طول فیلم هریک از اقوام عبری، حبشی و سریانی به زبان بومی خود صحبت می‌کنند و بازیگران ایرانی خود، بدون لب خوانی دیالوگ‌ها را به زبان‌های مذکور ادا می‌کنند. یکی از بازی‌های منحصربه‌فرد در این رابطه، بازی محسن تنابنده در نقش ساموئل یهودی است که ادای دیالوگ‌های عبری توسط وی، جزء جذابیت‌های فیلم مجیدی محسوب می‌شد.
• در ۱۷ دیماه ۱۳۹۳ نام‌نوشت این فیلم در کنار سایر آثار خطاطی مرتبط با آن طی مراسمی رونمایی شد. نام‌نوشت این فیلم توسط جلیل رسولی از خطاطان ایران انجام شده است.
• فیلم محمد رسول الله در زمان اکران، به پرفروش‌ترین فیلم تاریخ سینمای ایران تبدیل شد و اکنون در رتبه هجدهم این لیست قرار دارد.

خلاصه داستان

داستان از سال ۱۰ بعثت محمد و زمانی که مسلمانان در تحریم اقتصادی هستند شروع می‌شود. ابوسفیان (داریوش فرهنگ) از ابوطالب (مهدی پاکدل) که پیر است می‌خواهد که به محمد بگوید که خدا را در دلش نگه دارد. ابوطالب به اتاق نبی اسلام می‌رود و پیامبر در حال نماز خواندن است و بعد از سوره حمد سوره فیل را می‌خواند و سپس در یک فلش‌بک که اکثر فیلم را شامل شده به سال عام الفیل و تولد پیامبر و دوران کودکی وی از زبان خود ابوطالب به عنوان راوی فیلم می‌رود.

در سال عام الفیل، ابرهه (آرش فلاحت پیشه) یکی از سرداران لشکر حبشه به دستور پادشاه این سرزمین به مکه لشکرکشی می‌کند تا کعبه را از بین ببرد. ابرهه به وسیله چندین هزار نفر با فیل، اسب و تجهیزات جنگی فراوان به سوی شهر مکه می‌آیند ولی در نزدیکی مکه که حریم مکه به‌شمار می‌رود، فیل‌ها به جلو پیش نمی‌روند و تعداد بسیار زیادی پرنده به نام ابابیل در حالی که سنگ‌هایی در میان نوک خود دارند، بر سر ارتش ابرهه فرو می‌ریزند و همه را از بین می‌برند.

پس از پایان فلش‌بک، داستان دو مرتبه به سال ده بعثت و اوضاع بد مسلمانان تحریم شده ساکن در بیرون مکه برمی‌گردد و در ادامه روایت نمایان شدن قرارداد تحریم‌ها علیه مسلمانان خورده شده توسط موریانه‌ها به تصویر کشیده می‌شود.

فیلم محمد رسول الله از محاصره مسلمانان در شعب ابی‌طالب آغاز می‌شود و به پیش از میلاد پیامبر اسلام بازمی‌گردد. صحنه‌های درگذشت مادر محمد در روستای ابواء و صحنه‌های مربوط به دوران شیرخوارگی و خردسالی پیامبر در روستای سعدیه هم از دیگر بخش‌های فیلم است. فیلم محمد رسول الله با اولین سفر پیامبر به شام و رسیدن به صومعه بحیرا به پایان می‌رسد. بحیرا (صادق هاتفی) راهبی مسیحی است که درباره ظهور آخرین پیامبر به ابوطالب بشارت می‌دهد.

نقد و بررسی فیلم محمد رسول الله

ساختن فیلمی در وصف مهربانی های خاتم انبیاء و به تصویر کشیدن چهره ای راستین از ایشان، در وضع آشفته این روزهای گیتی پهناور، ضروری به نظر می‌رسید و مجید مجیدی به درستی در این وضعیت به سراغ ساخت اثری پر هزینه و بین المللی درباره زندگی حضرت محمد (ص) رفت تا بتواند تصویری شایسته از پیامبر اسلام برای جهانیان ترسیم کند. اما متاسفانه نتیجه کار چنان بد است که حتی محمد رسول الله نمی‌تواند در حد فیلم «رسالت» مصطفی عقاد باشد.

محمد رسول الله با مجموعه‌ای از بهترین سینماگران جهانی در پشت صحنه ساخته شده است اما ایراد کار در جایی خودش را نشان می‌دهد که سینماگران ایرانی آن فضا را تجربه نکرده‌اند و آن ساخت یک اثر بیگ پروداکشن با زبان بین‌المللی سینماست. فیلم جدید مجید مجیدی فیلم خوش رنگ و لعابی است و از امتیازات ویژه فنی در هنگام ساخت برخوردار بوده اما به طور شگفت انگیزی در تمامی بخش‌ها دارای ضعف‌های نابخشودنی است که هرگز نمی‌توان به جهت بیگ پروداکشن بودن اثر، به راحتی از کنار آن گذشت.

اولین مشکل بزرگ فیلم ، فیلمنامه ضعیف و آشفته مجید مجیدی و کامبوزیا پرتوی است که نمی تواند حق مطلب را درباره زندگی کودکی پیامبر عظیم الشان اسلام به درستی ادا نماید. داستان فیلم در دوران شعب ابی طالب آغاز می شود اما دیری نمی گذرد که با یک فلشبک در ذهن ابوطالب، به زندگی دوران تولد پیامبر و کودکی ایشان می رود و مشکلات فیلم یکی پس از دیگری خودشان را نمایان می سازند.

اولین ایراد بزرگ فیلم مجید مجیدی چندپارگی داستان و نحوه چیدمان رویدادهای زندگی پیامبر اسلام در کنار یکدیگر است که بی ذوق و بسیار شلخته به تصویر کشیده شده‌اند. فیلم به صورت پله وار تنها قصد داشته آنچه را که در روایات آمده به تصویر بکشد و برنامه ای به جهت ارتباط دادن این داستان ها به یکدیگر در قالب یک قصه واحد نداشته است. یکی از نکات جذاب درباره فیلم رسالت مصطفی عقاد این بود که در آن اثر، مهمترین دوران زندگی پیامبر اسلام به زیبایی در قالب قصه‌ای واحد، با روایتی جذاب و هیجان انگیز به تصویر کشیده می‌شد. اما در محمد رسول الله خبری از پرداخت رویدادهای زندگی دوران کودکی پیامبر نیست؛ گویی که فیلم چند اپیزود مختلف بوده که به یکدیگر متصل شده‌اند و نمی‌توان ترتیب مشخصی برای آن قائل شد.

در فیلم محمد رسول الله شخصیت‌های داستان نیز فاقد پرداخت و هویت هستند و تنها تریبونی هستند برای بیان سخنان. فیلم هرگز شخصیت چند بعدی را به مخاطب معرفی نمی‌کند تا بتواند به عنوان یک شخصیت او را در فیلم دنبال نماید. به عنوان مثال مادرِ پیامبر گرامی اسلام، شخصیتی متصور شده که در همه حال در حال خندیدن است؛ حتی در زمانی که در اوج بحران قرار دارد! در بخشی از فیلم زمانی که حلیمه به صورت اتفاقی سر از منزل آمنه در می‌آورد، آمنه که به نظر می‌رسد باید بابت گرسنگی حضرت محمد در گهواره در اوج نگرانی قرار داشته باشد، با خوشرویی و خونسردی تمام او را به خانه دعوت می‌کند و باز هم در همه حال لبخند بر چهره دارد!

همچنین فیلم شخصیت عجیب و غریبی به نام ساموئل (محسن تنابنده) دارد که وضعیتی به مراتب بغرنج تر از دیگر شخصیت‌های فیلم دارد. این شخصیت یهودی حیله‌گر در فیلم به دنبال یافتن حضرت محمد (ص) با توسل به خشونت است و قرار است بارِ تعلیقی فیلم را بر دوش بکشد اما چنان خنثی و بی پرداخت است که حضورش اصلا به چشم نمی‌آید و در کلاس فیلمنامه نویسی و شخصیت پردازی سینمایی شبیه به یک اتود اولیه است! ساموئل در فیلم محمد رسول الله بیش از یک دهه از عمرش را به دنبال یافتن حضرت محمد سپری می‌کند که به نظر می‌رسد عزم راسخی برای یافتن پیامبر و رسیدن به هدف خود دارد، اما به طور شگفت انگیزی در اواخر فیلم به یکباره متحول می‌شود و تمام آنچه که در نزدیک به سه ساعت از او دیده بودیم و قرار بوده تعلیق فیلم را رقم بزند رنگ می‌بازد! پرداخت شخصیت ساموئل و در مجموع شخصیت‌های یهودی فیلم ابدا کیفیت قابل قبولی ندارد. به تصویر کشیدن سکانس دست انداختن یکی از رهبران در داخل کیسه سکه و بازی کردن با پول‌هایش، از جمله لحظه‌های عجیب و غریب فیلم به شمار می‌رود.

تصویری که مجید مجیدی از زندگی حضرت محمد (ص) در دوران کودکی ارائه کرده نیز دارای ایراداتی در فرم و قالب سینماست که به تاثیرگذاری زندگی ایشان بر مخاطب فیلم ضربه وارد کرده است. در بخشی از فیلم حضرت محمد (ص) به شفای دایه شان، حلیمه، اقدام می‌نمایند که سبب بازگشت سلامتی به حلیمه می گردد اما مدت زمان زیادی از فیلم نگذشته که این بار مریضی به سراغ مادر پیامبر می‌آید اما این بار شاهد معجزه‌ای از جانب پیامبر نیستیم. حال سوالی که برای مخاطب پیش می‌آید این است که چرا این بار پیامبر به شفای مادرشان اقدام نکردند؟ در حالی که شرایط در هر دو حالت یکسان بود!

فیلم در بخش دیگری در ساحل به معجزه ای از پیامبر اشاره می‌کند که در آن دریا خروشان شده و ماهی‌هایی را به ساحل می‌آورد تا کودکان و مردم گرسنه آن حوالی بتوانند از گرسنگی درآیند. اما احتمالا مجید مجیدی به درستی نمی‌دانست که با به تصویر کشیدن این سکانس، این سوال نزد مخاطبین فیلم پیش خواهد آمد که چرا حضرت محمد گرسنگان مکه را این چنین از گرسنگی نجات ندادند و یا حتی در زمان شعب ابیطالب چنین معجزاتی را انجام ندادند؟ پاسخ این سوال زمانی سخت‌تر می‌شود که فیلم برای مخاطب غیرمسلمان به نمایش درآید. مخاطبی که می‌داند مهمترین وجه زندگی پیامبر اسلام نه معجزات این چنینی، بلکه کتاب مقدس بوده است. نمای نورانی که مجیدی از پیامبر اسلام در بالای صخره بر فراز دریا گرفته، بادی که به جامه ایشان می‌وزد و موهایی که به وزش در می‌آید و… این تصویری است که معمولا آثار مذهبی کلاسیک هالیوودی در وصف پیامبرانشان از آن استفاده می‌کردند که این بار نیز در محمد رسول الله پس از سال‌ها شاهد استفاده مجدد از این نوع تصاویر هستیم.

ادبیات به کار رفته در دیالوگ نویسی های فیلم نیز از ایرادات عجیبی رنج می‌برد که این مورد جای تعجب بسیاری دارد. این در حالی است که در دهه‌های گذشته تلویزیون ایران شاهد سریال‌های مذهبی فاخری نظیر امام علی (ع) بوده که دیالوگ نویسی آن با رعایت ریزترین جزئیات ادبی به رشته نگارش درآمده بود. اما این بار در ساخت محمد رسول الله از این وسواس نگارشی خبری نیست و ما شاهد کلمات عجیبی هستیم که از زبان شخصیت‌های داستان خارج می‌شود. به کار بردن کلماتی نظیر رفع تحریم، تب اش نمی‌افتد و قیمت کالایت را بگو نشان از این دارد که مجید مجیدی و کامبوزیا پرتوی خیلی اعتقادی به استفاده از ادبیات فاخر زبان فارسی در فیلم نداشته‌اند.

پرداخت بسیار بد صحنه های موعظه کردن پیامبر، از دیگر نقاط ضعف فیلم محمد رسول الله است. متاسفانه اصرار مجید مجیدی به گنجاندن تمام صفات بارز و ارزشمند حضرت رسول اکرم در فیلم محمد رسول الله باعث شده تا صحنه‌هایی را شاهد باشیم که بی ارتباط با داستان اصلی فیلم هستند و مشابه یک کلیپ تبلیغاتی هستند. برای درک بهتر این مشکل می توان به سکانس زنده به گور کردن دختر توسط یک جاهل اشاره کرد که در اوج عصبانیت و خشونت با شنیدن موعظه پیامبر اکرم که با کمترین پرداخت سینمایی انجام شده و صرفا با ذکر یک دیالوگ کتابی به فیلم آورده شده، متحول می‌شود! همچنین مجید مجیدی برای به تصویر کشیدن صفت ارزشمند “امین” بودن حضرت محمد (ص) به دم دستی ترین روش ممکن متوسل می‌شود و بی آنکه سکانس بازار و فروختن برده، ارتباطی به داستان فیلم داشته باشد، موعظه‌هایی از پیامبر اسلام را با ساده ترین شکل ممکن بر زبان می‌آورد که این یکی هم شباهتی به قالب استاندارد سینمای بین الملل ندارد.

در بخش های فنی، محمد رسول الله با توجه به بودجه عظیمی که در اختیار داشته، از استانداردهای سینمایی ایران فراتر می‌رود اما ایرادات ساخت یک اثر بیگ پروداکشن در اینجا نیز به خوبی هویداست. مجیدی هرگز کارگردانی نبوده که تولید فاخری داشته باشد و حالا که در اولین تجربه اش، بودجه هنگفتی در اختیارش قرار گرفته، موفق نشده از این امتیاز به نحو احسن برای تبدیل خود به فیلمسازی بین المللی استفاده نماید. فیلم به جز در سکانس‌های حمله ابرهه به مکه و سکانس دریا، استفاده ای از جلوه های ویژه نکرده است. اما همین 2 صحنه هیجان انگیز فیلم نیز، نه در بخش جلوه های ویژه که حتی در مقایسه با بسیاری از فیلم‌های هالیوودی بهتر پرداخته شده‌اند، بلکه در نحوه کارگردانی ضعیف رهبری شده‌اند. در این سکانس ها بیشتر از اینکه ردپای وسواس کارگردان و خلاقیت در اجرا به چشم بخورد، سیاه لشگرهایی حضور دارند که دائم در حال فریاد زدن هستند و به دور خودشان در حال چرخیدن هستند.

از معدود نکات مثبت فیلم موسیقی زیبا و شنیدنی اثر است که البته خیلی ارتباطی با موسیقی عربی ندارد اما روی هم رفته شنیدنی و متناسب فضای فیلم است. فیلمبرداری فیلم هم به لطف حضور ویتوریو استورارو که یکی از بهترین فیلمبرداران جهان بوده، تماشایی است. البته این نکته را هم باید ذکر کرد که محمد رسول الله خیلی قاب‌بندی‌های به‎یادماندنی ندارد اما بهرحال تصویربرداری فیلم شایسته تقدیر است.

متاسفانه محمد رسول الله علی رغم انتظارات بسیار بالایی که از آن می‌رفت (که به نظر طبیعی هم می رسید)، ابدا نمی‌تواند نماینده ای شایسته از طرف سینمای ایران برای جهانیان باشد. فیلم قطعا یک سر و گردن از تمامی ساخته‌های ایرانی بالاتر است اما زمانی که صحبت از ارائه بین المللی یک فیلم به میان می آید، متوجه می شویم که سینمای ایران هنوز نتوانسته به استانداردهای تولید یک اثر بیگ پروداکشن در سطح جهانی نزدیک شود. زندگی حضرت رسول اکرم بی شک فرصت‌های بی نظیری در اختیار مجید مجیدی برای پرداخت و ساخت آن با بهترین کیفیت ممکن قرار داد اما ضعف دانش بین المللی کارگردانی سبب شده تا این فرصت بی نظیر تا از دست برود. محمد رسول الله بیشتر شبیه چند تکه کلیپ مذهبی است که به یکدیگر متصل شده‌اند و تشکیل یک فیلم واحد را داده‌اند. برای رقابت در عرصه بین المللی قطعا به چیزی بیشتر از عوامل فنی نیاز است و آن یک فیلمنامه حرفه ای به همراه کارگردانی بین المللی است. کارگردانی که شاخصه‌های ساخت یک اثر سینمایی پر هزینه بین المللی را بداند و با زبان بین المللی سینما اثرش را به جهانیان ارائه نماید.

نویسنده: میثم کریمی
منبع: سایت مووی مگ

بیشتر بخوانید

• فیلم رستاخیز
• فیلم مارمولک