فرمول یک (Formula 1) که به اختصار به آن F1 نیز می گویند، معروف ترین و محبوب ترین مسابقات اتومبیل رانی در دنیا به شمار می رود. در این مطلب نگاهی داریم به این رقابت ها.
فرمول یک شامل قوانین و مقررات خاصی است که به تیم ها و راننده ها اعمال می شود و مقصود از کلمه فرمول نیز همین مقررات است که شرکت کنندگان حاضر در آن، موظف به رعایت آن هستند. ماشین های فرمول یک و در مجموع سری فرمول، علاوه بر تک نفره بودن، برخلاف ماشین های عادی که تایرها زیر سپر قرار گرفته اند، تایرهای آن ها از بدنه ماشین خارج هستند.
تاریخچه فرمول یک
در اوایل قرن بیستم، در کشورهای اروپایی مسابقاتی با نام جایزه بزرگ (Grand Prix) برگزار می شد. بسیاری از سازمان های اتومبیل رانی که در این مسابقات جایزه بزرگ شرکت داشتند، همواره ساخت و تشکیل مسابقاتی سازمان یافته و با شکل و شمایلی رسمی را در ذهن داشتند اما وجود جنگ های جهانی، این ایده را همواره به تعویق می انداخت. سرانجام در سال 1947 این ایده عملی شد و 3 سال بعد در سال 1950، اولین مسابقه فرمول یک به طور رسمی در سیلور استون انگلیس برگزار شد.
تا به امروز 70 دوره مسابقات فرمول یک به طور کامل برگزار شده و در سال 2021، هفتاد و یکمین دوره این مسابقات در جریان است. فرمول یک، معتبرترین مسابقات اتومبیل رانی سطح فرمول محسوب می شود و مسابقات فرمول 2 و فرمول 3 نیز از دیگر مسابقات سطح فرمول به شمار می روند. تمام مسابقات فرمول از جمله فرمول یک، تحت نظارت فدراسیون بین المللی اتومبیل رانی (FIA) برگزار می شوند.
ماشین های فرمول یک
ماشین های فرمول یک همواره از بهترین و پیشرفته ترین فناوری های روز استفاده می کنند. موتورهای ماشین های فرمول یک باید وزنی کمتر از 145 کیلوگرم داشته باشند و وزن تمام ماشین باید حداقل 702 کیلوگرم باشد که کمترین حد مجاز در این مسابقات به شمار می رود.
بخش بزرگ و قابل توجهی از ماشین های فرمول یک مربوط به آیرودینامیک می شود. آیرودینامیک به بررسی جریان هوا در این ماشین ها اطلاق می شود و این علم در فرمول یک جایگاه ویژه ای دارد. توان بالای این خودروها و همچنین چسبندگی که مسئله ای حیاتی در ماشین های فرمول یک است، توسط نیروی آیرودینامیک به دست می آیند.
موتور ماشین های فرمول یک 1.6 لیتری و دارای 6 سیلندر هستند. ماشین های فرمول یک با بنزین حرکت می کنند و در هر مسابقه جایز به مصرف بیشتر از 100 کیلوگرم سوخت نیستند. در فرمول یک همچنین از 3 نوع لاستیک نرم (Soft)، متوسط (Medium) و سخت (Hard) استفاده می کنند. لاستیک نرم برای سرعت بیشتر و لاستیک سخت برای مقاومت بالاتر است و لاستیک متوسط نیز رویکرد متعادلی دارد.
نحوه برگزای یک فصل
در طول یک فصل فرمول یک، مسابقات پرشماری برگزار می شود. این مسابقات همواره در طول سال ها با تغییرات مختلفی مواجه شده اند و در آخرین تغییرات، 23 مسابقه که به گرندپری معروف است، برای فصل 2021 برنامه ریزی شده است. هر مسابقه خود به 3 تمرین، 1 تعیین خط و یک مسابقه اصلی تقسیم می شود. هر راننده باید حداقل در یک نوبت تمرین شرکت کند. هر تیم و راننده ای که در پایان فصل امتیازهای بیشتری کسب کنند، قهرمان بخش تیمی و بخش راننده لقب می گیرند. نحوه امتیازدهی در فرمول یک برای تیم ها و راننده ها یکسان و به شرح زیر است:
- رتبه اول: 25 امتياز
- رتبه دوم: 18 امتياز
- رتبه سوم: 15 امتياز
- رتبه چهارم: 12 امتياز
- رتبه پنجم: 10 امتياز
- رتبه ششم: 8 امتياز
- رتبه هفتم: 6 امتياز
- رتبه هشتم: 4 امتياز
- رتبه نهم: 2 امتياز
- رتبه دهم: 1 امتياز
از فصل 2019، به راننده اى كه سريع ترين دور مسابقه را ثبت كند و ميان 10 راننده برتر مسابقه باشد نيز 1 امتياز تعلق مى گيرد.
تعیین خط
تعیین خط در فرمول یک در 3 مرحله صورت می گیرد. در مرحله اول (Q1)، تمام 20 راننده حضور دارند و سعی می کنند تا سریع ترین دور ممکن را به ثبت برسانند. در پایان مرحله اول، 5 راننده ای که کندتر از بقیه هستند، حذف و 15 راننده برتر به مرحله دوم (Q2) صعود می کنند. شرایط Q2 نیز به همین شکل است و در پایان 10 راننده برتر به Q3 که همان مرحله پایانی است می رسند و برای رده های 1 تا 10 تلاش می کنند. در تعیین خط اگر بهترین زمان هر راننده در Q1، بیشتر از 107 درصد زمان نفر اول باشد، او فاقد صلاحیت برای شرکت در مسابقه است و تنها با اجازه ناظرهای مسابقه می تواند شرکت کند.
مسابقه اصلی
بعد از پایان تمرین ها و انجام تعیین خط، نوبت به مسابقه اصلی می رسد. 2 جلسه تمرینی در روز جمعه، یک جلسه در روز شنبه و تعیین خط نیز در همین روز برگزار می شود اما مسابقه اصلی در روز یکشنبه شروع به کار می کند. طبق مقررات مسابقات فرمول یک، تعداد دورهای یک مسابقه باید بیشتر از 305 کیلومتر باشد و تنها استثنا برای مسابقه موناکو است که تعداد دورها باید بیشتر از 260 کیلومتر باشد.
قبل از شروع مسابقه اصلی، راننده ها یک دور برای گرم کردن در پیست مسابقه حاضر می شوند و باید به ترتیب تعیین خط به گرم کردن لاستیک های خود بپردازند. بعد از اینکه دور گرم کردن که به Formation Lap معروف است تمام شود، ماشین ها در جایگاه مخصوص خود قرار می گیرند و 5 چراغ قرمز به فاصله یک ثانیه روشن و سپس به نشانه شروع مسابقه، خاموش می شوند و اینجا است که مسابقه اصلی به طور رسمی آغاز می شود.
با شروع مسابقه، هدف هر راننده سبقت از دیگری و قرار گرفتن در جایگاه بهتری است. مسابقه اصلی نیز شامل قوانین مختلفی می شود که به طور مثال در هر شرایطی نمی توان سبقت گرفت و خودرویی نمی تواند از خارج پیست اصلی، از خودروی دیگر سبقت بگیرد و از او عبور کند. یکی دیگر از قوانین مهم فرمول یک در مسابقه اصلی این است که هر راننده باید حداقل یکبار لاستیک هایش را عوض کند. به این عمل پیت استاپ گفته می شود و راننده به جایگاه مخصوص تیم خود می رود و افراد حاضر در گاراژ آن تیم سعی می کنند در سریع ترین زمان ممکن، عمل تعویض لاستیک را انجام دهند.
تعداد دورهای هر مسابقه بسته به نوع پیست متفاوت است. در پایان راننده ای که زودتر از بقیه بتواند تمام دورها را کامل کند، اول می شود و پرچم شطرنجی به نشانه تمام شدن مسابقه نشاند داده می شود.
تیم های حاضر در فرمول یک
بیشتر از 70 سال از آغاز مسابقات فرمول یک می گذرد و در طول این سال ها تیم های بسیاری طعم حضور در این رقابت ها را چشیده اند. تنها تیمی که در تمام دوره های فرمول یک حضور داشته، تیم ایتالیایی فراری است. فراری با 16 قهرمانی، پرافتخارترین تیم تاریخ فرمول یک نیز به شمار می رود. در فرمول یک فعلا 4 شرکت موتور ماشین ها را طراحی می کنند. فراری، مرسدس، رنو و هوندا شرکت های سازنده موتور هستند. هوندا در پایان سال 2021 فرمول یک را ترک می کند و تکنولوژی و فناوری خود را در اختیار ردبول می گذارد. در حال حاضر 10 تیم مختلف در فرمول یک حضور دارند که به شرح زیر هستند:
| تیم | موتور | کشور |
| آلفا رومئو | فراری | سوئیس |
| آلفا تائوری | هوندا | ایتالیا |
| الپین | رنو | فرانسه |
| استن مارتین | مرسدس | انگلیس |
| فراری | فراری | ایتالیا |
| هاس | فراری | آمریکا |
| مک لارن | مرسدس | انگلیس |
| مرسدس | مرسدس | آلمان |
| ردبول | هوندا | اتریش |
| ویلیامز | مرسدس | انگلیس |
راننده های حاضر در فرمول یک
هر تیم در فرمول یک 2 راننده اصلی دارد که در مجموع این مسابقات شامل 20 راننده می شود. البته تیم ها از راننده هایی به عنوان راننده رزرو نیز استفاده می کنند که اگر راننده اصلی تیم به هر دلیلی قادر به همراهی تیمش نبود، این راننده در مسابقه حاضر می شود. لوییس همیلتون و میشائیل شوماخر هر کدام با 7 قهرمانی، رکورددار قهرمانی در میان راننده های تاریخ فرمول یک به شمار می روند. 20 راننده فعلی فرمول یک به شرح زیر هستند:
| راننده | تیم | کشور |
| لوییس همیلتون | مرسدس | انگلیس |
| والتری بوتاس | مرسدس | فنلاند |
| شارل لکلرک | فراری | موناکو |
| کارلوس ساینز | فراری | اسپانیا |
| لندو نوریس | مک لارن | انگلیس |
| دنیل ریکاردو | مک لارن | استرالیا |
| مکس ورستپن | ردبول | هلند |
| سرجیو پرز | ردبول | مکزیک |
| پیر گزلی | آلفا تائوری | فرانسه |
| یوکی سونودا | آلفا تائوری | ژاپن |
| میک شوماخر | هاس | آلمان |
| نیکیتا مازپین | هاس | روسیه |
| جرج راسل | ویلیامز | انگلیس |
| نیکولاس لطیفی | ویلیامز | کانادا |
| سباستین فتل | استن مارتین | آلمان |
| لنس استرول | استن مارتین | کانادا |
| فرناندو آلونسو | الپین | اسپانیا |
| استبان اکن | الپین | فرانسه |
| کیمی رایکونن | آلفا رومئو | فنلاند |
| آنتونیو جیوویناتزی | آلفا رومئو | ایتالیا |
نظرات کاربران