اسکلت بتنی یا فولادی؛ کدام برای ساخت و ساز مناسب‌تر است؟

اسکلت بتنی یا فولادی؟ این سوالی است که برای بسیاری از افرادی که قصد ساخت خانه دارد مطرح می‌شود. معمولا هرکدام چیزهاییی از نقاط قوت و ضعف هرکدام می‌دانند اما وقتی پاس عمل می‌رسد، داشتن اطلاعات بیشتر ضرر ندارد. برای اطلاعات بیشتر با سایت خوبو همراه باشید.

اسکلت سازه

اسکلت شامل تیرها، ستون‌ها و دال می‌شود. دال (دال بتنی) سقفی است به صورت یکپارچه که مصاحلی مانند بتن و فولاد تولید می‌گردد. تمام موارد گفته شده، جز المان‌هایی در ساخت خانه (یا هر سازه‌ی دیگر) هستند که نقش باربری سازه را کنترل می‌نمایند. اسکلت بتنی شامل مقدار زیادی بتن و دارای مقاطعی فلزی (میلگرد) و اسکلت فلزی متشکل تنها مقاطع فولادی می‌شود.

استفاده از هر دوی این سبک‌ها این روزها رایج است. با این حال نمی‌توان هیچکدام را دارای برتری کامل نسبت به دیگری دانست. با این حال گهگاه چاره‌ای جز استفاده از یکی از این دو باقی نمی‌ماند و کار به انتخاب نمی‌رسد. برای مثال در ساختمان‌های بسیار بلند و برج‌ها، از اسکلت فلزی استفاده می‌شود. از دلایل این اجبار، دشواری ساخت اسکلت بدنی برای سازه‌های بلند و زمان‌بر بودن آنها است. از سوی دیگر در ساخت تونل‌ها، پل‌ها و ساختمان‌های کوچک، استفاده از اسکلت بتنی رایج است و به ندرت از اسکلت فلزی استفاده می‌شود.

اما باید به این سوال پاسخ داد که در هرکدام از معیارها در ساخت خانه، کدام یک از این دو اسکلت بهتر عمل می‌کنند؟ هرکدام چه نقاط قوت و چه نقاط ضعفی دارند؟

مقاومت در برابر زلزله

باور عام بر این است که ساختمان با اسکلت فلزی برابر زلزله مقاوم‌تر است. با این حال این ایده مشکلاتی دارد. مسئله اصلی در کیفیت اجرای کار و نه در جنس اسکلت است. می‌توان اسکلت بتنی را نیز به نحوی طراحی کرد که در برابر زلزله مقاومت بسیار بالایی نشان دهد. همینطور این امر در مورد اسکلت فلزی صدق می‌کند. عامل مهم این بین کیفیت طراحی و استفاده از مصالح درجه یک است. البته این بین باید این نکته را نیز در نظر گرفت که به دلیل وزن سنگین‌تر، اسکلت بتنی فشار بیشتری را در برابر زلزله متحمل می‌شود.

طول عمر

اسکلت بتنی نیز می‌تواند عمری دراز داشته باشد. می‌توان آن را طوری طراحی کرد که 50 یا 60 سال عمر کند. با این حال به مرور بتن دارای افت و خزش می‌شود. چیزی که نهایتا باعث ایجاد تاثیر منفی در عملکرد سازه می‌گردد. این امر می‌تواند در هنگام زلزله خود را نشان دهد. در سازه‌های فلزی عموما این مشکل وجود ندارد. گذر زمان، به ندرت اثری روی اسکلت فلزی با طراحی خوب می‌گذارد. به همین دلیل این بخش، یک نقطه قوت برای اسکلت فلزی است.

ارزش اسقاط

در ساخت و ساز، چیزی که کمتر به آن توجه می‌شود ارزش اسقاط است. به این دلیل که در هنگام تخرب پس از سال‌ها، آیا این سازه ارزشی خواهد داشت و می‌توان آن را فروخت؟ اینجا هم بخشی است که در آن ارزش اسکلت فلزی به مراتب بیشتر است. در هنگام ساخت و ساز بعدی، بخشی از هزینه‌ها را می‌توان با فروش فلز اسقاط جبران کرد.

مقاومت در برابر آتش سوزی

اسکلت فلزی از فولاد است با این حال این فلز محکم هم در برابر آتش سوزی می‌تواند از بین برود. با گرم شدن بسیار زیاد، فلز مقاومت خود را از دست می‌دهد. در این بخش، اسکلت بتنی مقاومت بیشتری از خود نشان می‌دهد. البته باید به این نکته هم اشاره کرد که در صورت انجام یک سری تمهیدات می‌توان مقاومت اسکلت فلزی را نسبت به آتش سوزی بالا برد. با این حال این موارد هزینه بالایی را می‌طلبند.

سهولت اجرا

وقتی اجرای یک نوع اسکلت راحت‌تر باشد، طبیعتا می‌تواند باعث شود در زمان و هزینه برای ساخت صرفه‌جویی شود. اسکلت فلزی به دلیل حساسیتی که در برش‌کاری، جوش‌کاری، حمل و نصب می‌طلبد و کاملا تخصصی است، معمولا دقت بیشتری را نسبت به اسکلت بتنی می‌طلبد. پس باید پذیرفت که با توجه به مسائل دوره‌ی ساخت و ساز و احتمال کُند پیش رفتن عملیات، در اسکلت بتنی دقت و تخصص کمتری برای انجام کار موردنیاز است. این می‌تواند یک مزیت مهم به حساب بیاید.

زمان اجرا

سازه‌ی فلزی به این دلیل که می‌توان همزمان در طبقات مختلف آن را اجرا کرد، سرعت پیشرفت بیشتری به نسبت سازه‌ی بتنی دارد. همینطور یک گزینه‌ی معمول در ساخت اسکلت فلزی، ساخت آن در کارخانه است. اینطور سرعت انجام کار تا اندازاه زیادی بیشتر می‌شود. در اسکلت بتنی، هر طبقه بعد از طبقه زیرین با رهایت زمان گیرش اولیه بتن، سرعت به مراتب پایینتری دارد. همینطور سرعت بالای اجرای سازه فلزی باعث کاهش هزینه‌های بالاسری و تسریع در بهره‌برداری می‌شود. این می‌تواند بخشی از هزینه گرانتر بودن اسکلت فلزی را جبران نماید.

قیمت

اگر مقاومت یک سازه بتنی و فلزی را یکسان طراحی کنیم، در این حالت اسکلت فلزی سی درصد گران‌تر از اسکلت بتنی تمام خواهد شد. همانطور که واضح به نظر می‌رسد، قیمت اسکلت فلزی بیشتر از بتنی است. بنابراین وقتی اولویت اولیه انجام عملیات با صرفه‌جویی مالی است، اسکلت بتنی گزینه بهتری است.

معماری

ستون‌های فلزی به خصوص در ساختمان‌های بلند، در طبقات پایینی ابعاد کوچک‌تری به نسبت اسکلت بتنی دارند. وقتی اسکلت بتنی است، ستون‌های زیرین بسیار بزرگ طراحی می‌شوند. این در خصوص پارکینگ می‌تواند یک مزیت برای اسکلت فلزی باشد.

جمع بندی

اگرچه توضیحات بالا را دادیم، معمار و طراح هستند که مشخص می‌کنند از چه سبکی در ساخت استفاده شود. وضعیت هر ملک و نقشه هر ساختمان، تفاوت‌هایی با سایرین دارد. برای انتخاب اسکلت، دفتر مهندسی و معماران چیزهایی زیادی را به نسبت وضعیت زمین و مسائل مربوط به آن بررسی می‌کنند. آنها با بررسی هرکدام از عوامل و نیازهای موجود، راهکار مناسب را برای ساخت در نظر می‌گیرند. وقتی پای تخصص به میان می‌آید، معقول این است که کارفرما به آن احترام بگذارد و با چیزهایی که در اینترنت به صورت سطحی خوانده سعی نکند حرف خود را به پیش ببرد.