سوپرجام اروپا (UEFA Super Cup) مسابقه‌ای است که هر ساله بین قهرمانان دو رقابت معتبر باشگاهی اروپا، توسط کنفدراسیون فوتبال اروپا (یوفا) برگزار می‌شود.
به گزارش خوبو و به نقل از سایت یوفا، مسابقه سوپرجام اروپا از سال 1973 تا سال 1999 مابین قهرمانان لیگ قهرمانان اروپا و جام در جام اروپا برگزار می‌شد و پس از آن بین قهرمانان لیگ قهرمانان اروپا و جام یوفا / لیگ اروپا برگزار شد.
تاریخچه سوپرجام اروپا
ایده سوپرجام اروپا توسط آنتون ویتکمپ (Anton Witkamp) خبرنگار روزنامه تلگراف هلند که بعدها سردبیر این رسانه معتبر شد، مطرح شد. این ایده زمانی طرح شد که باشگاه‌های هلندی بر بام فوتبال اروپا قرار داشتند و آژاکس دوران طلایی خود را سپری می‌کرد.
ویتکمپ در جستجوی جام جدیدی بود تا بتواند بهترین تیم اروپا را مشخص کند و همچنین تیم افسانه‌ای آژاکس با رهبری یوهان کرایوف بیشتر مورد چالش و آزمایش قرار گیرد. سپس پیشنهاد شد که قهرمان جام باشگاه ها مقابل قهرمان جام در جام قرار گیرد. همه چیز برای تولد یک جام جدید آماده بود و هنگامیکه ویتکمپ در تلاش برای اخذ تایید رسمی آن بود، رییس یوفا اقدام به رد پیشنهادش کرد. ویتکمپ در این باره می‌گفت:
این ایده در دوران توتال فوتبال شکل گرفت. در دوران ما، چهار قهرمانی متوالی جام باشگاه‌های اروپا به فاینورد و آژاکس رسید. بیشتر از پول و افتخار، آن‌ها در پی دریافت لقب بهترین بودند. اما قوی‌ترین تیم اروپا چه تیمی بود؟ تیمی که برنده جام باشگاه‌های اروپا می‌شد؟ در اصل، بله. ?با این حال، فوتبال در اغلب اوقات یک شعر غیر استاندارد است و به همین دلیل، می‌تواند یک هنر غیر دقیق باشد. پس چرا قهرمانان جام باشگاه‌های اروپا را مقابل قهرمانان جام در جام اروپا قرار نمی‌دهیم. چرا چنین چالشی را برای آژاکس نادیده می‌گیریم؟ رنجرز قهرمان جام برندگان جام اروپا در سال 1972 شد. من برنامه خودم را به یان فن پراگ رییس باشگاه آژاکس ارائه دادم و او این ایده را عالی دانست. در نتیجه، با حمایت روزنامه من، مسیر بسیار روشن و واضح بود.
اولین مسابقه
دو باشگاه آژاکس و رنجرز در سال 1972 در اولین دیدار سوپرجام اروپا به مصاف یکدیگر رفتند. هر چند این مسابقه از نظر یوفا، رسمی تلقی نمی‌شود، زیرا رنجرز به دلیل رفتار هوادارانش در فینال جام در جام 1972، از حضور در مسابقات اروپایی منع شد. در نتیجه، یوفا، از تایید این رقابت تا فصل بعدی خودداری کرد. این مسابقه به صورت رفت و برگشت برگزار شد و روزنامه تلگراف پشتیبانی مالی آن را بر عهده گرفت. آژاکس در مجموع دو دیدار با نتیجه 6-3 رنجرز را شکست داد تا قهرمان اولین سوپرجام اروپا (البته غیر رسمی) شود.
در سال 1973، آژاکس در مجموع دو دیدار موفق شد با نتیجه 6-1 از سد آث میلان عبور کند و فاتح اولین سوپرجامی که توسط یوفا به رسمیت شناخته شده و حمایت می شود، شد.
مسابقات لغو شده
در سال های 1974، 1981 و 1985، مسابقه سوپرجام اروپا برگزار نشد. در سال 1974 مسابقه بین بایرن مونیخ و ماگدبورگ به دلیل اینکه دو باشگاه نتوانستند تاریخ مناسبی برای بازی پیدا کنند، این مسابقه برگزار نشد. در سال 1981، به دلیل اینکه لیورپول موفق نشد محل مناسبی برای مسابقه با دینامو تفلیس پیدا کند، انجام نشد. در سال 1985 نیز ممنوعیت حضور باشگاه های انگلیسی در رقابت های اروپایی، مانع حضور اورتون در دیدار مقابل یوونتوس شد.
فرمت برگزاری
مسابقه سوپرجام تا سال 1997 به صورت رفت و برگشت برگزار شد، اما در سال های 1984، 1986 و 1991 به دلیل مشکلات برنامه‌ریزی یا سیاسی به صورت تک بازی انجام شد. از سال 1998 به بعد این مسابقه به صورت تک بازی برگزار شده است.
از سال 1998 تا سال 2012، مسابقه سوپرجام اروپا در ورزشگاه لویی دوم موناکو برگزار شد، اما پس از آن در یکی از ورزشگاه‌هایی که توسط یوفا انتخاب می شود، برگزار می‌شود.
از فصل 1999/2000، قهرمانان جام یوفا جایگزین قهرمانان جام در جام اروپا در مسابقه سوپرجام اروپا شدند و این موضوع تاکنون ادامه‌دار بوده است.
اولین داور زن
در سال 2019، استفانی فراپار (Stéphanie Frappart) به عنوان اولین داور زن، سوپرجام اروپا مابین لیورپول و چلسی را در شهر استانبول سوت زد.
جوایز سوپرجام اروپا
جام اصلی سوپرجام اروپا همواره در اختیار یوفا است، اما یک جام ماکت شبیه به جام اصلی به قهرمان مسابقات اهدا می‌شود. همچنین به اعضای تیم قهرمان 40 مدال طلا و به اعضای تیم نایب قهرمان 40 مدال نقره اهدا می‌شود.
جام سوپرجام اروپا در طول تاریخ برگزاری، چندین تغییر داشته است. اولین جام در سال 1973 به آژاکس اهدا شد. در سال 1977، جایزه اصلی با یک پلاک با نشانی طلایی یوفا جایگزین شد. در سال 1987، جام بعدی که کوچکترین و سبکترین جام باشگاهی اروپا با وزن 5 کیلوگرم و 42.5 سانتی متر ارتفاع بود جایگزین شد. مدل جدید، که نسخه بزرگتری از جام قبلی است، در سال 2006 معرفی شد و وزن آن 12.2 کیلوگرم و ارتفاع آن 58 سانتی‌متر است.
تا سال 2008، تیمی که سه بار متوالی یا مجموعاً پنج بار قهرمان شده بود، یک نسخه اصلی از جام و یک نشان ویژه دریافت می‌کرد. از آن زمان، جام اصلی منحصراً توسط یوفا نگهداری می‌شود. آث میلان و بارسلونا این افتخار را کسب کرده اند و در مجموع 5 بار قهرمان شده‌اند، اما باشگاه ایتالیایی تنها تیمی است که در سال 2007 به طور دائم جام رسمی را از آن خود کرده است.
جوایز نقدی
در سال 2020، جوایز نقدی به باشگاه های حاضر در این جام به شرح ذیل پرداخت شد:
قهرمان: 5 میلیون یورو
نایب قهرمان: 3.8 میلیون یورو
قوانین مسابقه
- مسابقه سوپرجام اروپا همچون سایر مسابقات معتبر بین المللی، در یک مسابقه 90 دقیقه ای برگزار می شود و اگر تیمی موفق به کسب برد نشود، بدون برگزاری اوقات اضافی، ضربات پنالتی تیم پیروز را مشخص می‌کند.
- هر تیمی 23 بازیکن می تواند در لیست خود داشته باشد و از 12 بازیکن نیمکت نشین، 3 بازیکن به صورت تعویضی در زمان 90 دقیقه و تعویض چهارم در وقت‌های اضافی به هر تیمی تعلق می‌گیرد. در سال 2021 و پس از پاندمی کرونا، تصمیم گرفته شده که هر تیمی می‌تواند از پنج تعویض در 90 دقیقه و یک تعویض اضافی در وقت‌های اضافی استفاده کند.
- اگر مسابقه به دلیل شرایط بد جوی، برگزار نشود، به روز بعدی موکول می‌شود.
- هر تیمی می‌تواند از کیت اصلی خود در این مسابقه استفاده کند. اگر رنگ کیت اصلی دو تیم مشابه باشد، قهرمان لیگ اروپا باید از کیت دیگری استفاده کند.
- اگر باشگاهی به هر دلیلی از حضور در این مسابقه امتناع کند یا واجد شرایط بازی نباشد، نایب قهرمان مسابقاتی که از طریق آن به این مسابقه راه یافته، جایگزین آن‌ها خواهد شد.
- بازیکنان باید از پیراهن‌های شماره 1 تا 99 استفاده کنند و پیراهن شماره یک فقط باید توسط دروازه‌بان مورد استفاده قرار گیرد. اسم بازیکنان نیز باید پشت پیراهن‌هایشان حک شود.
عملکرد باشگاه ها در سوپرجام اروپا
بارسلونا از مجموع 9 حضورش در سوپرجام اروپا، 5 بار قهرمان شده و رئال مادرید و آث میلان نیز با 5 قهرمانی به طور مشترک با بلوگرانا، پرافتخارترین تیم‌های تاریخ رقابت‌ها هستند.
| نام باشگاه | قهرمانی | نایب قهرمانی | سال های قهرمانی | سال های نایب قهرمانی |
| بارسلونا | 5 | 4 | 1992, 1997, 2009, 2011, 2015 | 1979, 1982, 1989, 2006 |
| رئال مادرید | 5 | 3 | 2002, 2014, 2016, 2017, 2022 | 1998, 2000, 2018 |
| آث میلان | 5 | 2 | 1989, 1990, 1994, 2003, 2007 | 1973, 1993 |
| لیورپول | 4 | 2 | 1977, 2001, 2005, 2019 | 1978, 1984 |
| اتلتیکو مادرید | 3 | 0 | 2010, 2012, 2018 | — |
| بایرن مونیخ | 2 | 3 | 2013, 2020 | 1975, 1976, 2001 |
| چلسی | 2 | 3 | 1998, 2021 | 2012, 2013, 2019 |
| آژاکس | 2 | 1 | 1973, 1995 | 1987 |
| اندرلخت | 2 | 0 | 1976, 1978 | — |
| والنسیا | 2 | 0 | 1980, 2004 | — |
| یوونتوس | 2 | 0 | 1984, 1996 | — |
| سویا | 1 | 6 | 2006 | 2007, 2014, 2015, 2016, 2020, 2023 |
| پورتو | 1 | 3 | 1987 | 2003, 2004, 2011 |
| منچستریونایتد | 1 | 3 | 1991 | 1999, 2008, 2017 |
| دینامو کیف | 1 | 1 | 1975 | 1986 |
| ناتینگهام فارست | 1 | 1 | 1979 | 1980 |
| استون ویلا | 1 | 0 | 1982 | — |
| آبردین | 1 | 0 | 1983 | — |
| استوا بخارست | 1 | 0 | 1986 | — |
| میشلن | 1 | 0 | 1988 | — |
| پارما | 1 | 0 | 1993 | — |
| لاتزیو | 1 | 0 | 1999 | — |
| گالاتاسارای | 1 | 0 | 2000 | — |
| زنیت | 1 | 0 | 2008 | — |
| منچسترسیتی | 1 | 0 | 2023 | — |
| هامبورگ | 0 | 2 | — | 1977, 1983 |
| آیندهوون | 0 | 1 | — | 1988 |
| سمپدوریا | 0 | 1 | — | 1990 |
| ستاره سرخ بلگراد | 0 | 1 | — | 1991 |
| وردربرمن | 0 | 1 | — | 1992 |
| آرسنال | 0 | 1 | — | 1994 |
| رئال ساراگوسا | 0 | 1 | — | 1995 |
| پاری سن ژرمن | 0 | 1 | — | 1996 |
| بروسیا دورتموند | 0 | 1 | — | 1997 |
| فاینورد | 0 | 1 | — | 2002 |
| زسکا مسکو | 0 | 1 | — | 2005 |
| شاختار دونتسک | 0 | 1 | — | 2009 |
| اینتر میلان | 0 | 1 | — | 2010 |
| ویارئال | 0 | 1 | — | 2021 |
| فرانکفورت | 0 | 1 | — | 2022 |
نظرات کاربران