فیلم زیر درختان زیتون

فیلم زیر درختان زیتون فیلمی ایرانی است که توسط عباس کیارستمی در سال ۱۳۷۳ ساخته شده و در چهل و هفتمین دوره جشنواره فیلم کن به نمایش گذاشته شد.

به گزارش خوبو، زیر درختان زیتون پاره سوم از سه‌گانه کوکر است. دو فیلم دیگر خانه دوست کجاست؟ و زندگی و دیگر هیچ بود. این فیلم از سایت معتبر IMDB، موفق به کسب نمره بسیار خوب 7.7 شده است. 9000 نفر به این فیلم نمره داده‎اند.

نشریه نیویورکر در گزارشی ۴۴ مورد از بهترین فیلم‌هایی را که در تاریخ ۷۰ ساله برگزاری جشنواره کن معرفی شده‌اند، فهرست کرده‌ است که در این میان نام زیر درختان زیتون به عنوان نماینده سینمای ایران نیز به چشم می‌خورد.

زیر درختان زیتون یکی از پرافتخارترین‌های تولیدات سینمای ایران در عرصه بین‌المللی است. این فیلم علاوه بر آن که باعث شد کیارستمی برای اولین بار نامزد دریافت نخل طلای جشنواره فیلم کن شود، توسط نشریه ایوژوارت فرانسه نیز در فهرست صد فیلمی که باید دیده شود قرار گرفت.

عوامل و بازیگران فیلم زیر درختان زیتون

زیر درختان زیتون فیلمی است که در ژانر درام توسط عباس کیارستمی ساخته شده است. عباس کیارستمی فیلم‌سازی تأثیرگذار در سینمای جهان به‌شمار می‌آید و آثار وی با استقبال فراوان ناقدان، داوران، کارگردانان، فستیوال‌ها و بنیادهای فرهنگی و هنری جهان روبه‌رو شده است. روزنامه گاردین در سال ۲۰۱۱ در گزارشی فهرست ۴۰ کارگردان بزرگ معاصر سینمای دنیا را منتشر کرد. عباس کیارستمی در مکان ششم این لیست قرار گرفت. در سال ۲۰۱۵ در یک نظرسنجی که توسط وب سایت فرانسوی لاسینتک (سینماتک) از ۲۶ کارگردان برجسته معاصر سینمای جهان انجام شد،

عباس کیارستمی محبوب‌ترین چهره سینمای ایران از دیدگاه این گروه از موفق‌ترین کارگردانان حال حاضر سینمای جهان بود. زیر درختان زیتون در کنار خانه دوست کجاست؟، طعم گیلاس، زندگی و دیگر هیچ، باد ما را خواهد برد، شیرین، کلوزآپ، ده و کپی برابر اصل از بهترین آثار ساخته شده توسط کیارستمی است.

محمدعلی کشاورز، مشهورترین بازیگر زیر درختان زیتون است. وی دارای نشان درجه یک فرهنگ و هنر بود. از محمدعلی کشاورز، در کنار داوود رشیدی، عزت‌الله انتظامی، جمشید مشایخی و علی نصیریان به سبب تأثیرشان در فیلم‌های ایرانی به عنوان پنج بازیگر مرد ماندگار تاریخ تئاتر، سینما و تلویزیون ایران یاد می‌شود. این هنرمند بر اثر نارسایی کلیه در سن 90 سالگی درگذشت.

از جمله کارهای قابل توجه کشاورز می‌توان به رگبار، خشت و آینه، برزخی‌ها، کمال الملک، مردی که موش شد، کفش‌های میرزا نوروز، مادر، جستجو در جزیره، ناصرالدین شاه آکتور سینما، دلشدگان، آقای بخشدار، زیر درختان زیتون، روز واقعه و کمیته مجازات اشاره کرد.

خلاصه داستان

در روستای کوکر، حسین به خواستگاریِ دختری به‌نامِ طاهره می‌رود، ولی چون خانه ندارد به او پاسخِ منفی می‌دهند. همان شب زلزله تمامِ مردم روستا را بی‌خانمان می‌کند. حسین در بی‌خانمانی خود را با همه یکسان می‌بیند و خوشحال هم هست. هفت روز می‌گذرد، در سرِ مزارِ «خدابیامرزها» حسین متوجه می‌شود طاهره و مادربزرگش زنده مانده‌اند. گروهی برایِ ساختنِ فیلم به کوکر می‌آیند و …

نقد و بررسی فیلم زیر درختان زیتون

در این فیلم که هم می توان آن را به عنوان مستند وهم یک فیلم سینمایی تلقی کرد،عباس کیارستمی در این فیلم به دغدغه همیشگی خود یعنی واقعیت فیلمیک وواقعیت عینی یا واقعی به صورتی زیبا وگویا می پردازد،که برای تماشاگر عادی از طریق استفاده از افراد محلی وغیر بازیگر به عنوان بازیگر وهم چنین نشان دادن مداوم پشت صحنه که به تماشاگر مجال غرق شدن در فیلم را نمی دهدواقعی بودن فیلم آشکار می شود.وبه او می گوید که فیلم او عین واقعیت است ودرعین حال هم عین فیلم است.

به نظر من همین عامل است که فیلم او را در لیست 100 فیلمی که بایددیده شود،قرار میدهد.

از ویژگی عمده دیگر فیلمهای کیارستمی که ما در فیلم زیر درختان زیتون به خوبی رعایت شده است درگیر کردن مخاطب در فیلم است،وهمین امر باعث می شود که فیلم او براساس نظریات جدید ،فیلسوفانی چون دلوز ودریدا وپل ریکور ودیگر نظریه پردازان هرمنوتیک مدرن،پست مدرنیستی باشد.یعنی در جریان دیدن فیلم ما فیلم را می خوانیم ودر جریان خواندن فیلم به عنوان متن ( فیلم ومتن ادبی تفاوت های بسیاری دارند ولی می توان آن دو را به عنوان اثر هنری در نظرگرفت) تاویلهای متفاوتی می کنیم وبه تعداد مخاطب هایی که فیلم دارد،فیلم برای ما و همه مخاطبانش دارای واقعیتها ومفاهیم مختلف است.

«در جعبه‌ی نگاه سالن سینما، نگاه بیننده، در درجه‌ی اوّل در مقابل نمایش، یا در مقابل تماشا قرار ندارد، بلکه قبل از هرچیز (و بی‌آن‌که موضوع تماشا منتفی باشد) نگاه بیننده در جعبه‌ی نگاه دیگری که نگاه فیلم‌ساز باشد داخل می‌شود. به همین ترتیب است که در پیش‌درآمدِ زیرِ درختانِ زیتون، بازیگری که نقشِ فیلم‌ساز را به‌عهده دارد جلو می‌آید و درحالی‌که رودررو به ما می‌نگرد نام و نشانِ خودش را می‌گوید. نگاهِ ما در نگاهِ او جا می‌گیرد، درست مثل کسی که پشتِ سر دیگری‌ست و پا در جا پای او می‌گذارد و پیش می‌رود.

از دیگر مشخصه های فیلم های او به ویژه در زیر درختان زیتون،تکرار است.تکرار سکانسهایی که به دلیل استفاده از بازیگر محلی در فیلم هایش برداشته می شود که یک نوع تاکید وتداوم در صحنه های برداشته می شود ودر هر تکرار دیگر برداشت اول شبیه برداشت دوم نیست واین یکی از مشخصه هایی که فیلمهای او را از دیگر فیلم سازان به ویژه نئورئالیست های ایتالیایی که در فیلم های خود سعی در نمایش واقعیت به ویژه واقعیت های تلخ داشتند،که نشان آن را می توان در فیلمهای کیارستمی یافت ،متفاوت می کند.به ویژه اینکه فیلم کیارستمی فیلم تلخی نیست بلکه فیلمی است کاملا عاشقانه که دغدغه های وتلاشهای یک عاشق(حسین آقا)را برای رسیدن به معشوق خود(طاهره خانم) را به صورت کاملا زیبا وروشن نشان میدهد.

حسین آقا آنقدر به عشقش اعتماد وایمان دارد که فکر می کند علت مرگ پدر ومادر طاهر خانم در زلزله آه دل او بوده است.او به عشقش ایمان دارد وایمان او عامل اصرار او به رسیدن به طاهره است.

حسین به محمد علی کشاورز می گوید:«بهتره که باسوادا با بی سوادا ازدواج کنند،پوالدارا با پواد ندارها،خونه ندارها با خونه دارها اینا هم دیگر رو روبه راه کنن».او عاشق است وجهان او جهان تعادل وجهان صلح است.همان گونه که درخت زیتون نماد مبارزه وصلح است.جهانی که همه چیز در ان کامل است وجمع اضداد در ان به جهانی پایدار ختم می شود.

زلزله آمده است اما زندگی ادامه دارد و محمد علی کشاورز بازیگر -کارگردان که می تواند به گونه ای نشانی از خود فیلم ساز باشد،امده است تا این داستان امید وعشق را به تصویر بکشد.عشق روستایی که در زیر درختان زیتون شکل می گیرد وباید عاشق در زیر درختان زیتون برای رسیدن به عشق خود تلاش کند ،او درحین بازی در فیلم محمد علی کشاورز با طاهره صحبت می کند وبه او می گوید که فقط می خواهد بداند ایا او دل با او داد یا نه ومشکل دیگر خانه است خانه ای که در زلزله ویران شده است ونیاز به ساختن دوباره آن وجود دارد وبه طاهره می گوید که من دست به بنایی نخواهم زد مگر به خاطر تو یعنی حسین به او می گوید که اگر با او باشد،«دست به ساختن خواهد زد».در این فیلم گویی عاشق باید مراحلی را طی کند تا بتواند به وصال معشوق خود رسد.واین امر زمانی فهمیده می شود که در پایان فیلم حسین به دنبال طاهره می رود وفاطمه از یک سربالایی عبور می کند که این سربالایی نیز در فیلم خانه دوست کجاست؟نیز وجود دارد که احمد برای پس دادن دفتر مشق دوستش که پیش او جا مانده مجبور است از آنجا عبور کند.وحسین نیز مجبور است برای یافتن خانه دوست از ان جا بگذرد.

در پایان فیلم دوربین با لانگ شاتی حسین را نشان می دهد که به دنبال طاهره در یک دشت بزرگ که پر از درختان زیتون است،می دود ودراین حین هم موسیقی جیمباروزا نواخته می شود که با بازگشت حسین که بله را از معشوق گرفته است موسیقی به اوج می رسد.

نقد از ژان‌لوک نانسی، عباس کیارستمی؛ بداهتِ فیلم؛ ترجمه‌ی باقر پرهام؛ نشرِ ایو ژِوارت، پاریس

جوایز و افتخارات فیلم زیر درختان زیتون

• برنده هوگو نقره‌ای جشنواره بین‌المللی فیلم شیکاگو 1994
• نامزد نخل طلای جشنواره فیلم کن 1994
• برنده خوشه طلایی بهترین فیلم جشنواره بین‌المللی فیلم وایادولید 1994
• برنده جایزه منتقدان بهترین فیلم جشنواره بین‌المللی فیلم سائو پائولو 1994
• برنده رز طلایی نشست فیلم برگامو 1995
• برنده جایزه پرده نقره‌ای بهترین کارگردانی جشنواره بین‌المللی فیلم سنگاپور 1995
• برنده جایزه رز طلایی نشست فیلم برگامو 1995
• برنده جایزه فیلم منتخب تماشاگران جشنواره بین‌المللی فیلم ملبورن 1995
• نامزد جایزه بهترین فیلم خارجی زبان انجمن منتقدان فیلم شیکاگو 1996
• نامزد جایزه ایندیپندنت اسپیریت بهترین فیلم خارجی زبان 1996

بیشتر بخوانید

• فیلم هامون
• فیلم قند تلخ
• فیلم مترسک
• فیلم بایسیکل ران
• فیلم جعفرخان از فرنگ برگشته